Roman Odzierzyński – od armat po fotel premiera

40 lat temu, 9 lipca 1975 zmarł Roman Odzierzyński, wojskowy i polityk, w latach 1950-1954 premier Rządu RP na Uchodźstwie.

Fragment koszarów, w których mieściło się Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu, jedną z jednostek Centrum była Szkoła Strzelania Artylerii dowodzona przez Romana Odzierzyńskiego, autor Pko, źr. Wikimedia Commons/CC

Kariera wojskowa lwowianina rozpoczęła się w 1910 roku. Urodzony 28 lutego 1892 Odzierzyński został wówczas wcielony do Cesarsko-Królewskiej Armii i tam ukończył Oficerską Szkołę Artylerii. W austriackim mundurze dowodził przez całą I wojnę światową baterią haubic.

1 listopada 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Jego wojenne doświadczenie sprawiło, że podczas obrony rodzinnego miasta w 1918 był jednym z dowódców odpowiedzialnych za organizowanie obrony artyleryjskiej.

Posłuchaj wspomnień Romana Odzierzyńskiego z archiwów RWE na temat obrony Lwowa.

Odzierzyński walczył jako dowódca artylerii w wojnie polsko-bolszewickiej. W dwudziestoleci piastował szereg funkcji dowódczych w oddziałach balistycznych. Następnie pracował w szkolnictwie wojskowym. 19 czerwca 1933 został komendantem Szkoły Strzelania Artylerii w Toruniu, zaś od 14 listopada 1938 pełnił funkcję komendanta Od 14 listopada 1938 pełnił funkcję komendanta Centrum Wyszkolenia Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej w Trauguttowie.

Tam zastała go wojna. Wraz z podwładnymi przekroczył granicę Rumunii 20 września. Stamtąd przedostał się do Francji, gdzie objął dowództwo 4 Dywizji Piechoty.Przewieziony do Iraku objął tam we wrześniu dowództwo nad Zgrupowaniem Artylerii Armii Polskiej na Wschodzie. Od lipca 1943 dowodził artylerią II Korpusu Polskiego.

Po wojnie Odzierzyński pozostał na emigracji. 7 kwietnia 1949 został powołany na urząd ministra obrony narodowej i ministra spraw wewnętrznych. Po śmierci premiera Tadeusza Tomaszewskiego 11 sierpnia 1950 objął funkcję prezesa Rady Ministrów, zachował jednocześnie obie teki ministerialne. Tę funkcję sprawował do 8 grudnia 1953 roku.

W latach 1954–1955 był przewodniczącym Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego, a w latach 1966–1968 – członkiem Rady Trzech.

bm