Święte miejsca pogan po chrzcie Polski bardzo często weszły w skład chrześcijańskich sanktuariów. Oto nasz subiektywny wybór śladów pogańskiej Polski - część pierwsza:
Kopiec Kraka (Kraków)
kopiec usypany na Wzgórzu Lasoty. Twórcy, czas powstania i przeznaczenie kopca są nieznane, choć istnieją na ten temat różne teorie. Jan Długosz łączy jego usypanie z osobą Kraka, legendarnego założyciela miasta Krakowa. Badania archeologiczne wskazują, że powstał on około VII-X wieku. Drugą datę wyznacza srebrny denar czeski Bolesława II (972–999) znaleziony w części szczytowej, około 50 cm pod darnią. W kopcu znaleziono także fragment awarskiego okucia z VII wieku. Nie znaleziono tam jednak żadnego pochówku.
W Krakowie istniej jeszcze drugi, podobnie stary kopiec - Kopiec Wandy. A w historycznej Małopolsce poza Krakowem wielkie kopce kurhanowe znajdują się jeszcze w Krakuszowicach, Leszczkowie, Sandomierzu, Sólcy, Święcicy i Złotej.
Boża stópka z Puszczy Darżlubskiej
„Boże stópki” to popularna nazwa dziwnych śladów na kamieniach. Według legend zostawili je objawiający się święci, Matka Boska lub Jezus, ale ślady te na ogół były czczone już w okresie pogańskim.
Jedną z najbardziej znanych „stópek” jest ślad na głazie narzutowym w Puszczy Darżlubskiej, na terenie Nadmorskiego Parku Krajobrazowego. Głaz ten po raz pierwszy został wymieniony w 1281 roku w dokumencie księcia Mściwoja II i już wtedy nazwano go „Bozistupka”.
Trudno jednoznacznie określić pochodzenie tych śladów. W większości przypadków są to naturalne skazy na kamieniach, chociaż według niektórych teorii naukowych mogły być wykonywane intencjonalnie przez dawnych mieszkańców tych ziem. Inna „boża stópki” to np. ślad stopy św. Jadwigi w kościele OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie.
Łysa Góra (Święty Krzyż)
To szczyt o wysokości 595 m n.p.m. w Górach Świętokrzyskich. W okresie wczesnego średniowiecza prawdopodobnie był to ośrodek kultu związanego z religią Słowian. Jego pozostałością jest wał kultowy, otaczający szczyt wzniesienia. „Na […] szczycie znajdować się miała bożnica w bałwochwalstwie żyjących Słowian, gdzie bożkom Lelum i Polelum ofiary czyniono i podług innych czczono tu bożyszcza: Świst, Poświst, Pogoda” - notował Jan Długosz. Podania i legendy mówią zaś o sabatach czarownic na Łysej Górze.
Od średniowiecza istnieje tam opactwo, początkowo benedyktynów. Data jego założenia nie jest znana. Tradycja przypisuje fundację Bolesławowi Chrobremu w 1006 roku. Pewnym jest, że klasztor i romański kościół ufundowane zostały pomiędzy latami 1102-1138 przez Bolesława Krzywoustego. Początkowo był on pod wezwaniem Świętej Trójcy, a od XV wieku - Świętego Krzyża, po tym gdy w 1306 r. książę Władysław Łokietek przekazał łysogórskim benedyktynom relikwie drzewa Krzyża Świętego. Od 1936 roku przebywają tam zakonnicy Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej.
(ew/wiki)
