Polacy i Francuzi wybrali tak samo

Nagrodę Goncourtów 2008 zdobył Afgańczyk Atiq Rahimi.

 Zarówno, francuskie jury, jak i polskich studentów, zachwyciła jego powieść o kamieniu cierpliwości.

Afgańska kobieta w 1984 roku i 17 lat później. fot. Steve Mc Curry, National Geographic

Posłuchaj Afganki

Tegoroczną nagrodę Goncourtów dla najlepszej powieści francuskojęzycznej otrzymał Atiq Rahimi za „Syngué Sabour. Pierre de patience” (czyli „Kamień cierpliwości”). Prestiżowa Prix Goncourt jest przyznawana od 1903 r.

Nagrodzona książka, wydana przez P.O.L., to trzecia powieść tego pisarza, ale pierwsza napisana po francusku. Atiq Rahimi urodził się w 1962 r. w Kabulu i tam mieszkał do 22 roku życia. W 1985 r. otrzymał azyl polityczny we Francji i to ten kraj stał się jego drugą ojczyzną, ale często powraca on do Afganistanu i uczestniczy w odnowie tamtejszego życia kulturalnego. Autor nagrodzonej powieści dał się wcześniej poznać jako znakomity reżyser, dokumentalista i fotograf. W 2004 roku nagrodzono w Cannes ekranizację jego powieści „Earth and Ashes” ( „Ziemia i popioły”), w której pokazał losy trzech pokoleń Afgańczyków.

W „Ziemi i popiołach” nie było kobiet (jedynie we wspomnieniach i marzeniach bohaterów), a w najnowszej powieści „Syngué Sabour. Pierre de patience” przeciwnie, to właśnie kobieta dochodzi do głosu. To jej opowieść. Żona opiekująca się nieprzytomnym mężem, uwalnia w oczyszczającym monologu prawdę o swoim życiu, frustracjach, sekretach i tęsknotach. Kluczem do tej historii jest perski mit o kamieniu cierpliwości, który przejmuje i pochłania każde słowo, aż w końcu pęka, przynosząc wyzwolenie temu, kto wylał na niego swoją gorycz i cierpienie. Autor poświęcił tę książkę pamięci N.A., poetki afgańskiej, zamordowanej brutalnie przez swojego męża.

Atiq Rahimi pracuje obecnie nad ekranizacją innej swojej powieści, poświęconej afgańskim kobietom, zatytułowanej „One Thousand Houses of Dreams and Terror”.

Polacy wybrali wcześniej

Polscy studenci romanistyki przyznają od 1998 r. swoją nagrodę „Lista Goncourtów: polski wybór”, zanim jeszcze zapadnie oficjalny werdykt we Francji. W tym roku polski wybór okazał się identyczny z francuskim. Jury, pod przewodnictwem Elżbiety Wszeborowskiej z UMCS w Lublinie, za największe walory afgańskiej opowieści uznało „rytm narracji, przejmujące zakończenie, uniwersalność tematu i potencjał teatralny”.

Czekamy zatem z niecierpliwością na polski przekład „Syngué Sabour. Pierre de patience”. Możemy się go spodziewać w 2009 r. Książka, która zdobyła ubiegłoroczną nagrodę Goncourtów – „Łaskawe” Jonathana Litella, ukazała się w tym roku nakładem Wydawnictwa Literackiego.
Atiq Rahimi będzie też prawdopodobnie gościem Instytutu Francuskiego w Krakowie w czasie obrad i rozstrzygnięć w ramach przyszłorocznej edycji nagrody „Lista Goncourtów: polski wybór 2009”.

Agnieszka Labisko