Rozległe miasto z pałacem i kilkoma dużymi budynkami może być starożytnym Zakhiku – aglomeracją uważaną za ważny ośrodek założonego przez lud Hurytów państwa Mittani (ok. 1550-1350 r. p.n.e.), w którego granicach znalazły się w szczytowym okresie znaczne obszary północnej Mezopotamii i Syrii.
Miasto z epoki brązu wyłoniło się z powodu suszy
Irak jest jednym z krajów na świecie najbardziej dotkniętych zmianami klimatu. Szczególnie południe kraju od miesięcy cierpi z powodu ekstremalnej suszy. Aby zapobiec wysychaniu upraw, od grudnia ze zbiornika w Mosulu - najważniejszego magazynu wody w Iraku - pobierano duże ilości wody. Doprowadziło to do odkrycia miasta z epoki brązu - ponownego, gdyś zostało ono zatopione kilkadziesiąt lat temu bez wcześniejszych badań archeologicznych.
Kurdyjski archeolog dr Hasan Ahmed Qasim, przewodniczący Kurdyjskiej Organizacji Archeologicznej, oraz niemieccy archeolodzy prof. Ivana Puljiz z Uniwersytetu we Freiburgu i prof. Peter Pfälzner z Uniwersytetu w Tybindze podjęli się badań wykopaliskowych w obawie przed tym, że poziom wody w zbiorniku wkrótce ponownie się zwiększy i zaleje pozostałości miasta. Wykopaliska miały miejsce w styczniu i lutym 2022.
Pokaźna aglomeracja
Badaczom udało się w znacznym stopniu odwzorować miasto. Oprócz pałacu, który został już udokumentowany podczas wykopalisk w 2018 roku, odkryto kilka innych dużych budynków - masywną fortyfikację z murem i wieżami, monumentalny, wielopiętrowy budynek magazynowy oraz kompleks wytwórczy.
- Masywny budynek magazynu ma szczególne znaczenie, ponieważ musiały być w nim przechowywane ogromne ilości towarów, prawdopodobnie przywiezionych z całego regionu - mówi prof. Ivana Puljiz.
- Wyniki wykopalisk pokazują, że miejsce to było ważnym ośrodkiem w imperium Mitanni – dodaje dr Hasan Qasim.
Niektóre zachowane mury sięgają do wysokości kilku metrów - pomimo tego, że są wykonane z suszonych na słońcu cegieł błotnych i znajdowały się pod wodą przez ponad 40 lat (to wówczas wybudowano zbiornik retencyjny). Tak dobry stan zachowania brył budynków wiąże się najpewniej z tym, że miasto zostało prawdopodobnie zniszczone w trzęsieniu ziemi około 1350 r. p.n.e., podczas którego zawalające się górne partie murów pogrzebały dolne kondygnacje.
Skarb zaklęty w glinie
Podczas wykopalisk naukowcy odkryli pięć ceramicznych naczyń, w których znajdowało się archiwum ponad 100 tabliczek z pismem klinowym. Niektóre zachowały się w specjalnych glinianych kopertach. Być może zawierają one listy produktów lub stanowią zapisy skrybów-księgowych rozliczających transakcje. Tabliczki pochodzą z okresu Średniej Asyrii, a więc wkrótce po trzęsieniu ziemi, które nawiedziło miasto.
Badacze mają nadzieję, że to odkrycie dostarczy ważnych informacji na temat końca miasta w okresie Mittani i początku panowania asyryjskiego w tym regionie.
- To niemal cud, że tabliczki z pismem klinowym wykonane z niewypalonej gliny przetrwały tyle dziesięcioleci pod wodą - mówi prof. Peter Pfälzner.
Aby zapobiec dalszemu niszczeniu stanowiska przez wzbierającą wodę, wykopane budynki zostały całkowicie przykryte szczelną folią plastikową i zasypane żwirem. Ma to na celu ochronę ścian z niewypalonej gliny oraz wszelkich innych znalezisk ukrytych w ruinach w czasie powodzi. Obecnie teren jest ponownie całkowicie zatopiony.
EurekaAlert!/bm