Czym zasłynął?
Najbardziej znanym obrazem Mehoffera jest "Dziwny ogród" z 1903 roku, który przedstawia matkę spacerującą z synem. Nad głowami bohaterów leci wielka ważka. Płótno jest utrzymane w żywych, ciepłych barwach i stanowi pochwałą natury, wszelkiego życia.
- Artysta tworzył sztukę typu apolińskiego. Radosną, jasną, pozbawioną młodopolskiego ponurego symbolizmu – opowiadał historyk i krytyk sztuki Jerzy Madejski w audycji Andrzeja Ercharda "Józef Mehoffer".
43:19 józef mehoffer____2155_96_iv_tr_0-0_112620398d4a649b[00].mp3 O życiu Józefa Mehoffera rozmawiają historycy sztuki Jerzy Madejski i Elżbieta Charazińska z Andrzejem Erchardem w audycji z cyklu "Biografia dźwiękowa" (PR, 08.05.1996)
Taki też wydźwięk ma obraz olejny "Na letnim mieszkaniu" z 1904 roku, który ukazuje żonę malarza. Kobieta stoi na tle mieszkania, ubrana jest w białą spódnicę i pomarańczową bluzkę. Dzięki odpowiedniemu światłu i kolorom dzieło jest ciepłe i przyjemne dla oka.
Na uwagę zasługuje także pejzaż "Wisła pod Niepołomicami", namalowany w 1894 roku, czyli na samym początku kariery Mehoffera. Przedstawia on zachód słońca nad rzeką i jest jednym z nielicznych dzieł artysty ukazujących krajobraz.
Mehoffer zajmował się także polichromią - efekty jego kunsztu możemy podziwiać chociażby w Skarbcu Katedralnym na Wawelu, będącym częścią zabudowań Bazyliki Wawelskiej. Tamtejsze kolorowe, dynamiczne wizerunki archanioła Gabriela czy Michała należą do grona jego najlepszych prac. Spora część polichromii artysty nie została jednak zrealizowana - zachowały się tylko wersje próbne, stworzone na kartonach. Większość z nich możemy znaleźć w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Artysta równie chętnie poświęcał się także innym dziedzinom sztuki. - Poza malarstwem sztalugowym Mehoffer uprawiał również grafikę, zajmował się scenografią teatralną, a także projektował plakaty i druki okazjonalne. Niemniej najbardziej znany jest z dziedziny witrażownictwa. Sztuki, która wyrosła z tradycji średniowiecza – mówiła historyk sztuki Elżbieta Charazińska w audycji Andrzeja Ercharda.
Dzieło życia
W 1895 roku Mehoffer wygrał konkurs na zaprojektowanie witraży do katedry św. Mikołaja w szwajcarskim Fryburgu. Praca nad projektem zajęła mu cztery dekady - w efekcie powstało czterdzieści witraży. Pod względem artystycznym nie są one jednak jednolite - wczesne są wyraźnie inspirowane secesją, natomiast późne realizmem. Łączy je natomiast bogata ornamentyka i żywe kolory.
Do jednych z najpiękniejszych należą "Męczennicy" (1898-1901) i "Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch Święty" (1918-1926).
"Męczennicy" to najbardziej secesyjne witraże Mehoffera, za które otrzymał w 1900 roku złoty medal na wystawie światowej w Paryżu. W skład projektu wchodzą dwa okna ukazujące świętych, którzy zginęli śmiercią męczeńską - Maurycego, Sebastiana, Katarzynę i Barbarę. Ich sylwetki znajdują się w centralnym punkcie witrażu. Męczenników przedstawiono w chwili, gdy zostali skazani na śmierć, ponieważ nie wyrzekli się swojej wiary. Nad ich głowami artysta umieścił plątaninę złotych motywów roślinnych. Pod stopami natomiast widz może dostrzec ich umęczone martwe ciała, otoczone przez różnokolorowe kwiaty.
Przy tworzeniu witraży "Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch Święty" Mehoffer posłużył się drobnymi kolorowymi szkiełkami, przez co powstała barwna, lekko abstrakcyjna mozaika. Nawet oblicze Stwórcy, widniejące na witrażu "Bóg Ojciec", zostało stworzone z białych, żółtych, czerwonych i zielonych elementów, a nie z jednolitego kawałka szkła. Witraże te są bardzo szczegółowe i bogato zdobione.
Inna witraże artysty możemy znaleźć w katedrze wawelskiej czy w katedrze łacińskiej we Lwowie.
Współzawodnictwo mistrzów
Józef Mehoffer i Stanisław Wyspiański byli czołowymi twórcami sztuki Młodej Polski. Mało kto jednak wie, że artyści rywalizowali ze sobą.
- Obaj nawet przyszli na świat w tym samym roku: 1869. I zabawne - Wyspiański urodził się w domu, w którym Mehoffer później umarł – wspominał historyk sztuki Jerzy Madejski.
Poznali się w szkole podstawowej, a następnie uczęszczali na warsztaty u Jana Matejki. Razem także pracowali przy polichromiach w kościele Mariackim w Krakowie.
Mimo wielu podobieństw biograficznych panowie współzawodniczyli. Jerzy Madejski na antenie Polskiego Radia mówił, że problemem było również austriackie pochodzenie Mehoffera - Wyspiański znany był ze swojej nienawiści do tego kraju. Różniło ich także usposobienie.
- Oni są jak lewa i prawa półkula mózgu. Mehoffer jest tą apolińską, jasną, rozsądną półkulą lewą. Natomiast Wyspiański jest dionizyjską, emocjonalną półkulą prawą - stwierdził Jerzy Madejski.
Stypendysta Matejki
Matką Józefa Mehoffera była Aldona z Polikowskich, natomiast ojcem Wilhelm Mehoffer – starosta ropczycki o austriackich korzeniach. Przyszły artysta miał trzech braci – Eugeniusza, Alfreda i Wiktora.
Niedługo po narodzinach Józefa rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie ojciec rodu pracował jako radca w Sądzie Krajowym w Krakowie. Wilhelm Mehoffer zmarł jednak cztery lata później.
Przyszły malarz uzyskał gruntowne wykształcenie. Ukończył szkołę powszechną, a także Gimnazjum św. Anny. W 1887 roku zdał maturę, a następnie podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jednocześnie rozpoczął naukę w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (obecnie jest to Akademia Sztuk Pięknych). Malarstwa uczył się również w Paryżu, gdzie pojechał jako stypendysta Jana Matejki.
W domowym zaciszu
Mehoffer był niski, miał rude włosy i nosił binokle. Ryszard Mehoffer, wnuk artysty, wspomina, że malarz zawsze starał się być miły, uprzejmy i konsekwentnie realizował postawione sobie cele. Dbał także o wygląd i ubierał się w angielskie garnitury zakupione u świetnych krawców.
- Dziadka pamiętam jako człowieka łagodnego, delikatnego w obejściu, gentlemana. Humor miał refleksyjny, ale bardzo dowcipny – mówił Ryszard Mehoffer, wnuk artysty, podczas audycji "Dom Mehoffera".
13:22 dom mehoffera___1289_96_ii_tr_0-0_183537208d49dbd3[00].mp3 Muzeum Józefa Mehoffera znajduje się w Krakowie przy ulicy Krupniczej 26. O jego historii i eksponatach, a także o samym artyście opowiada Anna Zeńczak, historyk sztuki, oraz Andrzej Mehoffer, wnuk malarza. Audycja Jerzego Swalskiego "Dom Mehoffera" z cyklu "Na afiszu" (PR, 27.04.1996)
Józef Mehoffer był mężem Jadwigi Janakowskiej - również artystki. Para doczekała się syna Zbigniewa.
Malarz zmarł w Wadowicach 8 lipca 1946 roku z powodu powikłań po przebytym wcześniej zapaleniu płuc.
jb
Źródła:
Józef Mehoffer. Genialny artysta z ropczyckim rodowodem, https://dzieje.pl/historie/materialy/jozef-mehoffer-genialny-artysta-z-ropczyckim-rodowodem, data dostępu: 17.03.2021.
