Badanie przeprowadził międzynarodowy zespół naukowców skupionych wokół Instytutu Maksa Plancka na podstawie genomu pozyskanego z 82 starożytnych szczątków osób z 12 stanowisk archeologicznych środkowych i południowych Włoch. Ludzie ci żyli w okresie od ok. 800 p.n.e. do 1000 r. n.e.
Wyniki badań pokazują, że Etruskowie, pomimo ich unikalnej kultury, byli blisko spokrewnieni ze swoimi italskimi sąsiadami.
Kim byli Scytowie? Próbki DNA zdradzają tajemnicę ich pochodzenia
Rozwikłanie zagadki
Z uwagi na to, że Etruskowie posługiwali się wymarłym językiem, który jest obecnie tylko częściowo zrozumiały dla badaczy, wiele z tego, co początkowo było wiadomo o cywilizacji etruskiej, pochodzi z komentarzy późniejszych pisarzy greckich i rzymskich. Jedna z hipotez dotyczących ich pochodzenia, zaproponowana przez Herodota, wskazuje na wpływ starożytnych greckich elementów kulturowych. Zgodnie z tym założeniem Etruskowie mieli wywodzić się z migrujących grup anatolijskich lub egejskich. Inna hipoteza, której orędownikiem był Dionizjusz z Halikarnasu, zakłada, że Etruskowie wywodzili się z ludności tworzącej w epoce brązu lokalną kulturę Villanova, stanowili zatem ludność autochtoniczną w środkowej i północnej Italii.
Badania przeprowadzone przez naukowców z Instytutu Maksa Plancka przyznały rację tej drugiej hipotezie. W DNA nie odnaleziono wskazówek dotyczących pokrewieństwa z mieszkańcami Anatolii. Etruskowie dzielili za to profil genetyczny z Latynami żyjącymi w pobliskim Rzymie, przy czym duża część ich profili genetycznych pochodziła od przodków związanych ze stepem, którzy przybyli do regionu w epoce brązu.
Tajemnice Etrusków
Zagadka języka
Jak podkreślają autorzy badań, biorąc pod uwagę, że grupy związane ze stepem były prawdopodobnie odpowiedzialne za rozprzestrzenianie się języków indoeuropejskich, którymi obecnie posługują się na całym świecie miliardy ludzi, utrzymywanie się nieindoeuropejskiego języka etruskiego jest intrygującym i wciąż niewyjaśnionym zjawiskiem, które będzie wymagało dalszych badań archeologicznych, historycznych, lingwistycznych i genetycznych.
- Ta językowa trwałość, w połączeniu z genetyczną rotacją, podważa proste założenia, że geny równają się językom i sugeruje bardziej złożony scenariusz, który mógł obejmować asymilację wczesnych italskich mówców przez etruską wspólnotę mowy, prawdopodobnie w drugim tysiącleciu przed naszą erą - mówi współautor badań, prof. David Caramelli z Uniwersytetu we Florencji.
Imperium zmian
Pomimo kilku osobników o pochodzeniu wschodniośródziemnomorskim, północnoafrykańskim i środkowoeuropejskim, pula genów etruskich pozostawała stabilna przez co najmniej 800 lat, obejmujących epokę żelaza i okres rzymskiej republiki. Badanie wykazało jednak, że podczas późniejszego okresu cesarstwa rzymskiego, środkowe Włochy doświadczyły zmiany genetycznej na dużą skalę, wynikającej z napływu osób o pochodzeniu wschodniośródziemnomorskim. Najprawdopodobniej byli to w przeważającej części niewolnicy i żołnierze relokowani przez imperium rzymskie.
- To genetyczne przesunięcie wyraźnie obrazuje rolę imperium rzymskiego w przemieszczeniach ludzi na dużą skalę w czasach zwiększonej mobilności społeczno-ekonomicznej i geograficznej - wskazuje Johannes Krause, dyrektor Instytutu Antropologii Ewolucyjnej Maksa Plancka.
Ślady Germanów
Kolejna duża zmiana w puli genowej mieszkańców Italii miała miejsce na przełomie antyku i wczesnego średniowiecza. Badacze zidentyfikowali w DNA ślad po Germanach rozprzestrzeniających się na Półwyspie Apenińskim po upadku Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego. Wyniki badań sugerują, że germańscy migranci, w tym osoby związane z nowo powstałym królestwem Longobardów, pozostawili wpływ na krajobraz genetyczny środkowych Włoch.
W regionach Toskanii, Lacjum i Basilicaty rodowód ludności pozostał w dużej mierze tożsamy między wczesnym średniowieczem a dniem dzisiejszym, co sugeruje, że główna pula genów obecnych mieszkańców środkowych i południowych Włoch została w dużej mierze ukształtowana co najmniej 1000 lat temu.
- Wydaje się, że polityka imperium rzymskiego pozostawiła długotrwały ślad w profilu genetycznym południowych Europejczyków, wypełniając lukę między europejskimi i wschodnimi populacjami śródziemnomorskimi na genetycznej mapie zachodniej Eurazji – ocenia prof. Cosimo Posth z Uniwersytetu w Tybindze i Centrum Ewolucji Człowieka i Paleośrodowiska Senckenberg.
ScienceAdvances/EurekaAlert!/bm
