Historia

"Niezwykły syn swojej ojczyzny". Adam Stefan Sapieha - Książę Niezłomny

Ostatnia aktualizacja: 14.05.2023 05:45
"Był wielkim synem swojej ojczyzny; stanowczym w trudnych momentach, odważnym ponad miarę jakiejkolwiek przeciętności, niezwykłym synem swojej ojczyzny, niezwykłym mężem dziejów i Polski" – mówił o kard. Adamie Sapiesze Jan Paweł II.
Kardynał Adam Stefan Sapieha (1867 - 1951)
Kardynał Adam Stefan Sapieha (1867 - 1951)Foto: Wikimedia Commons/domena publiczna

14 maja 1867 roku urodził się Adam Stefan Sapieha.

- Sapieha nie tylko był wielkim hierarchą Kościoła, nie tylko arystokratą z pochodzenia, ale też arystokratą ducha – mówił na antenie Polskiego Radia filmowiec Tadeusz Szyma.

Droga do kapłaństwa

Adam Stefan Sapieha przyszedł na świat w Krasiczynie. Droga do kapłaństwa prowadziła przez długoletnie studia, z początku wcale nie teologiczne, a prawnicze. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, potem przeniósł się do Wiednia, gdzie kontynuował naukę. Prawdopodobnie podczas pobytu w Lille we Francji poczuł powołanie i wstąpił na drogę duchowną. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1893 roku z rąk księcia biskupa Puzyny.

Najbliższy współpracownik papieża

Przez ponad 5 lat przebywał w Watykanie, gdzie bardzo cenił go ówczesny papież Pius X. Występował jako rzeczoznawca do spraw Kościoła polskiego pod zaborem rosyjskim.

- To była długa tradycja rodzinna. Misja ofiarnego patriotyzmu to była tradycja kilku pokoleń i Adam Stefan Sapieha był bardzo zaangażowany w sprawy związane z dążeniem do odzyskania niepodległości – mówił Tadeusz Szyma, autor filmu o kardynale.


Posłuchaj
29:42 książę niezłomny - kardynał adam stefan sapieha____4737_01_iv_tr_0-0_116739997e152d9b[00].mp3 Książę Niezłomny - audycja biograficzna przedstawiająca sylwetką kardynała Adama Stefana Sapiehy. (PR, 24.12.2001) 

Dużo jeździł, kontaktował się z wieloma ludźmi. Interesowały go sprawy emigrantów polskich, a także wygnańców syberyjskich. W roku 1906 po studiach w Rzymie, mając wszechstronne przygotowanie prawnicze, teologiczne i dyplomatyczne, został tajnym kamerdynerem papieża Piusa X. Był właściwie jego najbliższym współpracownikiem.

Pobyt w Krakowie

W 1911 roku cesarz Franciszek Józef mianował go biskupem diecezjalnym katedry w Krakowie, gdzie spędził następne 40 lat.

- Był to czas niesłychanie owocnych i ogromnie wielostronnych działań duszpasterskich, społecznych, obywatelskich, patriotycznych, charytatywnych, a także politycznych – wymieniał filmowiec. – Był krótko posłem na Sejm Galicyjski.

W trakcie I wojny światowej stał się wielkim jałmużnikiem, ściągając z całego świata pomoc dla głodnych i ubogich. Jego książęco-biskupi komitet pomocy dla dotkniętych klęską wojny wybudował szpitale w Zakopanem i Witkowicach.

- To były straszne, trudne czasu głodu, epidemii, wielkich migracji ludności – mówił Tadeusz Szyma - trzeba było nieść ludziom bardzo konkretną pomoc, którą Sapieha potrafił zorganizować i swoim autorytetem nadać jej wielką rangę.

Okres międzywojenny

Duże znaczenie dla organizacji Kościoła w Polsce miało nominowanie Sapiehy na arcybiskupa i metropolitę krakowskiego w 1926 roku. Podniosło to rangę ogromnie zasłużonej diecezji krakowskiej.

Po zamachu majowym kardynał otwarcie manifestował poglądy antysanacyjne, sprzeciwiając się m.in. więzieniu przeciwników politycznych w twierdzy brzeskiej. W czerwcu 1937 roku zasłynął z nieprzejednanej postawy wobec władz w czasie sporu o przeniesienie trumny z ciałem Józefa Piłsudskiego z krypty św. Leonarda pod Wieżę Srebrnych Dzwonów.

Głowa Kościoła w Polsce

W czasie II wojny światowej jego wielki autorytet, który miał nawet u okupantów, sprawił, że jego polityczne interwencje u gubernatora Hansa Franka były mocnym głosem przeciwko zbrodniom hitlerowców w Polsce. Sapieha pisał memoriały informujące papieża Piusa XII o sytuacji pod okupacją, ale podejmował też konkretne działania. Wspierał Radę Główną Opiekuńczą, siedziba arcybiskupia była azylem dla walczących z Niemcami. Bronił też Żydów i wstawiał się za aresztowanymi duchownymi.

- Organizował duszpasterstwo na terenie III Rzeszy, dla około 2 mln Polaków wywiezionych na roboty przymusowe. Wysyłał paczki do obozów koncentracyjnych – przypominał Szyma w audycji red. Sławomira Szofa.

W tym czasie zbiegły się też losy Sapiehy z Karolem Wojtyłą, który był uczestnikiem tajnego podziemnego seminarium w domu biskupów na ul. Franciszkańskiej. Po tym spotkaniu nawiązała się silna więź między oboma kapłanami. Kardynał Sapieha był w pewnym sensie wychowawcą i ojcem duchowym przyszłego papieża.

18 lutego 1946 papież Pius XII, po latach oczekiwań, powołał Adama Sapiehę w skład kolegium kardynalskiego. Do Rzymu pojechał człowiek, który de facto przez lata pełnił rolę przywódcy Kościoła w okupowanym kraju pod nieobecność prymasa Augusta Hlonda.

Stalinizm

W czasach stalinowskich cieszył się ogromnym autorytetem ze względu na postawę podczas wojny oraz po jej zakończeniu, gdy upominał się o aresztowanych i apelował o zaprzestanie represji. Znamienne jest, że póki Sapieha żył władze komunistyczne nie odważyły się najść kurię krakowską i aresztować księży, co zrobiono dopiero po jego śmierci.

Ze względu na nieugiętą postawę wobec nazistów i komunistów zyskał miano "Księcia Niezłomnego". Zmarł 23 lipca 1951 w Krakowie. Pogrzeb, któremu przewodniczył prymas Stefan Wyszyński, zgromadził niezliczone tłumy.

mjm

Czytaj także

Zmarł kardynał Deskur, przyjaciel Jana Pawła II

Ostatnia aktualizacja: 03.09.2011 17:56
W wieku 87 lat zmarł w sobotę w Rzymie kardynał Andrzej Maria Deskur, przyjaciel Jana Pawła II - podano na stronie internetowej Archidiecezji Krakowskiej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Ja obozu nie przeżyję, ale wy będziecie uratowani"

Ostatnia aktualizacja: 08.01.2014 06:00
- Chcę dodać innym odwagi do życia – powiedział o. Maksymilian Kolbe zaskoczonemu hitlerowcowi w obozie zagłady Auschwitz-Birkenau. Zakonnik pokazał wielkość człowieka tym, którzy zatracili poczucie człowieczeństwa. Dobrowolnie oddał swoje życie, aby uratować inne.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Oskar Schindler. Niemiec, który ratował Żydów

Ostatnia aktualizacja: 09.10.2023 05:40
Był niemieckim przemysłowcem, który uratował swoich żydowskich pracowników przed zagładą w obozie koncentracyjnym w czasie II wojny światowej. Po wojnie został odznaczony tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. 9 października mija 49. rocznica jego śmierci. 
rozwiń zwiń