Historia

Aleksandra Piłsudska – rewolucjonistka u boku Marszałka

Ostatnia aktualizacja: 31.03.2024 05:46
Jest znana przede wszystkim jako żona Józefa Piłsudskiego, ale jej życiorys skrywa o wiele więcej. Aleksandra Piłsudska była przykładem poświęcenia kobiet sprzed ponad stu lat w odzyskanie niepodległości.
Warszawa po roku 1926 - minister spraw wojskowych marszałek Józef Piłsudski z żoną Aleksandrą Szczerbińską w Belwederze
Warszawa po roku 1926 - minister spraw wojskowych marszałek Józef Piłsudski z żoną Aleksandrą Szczerbińską w BelwederzeFoto: PAP/ARCH Reprodukcja

61 lat temu, 31 marca 1963 roku, zmarła Aleksandra Piłsudska z domu Szczerbińska, działaczka niepodległościowa Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiej Organizacji Wojskowej oraz druga żona Józefa Piłsudskiego.

Rewolucjonistka w spódnicy

Stulecie praw wyborczych kobiet - zobacz serwis specjalny

Pochodziła z Suwałk, z których wyjechała do Warszawy na studia. Zetknęła się wtedy z ideologią socjalizmu. Pod jej wpływem podjęła nawet pracę w fabryce, a także zaczęła angażować się w działalność Polskiej Partii Socjalistycznej.

Aleksandra – jeszcze Szczerbińska – w PPS zajmowała się zaopatrzeniem bojowców w broń. Odbierała i magazynowała zagraniczne transporty karabinów, rewolwerów, amunicji i materiałów wybuchowych oraz koordynowała ich przekazanie do lokalnych oddziałów Organizacji Bojowej PPS. Co ciekawe, w takiej pracy mogła pomóc ówczesna moda kobieca.

– Moda sprzyjała konspiracyjnej robocie. Kobiety przenosiły broń i amunicję w pudełkach od kapeluszy i koszach z bielizną, pomagały także długie, dość szerokie suknie do kostek – powiedziała Katarzyna Droga, autorka książki "Kobieta, którą pokochał Marszałek", w rozmowie z Janem Niebudkiem w audycji Polskiego Radia z cyklu "Po południu".

Posłuchaj
16:22 Aleksandra Piłsudska PR 3 2018.mp3 – Piłsudski bardzo chciał ją oczarować, chyba umiał zawrócić w głowie dziewczynie i to się udało – mówiła Katarzyna Droga, autorka książki "Kobieta, którą pokochał Marszałek", w rozmowie z Janem Niebudkiem w audycji z cyklu "Po południu". (PR, 3.05.2018)

W 1906 roku poznała Józefa Piłsudskiego, który był wtedy znanym wrogiem caratu i przywódcą Organizacji Bojowej PPS.

– Poznała Piłsudskiego kiedy przyjechał do Warszawy w 1906 roku na inspekcję składów broni.  Moim zdaniem Piłsudski bardzo chciał ją oczarować, chyba umiał zawrócić w głowie dziewczynie i to się udało – mówiła Katarzyna Droga w audycji Polskiego Radia z 2018 roku.

W 1907 roku połączył ją romans z Piłsudskim, który był wówczas żonaty z pierwszą żoną Marią. Sam Piłsudski opisywał sytuację, w jakiej się wówczas znalazł jako "tragiczny trójkąt".

PILSUDSKI_663x364_ss.jpg
Józef Piłsudski - zobacz serwis specjalny

Jako partnerka przyszłego marszałka kontynuowała pracę konspiracyjną. Zbierała informacje, które pomogły w przygotowaniu słynnej akcji pod Bezdanami.

W czasie I wojny światowej służyła w Legionach Polskich jako komendantka kurierek. Działała także w Polskiej Organizacji Wojskowej, za co w 1915 roku trafiła do obozu dla internowanych w Szczypiornie. Opuściła go w 1916 roku po uchwaleniu aktu 5 listopada. Po wyjściu na wolność nie nacieszyła się długo życiem z Józefem, ponieważ niedługo później został uwięziony w twierdzy w Magdeburgu.

Żona Marszałka

W 1918 i 1920 roku urodziły się ich córki – Wanda i Jadwiga. Poślubiła Józefa Piłsudskiego dopiero w 1921 roku, po śmierci Marii Piłsudskiej, która do końca swojego życia nie zgadzała się na rozwód z mężem.

W dwudziestoleciu międzywojennym była oparciem w trudnych chwilach dla marszałka Józefa Piłsudskiego. Zasiadała w kapitule Orderu Virtuti Militari oraz w stowarzyszeniach społecznych opiekujących się rodzinami wojskowych, młodzieżą i ludźmi wymagającymi pomocy.

W 1930 roku ciężkim przeżyciem stała się dla niej afera związana z wyjazdem męża na urlop na portugalską wyspę Maderę. Piłsudskiemu towarzyszyło niewiele osób, wśród nich była jednak lekarka Eugenia Lewicka. W Polsce krążyły plotki o romansie tej pary.

Po niemieckim najeździe we wrześniu 1939 roku Aleksandra Piłsudska ewakuowała się najpierw do Wilna, z którego wyruszyła do Litwy i następnie na Łotwę. Ostatecznie poprzez Szwecję zdołała dostać się do Wielkiej Brytanii, w której zatrzymała się w Londynie.

– Ludzie, którzy ją znali w Londynie pamiętali przede wszystkim tęsknotę, którą żywiła za Polską. Mieszkała tam w bardzo skromnym domu i była sercem emigracji. Często spotykali się u niej Polacy i pielęgnowali pamięć o kraju – powiedziała Katarzyna Droga, autorka książki "Kobieta, którą pokochał Marszałek" w audycji z cyklu "Po południu".

sa

Czytaj także

"Marszałek z ludzką twarzą". Wspomnienie o Józefie Piłsudskim

Ostatnia aktualizacja: 05.12.2020 05:55
W wysłużonej maciejówce i ze smutno zwisającymi wąsami nazywany był przez wielu obywateli II Rzeczypospolitej po prostu Dziadkiem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska. Córka Marszałka latała w RAF

Ostatnia aktualizacja: 16.11.2023 05:46
Córka Komendanta przypominała go z charakteru - mogła być księżniczką Polski, ciągnęło ją jednak bardziej do podniebnych wojaży. Poskramiała latające maszyny nad polskim i brytyjskim niebem. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Organizacja Bojowa PPS. Zbrojne ramię Piłsudskiego

Ostatnia aktualizacja: 05.02.2024 05:40
Organizacja Bojowa Józefa Piłsudskiego siała postrach wśród przedstawicieli carskiej władzy w trakcie rewolucji 1905 roku. – Przez pewien czas rosyjscy policjanci obawiali się wyjść na ulicę – opowiadał prof. Andrzej Nowak w audycji Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

104 lata temu Józef Piłsudski otrzymał stopień Marszałka Polski

Ostatnia aktualizacja: 19.03.2024 05:55
19 marca 1920 roku na prośbę Ogólnej Komisji Weryfikacyjnej Józef Piłsudski przyjął stopień Pierwszego Marszałka Polski. Oficjalna uroczystość wręczenia buławy marszałkowskiej odbyła się dopiero po zwycięskiej wojnie polsko-bolszewickiej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

W towarzystwie kochanki i… w eskorcie niszczyciela, czyli Piłsudski na Maderze

Ostatnia aktualizacja: 21.12.2023 05:50
Na swój najdłuższy w ciągu sprawowania funkcji publicznych urlop Marszałek wybrał się na atlantycką wyspę. Na Maderę przybył 21 grudnia 1930 roku. Odpoczywał tam w towarzystwie atrakcyjnej młodej lekarki. Ale sielanka nie trwała długo - Piłsudski wrócił z urlopu 23 marca 1931, a epilog podróży okazał się tragiczny.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stanisław Skwarczyński. Komendant Oleandrów. Posłuchaj radiowych wspomnień!

Ostatnia aktualizacja: 08.08.2024 05:45
Przebył wzorcową dla piłsudczyka drogę, której najjaśniejszym punktem była karta legionowa. Jako jeden z ostatnich świadków tamtych dni dzielił się – aż do swojej śmierci 43 lata temu, 8 sierpnia 1981 roku – barwnymi wspomnieniami z okresu formowania zalążków Wojska Polskiego. 
rozwiń zwiń