Glenn Seaborg. Alchemik XX wieku

Był jednym z niewielu ludzi, którzy mogli zapisać swój adres nazwami pierwiastków, współtwórcą bomby atomowej i człowiekiem, któremu udało się to, o czym marzyli przez stulecia adepci alchemii. Amerykański chemik bezsprzecznie był osobą o biografii tak niespotykanej, jak pierwiastki, które odkrywał.

Glenn Seaborg, źr. Wikimedia Commons/dp

83 lata temu Glenn T. Seaborg uzyskał pluton - pierwszy pierwiastek promieniotwórczy niewystępujący naturalnie na Ziemi. Dzięki temu odkryciu możliwe było skonstruowanie bomby atomowej.

Pluton, a także jego izotop 239Pu, wykorzystywany w broni i energetyce jądrowej, zostały pozyskane przez Seaborga w warunkach laboratoryjnych.

W jaki sposób uzyskuje się ciężkie pierwiastki i na czym polega ich promieniotwórczość? Posłuchaj audycji Joanny Wysokińskiej z cyklu "Studio XXI".

Posłuchaj

13:43 studio xxi____720_99_iv_tr_0-0_128878064280d4a0[00].mp3 Audycja Joanny Wysokińskiej z cyklu "Studio XXI". Gościem audycji jest prof. Aleksander Bilewicz, który osobiście znał amerykańskiego noblistę. (PR, 11.03.1999)

 

Superciężkie pierwiastki

Rok po tym wydarzeniu Seaborg stanął na czele grupy chemików pracującej nad bombą atomową w Projekcie Manhattan.

Seaborg był doradcą naukowym dziesięciu prezydentów Stanów Zjednoczonych. Przez dziesięć lat kierował amerykańską Komisją Energii Atomowej. Odkrył, lub uczestniczył w odkryciu, dziewięciu ciężkich pierwiastków. Za to dokonanie otrzymał Nagrodę Nobla.

- Najcięższym pierwiastkiem znalezionym w przyrodzie jest pluton – wyjaśniał prof. Aleksander Bilewicz w audycji Joanny Wysokińskiej z cyklu "Studio XXI". - Czasy życia cięższych pierwiastków są na tyle krótkie, że one po prostu nie dotrwały od początku powstawania wszechświata. Wszystkie pierwiastki cięższe od uranu zostały zsyntezowane sztucznie.

Alchemik z układu okresowego

W 1980 roku zdołał usunąć z jądra atomowego bizmutu część protonów i neutronów, dzięki czemu udało mu się dokonać transmutacji tego pierwiastka w złoto. Tak współtwórca bomby atomowej stał się też odkrywcą kamienia filozoficznego. Jego metoda jest jednak zbyt kosztowna, by "produkcja" złota za jej pomocą była opłacalna.

W 1997 roku zsyntezowano pierwiastek o liczbie atomowej 106, który nazwano seaborg. Tym samym nazwisko zmarłego w 1999 roku noblisty na stałe wpisało się nie tylko w historię chemii i fizyki, ale także w układ okresowy pierwiastków.

bm