Historia

Olimpijskie medale dla polskich pisarzy i artystów

Ostatnia aktualizacja: 22.07.2021 05:55
Olimpijskie Konkursy Sztuki i Literatury odbyły się siedmiokrotnie w latach 1912-1948. Polscy twórcy zdobyli w nich osiem medali. Wszystko zaczęło się w 1928 roku od złota dla poety Kazimierza Wierzyńskiego.
Kazimierz Wierzyński, Władysław Skoczylas, Stanisław Ostoja-Chrostowski, Janina Konarska, Jan Parandowski - pięcioro z siedmiorga medalistów Olimpijskich Konkursów Sztuki i Literatury
Kazimierz Wierzyński, Władysław Skoczylas, Stanisław Ostoja-Chrostowski, Janina Konarska, Jan Parandowski - pięcioro z siedmiorga medalistów Olimpijskich Konkursów Sztuki i LiteraturyFoto: Wikimedia/domena publiczna

"Skokiem przesadzam trybuny, mijam krzyczące stadiony"

Wydany w 1927 roku "Laur olimpijski" to zbiór czternastu wierszy o tematyce sportowo-olimpijskiej pisanych w stylu charakterystycznym dla grupy poetyckiej Skamander, której Kazimierz Wierzyński (1894-1969) był współtwórcą. W 1928 roku tom został zgłoszony przez Polski Komitet Olimpijski do Olimpijskiego Konkursu Sztuki i Literatury, odbywającego się podczas olimpiady w Amsterdamie, i zdobył złoty medal w konkurencji prac lirycznych.


Posłuchaj
02:18 profesor Wojciech Lipoński o konkursach olimpijskich.mp3 O Olimpijskich Konkursach Sztuki i Literatury opowiada prof. Wojciech Lipoński, olimpijczyk z Tokio (PR, 2008)

 

100 lat Polskiego Komitetu Olimpijskiego - serwis specjalny

- Sukces Wierzyński zawdzięcza w olbrzymiej mierze tłumaczowi, który perfekcyjnie przełożył wiersze na niemiecki. W tym języku czytali jurorzy i zachwycili się – mówiła literaturoznawczyni prof. Anna Nasiłowska w Polskim Radiu w 2012 roku.

Posłuchaj
25:12 olimpiada sztuki.mp3 O Olimpijskich Konkursach Sztuki i Literatury mówią literaturoznawczyni prof. Anna Nasiłowska i dr Iwona Gryz z Muzeum Sportu i Turystyki (PR, 2012)

 

Jeden z utworów w "Laurze olimpijskim" poświęcony jest fińskiemu lekkoatlecie Paavo Nurmiemu. Zapraszamy do wysłuchania tekstu wiersza "Nurmi" czytanego przez samego Kazimierza Wierzyńskiego.

Posłuchaj
01:25 nurmi czyta kazimierz wierzyński.mp3 Kazimierz Wierzyński czyta swój wiersz z tomu "Laur Olimpijski" (RWE)

 

Drugim medalem zdobytym przez polskich artystów w Amsterdamie był brąz dla grafika Władysława Skoczylasa (1883-1934) za jego cykl akwarel pod tytułem "Plakaty".

Posłuchaj
28:13 władysław skoczylas audycja wspomnieniowa.mp3 Władysław Skoczylas we wspomnieniach bratanka Andrzeja Skoczylasa i w opowieści znawczyni twórczości Maryli Sitkowskiej (PR, 2015)

 

Polska rzeźba i grafika na podium

Dwukrotnym medalistą olimpijskich konkursów jest rzeźbiarz Józef Klukowski (1894-1944). W 1932 roku artysta wywalczył złoty medal za rzeźbę "Wieńczenie zawodnika" na olimpiadzie w Los Angeles, a 1936 roku w Berlinie srebrny medal za "Piłkarzy".

W tych latach doceniono także innych twórców sztuki. W Los Angeles srebro w grafice zdobyła Janina Konarska (1900-1975), malarka, graficzka i ilustratorka, uczennica Władysława Skoczylasa, a od 1934 roku żona Antoniego Słonimskiego (1895-1976), kolejnego poety z grupy Skamander. Z kolei w Berlinie rzeźbiarz, malarz i grafik Stanisław Ostoja-Chrostowski (1897-1947) dostał brązowy medal w konkurencji reklamowej sztuki graficznej.

Posłuchaj
21:31 janina konarska talent i uroda.mp3 Talent i uroda. Opowieść o Janinie Konarskiej (PR, 1993)

 

Trochę spóźniony "Dysk olimpijski"

Olimpijski Konkurs Sztuki i Literatury w 1936 roku, tak jak cała olimpiada w Berlinie, odbywał się w cieniu rosnącej potęgi niemieckiego totalitaryzmu. W konkurencji literackiej Polski Komitet Olimpijski zgłosił powieść Jana Parandowskiego "Dysk olimpijski". Pierwotnie dzieło miała startować w konkursie w Los Angeles w 1932 roku, ale praca nad książką trwała tak długo, że pierwsze polskie wydanie ukazało się dopiero rok później.

Po latach Jan Parandowski (1895-1978) wspominał w Polskim Radiu, że w kontekście konkursu to spóźnienie "było fatalne". Nie było mowy, by w Berlinie wygrał reprezentant Polski.

 – Jak mi potem opowiadał Stefan Zweig, samo pojęcie "polski pisarz" było nie do przyjęcia. To był przecież najgorszy czas, za trzy lata będzie wojna – mówił w 1973 roku.


Posłuchaj
10:25 jan parandowski - dysk olimpijski.mp3 Jan Parandowski i jego żona wspominają okres pracy pisarza nad "Dyskiem olimpijskim" (PR, 1973)

 

Nie dało się jednak zupełnie pominąć artystycznej wartości "Dysku olimpijskiego. Jan Parandowski stanął na podium jako brązowy medalista.

Złoto dla "Symfonii Olimpijskiej"

Ostatni w historii Olimpijski Konkurs Sztuki i Literatury w 1948 roku okazał się szczęśliwy dla polskiej muzyki. Kompozytor i dyrygent Zbigniew Turski (1908-1979) zdobył w Londynie złoty medal za "Symfonię Olimpijską". Przed kolejnymi igrzyskami, z inicjatywy Sigfrida Edströma (1870-1964), przewodniczącego Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, na zawsze zrezygnowano z organizacji zawodów dla artystów.


Posłuchaj
12:19 autoportret kompozytora - zbigniew turski Autoportret kompozytora. Zbigniew Turski w rozmowie z Januszem Ciegiełłą (PR, 1971)

 

mc

Czytaj także

Jan Parandowski: najwięcej zawdzięczamy starożytnej Grecji

Ostatnia aktualizacja: 11.05.2023 05:55
- Nic już nie zmieni faktu, że antyk grecko-rzymski płynie w naszej kulturze bez przerwy, nasza kultura z niego wyszła i w nim szuka nieustannie swych wzorów i inspiracji – mówił Jan Parandowski w Polskim Radiu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Wierzyński: nie mam karabinów, mam tylko słowo. Posłuchaj głosu poety

Ostatnia aktualizacja: 27.08.2024 05:50
– Po demobilizacji zdałem sobie sprawę, że jako przyszłość moją wybieram poezję, dziś wolno mi powiedzieć, że poświęciłem jej życie – mówił Kazimierz Wierzyński. – Niezależnie od tego, czy przez to dokonałem czegokolwiek, czuję się z mego wyboru szczęśliwy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Skamander - radość wolności, manifestacja młodości

Ostatnia aktualizacja: 06.12.2023 05:50
- Skamandryci wymietli swoich poprzedników, wymietli starą poezję Młodej Polski, która się już wyczerpała - mówił o grupie poetyckiej, której powstanie zbiegło się z odzyskaniem przez Polskę niepodległości dr Marek Gumkowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Igrzyska Olimpijskie w Chamonix - pierwsza olimpiada zimowa

Ostatnia aktualizacja: 05.02.2019 09:00
5 lutego 1924 roku we francuskim Chamonix zakończyły się I Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Były to pierwsze w historii olimpijskie igrzyska zimowe i pierwsze, na których polscy sportowcy wystąpili pod flagą narodową.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierza Wierzyńskiego "Pamiętnik poety"

Ostatnia aktualizacja: 15.02.2019 09:30
13 lutego 1969 roku w Londynie zmarł poeta, członek grupy poetyckiej "Skamander", prozaik, eseista, dziennikarz, autor książki biograficznej o Chopinie. W 50.rocznicę śmierci pisarza przypomnieliśmy fragmenty jego gawęd wygłaszanych na początku lat 60-tych w Radiu Wolna Europa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Julian Tuwim. Książę wśród poetów

Ostatnia aktualizacja: 13.09.2024 05:55
Umiał kokietować rozmówców. Był dowcipnym ironistą i wybitnym poetą, jednym z twórców grupy Skamander, która na trwałe zapisała się w historii polskiej literatury. W Archiwum Polskiego Radia znajdują się nagrania z głosem poety.
rozwiń zwiń
Czytaj także

105 lat Polskiego Komitetu Olimpijskiego

Ostatnia aktualizacja: 12.10.2024 05:47
12 października 1919 roku odbył się zjazd założycielski Komitetu Udziału Polski w Igrzyskach Olimpijskich. Organizacja miała przygotować polską reprezentację do udziału w igrzyskach olimpijskich.
rozwiń zwiń