Różne oblicza irańskiej kobiecości

Film "Kobiety bez mężczyzn" irańskiej reżyserki Shirin Neshat, zrealizowany na podstawie książki zakazanej w Iranie, jest już na ekranach polskich kin.

"Kobiety bez mężczyzn" jest to ekranizacją książki pod tym samym tytułem, autorstwa Shahrnoush Parsipour - pisarki, która w Iranie była osadzona w więzieniu, a po wyjściu na wolność wyemigrowała do USA.

Ze względu na kontrowersje, jakie w rodzinnym kraju wzbudzają obie panie, zdjęć do filmu nie kręcono w Iranie - choć tam rozgrywa się opisana w książce historia - lecz w Maroku. Film jest produkcją trzech europejskich państw: Niemiec, Francji i Austrii. Muzykę skomponował Japończyk Ryuichi Sakamoto.

Akcja rozgrywa się w 1953 r. Amerykanie i Brytyjczycy chcą obalić premiera Iranu Mohammada Mosaddegha i na jego miejsce ustanowić rządy szacha Rezy Pahlawiego. W czasie politycznego chaosu i ulicznych zamieszek cztery kobiety szukają swego miejsca w świecie. Dzielą je społeczne pochodzenie, doświadczenia i pasje. Łączą natomiast silna wrażliwość oraz przekonanie, że nie doświadczają miłości ze strony mężczyzn.

Shirin Neshat (ur. 1957 w irańskim mieście Qazvin) interesuje się tematyką genderową. W 1975 r. wyjechała z Iranu. Podjęła studia w Kalifornii, a następnie przeniosła się do Nowego Jorku. W 1998 r. rozpoczęła eksperymenty z filmem i instalacjami video. Wyreżyserowała trylogię poświęconą roli płci w islamskim społeczeństwie - filmy "Turbulent", "Rapture" i "Fervor". Stworzyła serię czarno-białych fotografii "Kobiety Allaha".

Shahrnoush Parsipour (ur. 1946 w Teheranie) ukończyła socjologię na Uniwersytecie w Teheranie. W latach 1976-1980 studiowała na francuskiej Sorbonie. Pierwszą książkę wydała w 1969 r., drugą - w 1989 r., po czteroletnim pobycie w więzieniu. "Kobiety bez mężczyzn" ukazały się w 1990 r. Książka została potępiona i zakazana przez władze Iranu. W 1994 r. Parsipour wyemigrowała do USA. Tam spisała pamiętnik, "Prison Memoire". W 450-stronicowej publikacji zawarła swoje wspomnienia z irańskiego więzienia.

(mz)