Ptactwo, jaja i szafran - tradycje sprzed wieków na wielkanocnym stole

Ostatnia aktualizacja: 10.04.2020 13:00
Na naszych wielkanocnych stołach od wieków, a z pewnością od dziesięcioleci, pojawiają się te same wielkanocne potrawy: żurek, biała kiełbasa i tradycyjnie przygotowane jajka, oraz przeróżne wypieki. Jaka jest ich historia?
Audio
  • Świąteczne tradycje sprzed lat na polskich stołach - rozmowa z Adrianem Ordakowskim cz. 1. (Pierwsze słyszę/Czwórka)
  • Świąteczne tradycje sprzed lat na polskich stołach - rozmowa z Adrianem Ordakowskim cz. 2. (Pierwsze słyszę/Czwórka)
zdjęcie ilustracyjne
zdjęcie ilustracyjneFoto: Nejron Photo/Shutterstock.com

kuchnia drewno 1200.jpg
Polska kuchnia - jak gotowano 100 lat temu?

Pierwsze historyczne wzmianki o specjalnych wielkanocnych potrawach pochodzą już z czasów Mikołaja Reja. - Przede wszystkim pisze on o potrawach mięsnych, które powracały na stoły po okresie Wielkiego Postu, głównie na szlacheckie stoły. Były bardzo pożądane, bo stanowiły oznakę dobrobytu - mówił Adrian Ordakowski z Muzeum Króla Jana III w Wilanowie w Warszawie. 

- Jeśli chodzi o mięsiwa w tamtym okresie królowało dzikie ptactwo, ale pojawiały się także inne zwierzęta. Obrazują to opowieści o stole Zygmunta III wazy, na którym pojawiały się m.in. cietrzewie, kuropatwy, gołębie, gęsi, ale także mięso wołowe, cielęta, barany, zające i indyki.

ZOBACZ TAKŻE Hafty, pisanki i przebieranki - tradycje wielkanocne w różnych regionach Polski >>>

Dziś na stołach goszczą też baby i babki. A jak tłumaczy ekspert, znacznie różnią się one od tych, które wypiekane były dawniej, czyli tzw. bab szafranowych. - Opierały się one na bardzo dużej ilości jaj, więc to również był produkt luksusowy, podobnie jak mięsiwa, i w czasie postu zakazany - mówił Adrian Ordakowski. - Oprócz jaj ważne były w nich bakalie, rodzynki dawniej zwane rozenkami. A najbardziej prestiżowym składnikiem był szafran, który nadawał smaku, i był sprowadzany z zagranicy. Dodawanie go do wypieków świadczyło więc o majętności gospodarza.

ZOBACZ TAKŻE Polskie smaki, które kryją się w kuchniach regionalnych >>>

Tradycja święcenia wypieków sięga VIII w., ale trafiła do Polski w średniowieczu. Dziś do koszyczków wkładamy m.in. baranki z cukru, choć wcześniej były one robione np. z masła. W książkach z początku XX w. do dziś znajdziemy przepisy na maślane baranki z maślaną wełną. - Masło również było produktem zakazanym w poście, i miało swoją symbolikę, było więc bardzo ważne na wielkanocnych stołach przed laty - tłumaczył ekspert.

I jak podkreślał, dziś zmieniła się przede wszystkim estetyka podawania potraw, bo tradycje dotyczące tego, co się znajdzie na wielkanocnym stole, przez lata pozostają bardzo podobne. 

***

Tytuł audycji: Pierwsze słyszę

Prowadzi: Kamil Jasieński

Materiał: Mateusz Kulik

Data emisji: 10.04.2020

Godzina emisji: 7.35 i 8.35

kd


Czytaj także

Wielkanocne tradycje w Polsce: serwety, pisanki i... wosk

Ostatnia aktualizacja: 26.03.2016 13:00
Wielka Sobota to czas święcenia pokarmów, ale także przygotowywania m.in. pisanek. - Do dziś stosuje się metodę pisania na ciemnym jajku, które potem wkłada się do kiszonej kapusty, by skorupka wytraciła barwnik - mówił Tomasz Krajewski, twórca ludowy z Lubelszczyzny.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Biała kiełbasa - przepis idealny na święta

Ostatnia aktualizacja: 12.04.2019 14:34
Tuż przed świętami wielkanocnymi sprawdzamy i podpowiadamy, jak przygotować pyszną tradycyjną białą kiełbasę samodzielnie w domu. Od czego zacząć, jakie mięso musimy mieć?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Myślisz, że widziałeś już wszystko? Tego jeszcze nie wiesz o jajkach

Ostatnia aktualizacja: 18.04.2019 15:51
Jajko jajku nierówne. Zazwyczaj jemy kurze, ale przecież możemy sięgnąć po jajko gęsie, kacze, perlicze, przepiórcze czy strusie. Czym się różnią i jakie mają dla nas wartość? Tuż przed świętami wielkanocnymi sprawdziliśmy to w audycji "Stacja Nauka".
rozwiń zwiń