Pielgrzymka przebiegała pod hasłem "Bogu dziękujcie, Ducha nie gaście". IV Pielgrzymka składała się z dwóch części. Jan Paweł II w od 1 do 9 czerwca przebywał w Polsce północnej i wschodniej. Papież odwiedził Koszalin, Rzeszów, Przemyśl, Lubaczów, Kielce, Radom, Łomżę, Olsztyn, Włocławek, Płock, Białystok i Warszawę.
00:51 JP II Płock.mp3 - Wolność jest trudna. Trzeba się jej uczyć, trzeba być prawdziwie wolnym - mówił Jan Paweł II do wiernych w Płocku. (PR, 7.06.1991)
00:51 JP II Płock 2.mp3 - Życzę wam wszystkim, aby nikt z was nie próbował się bogacić kosztem bliźniego i aby nikt nikomu nie zazdrościł - mówił Jan Paweł II do rodaków w Płocku. (PR, 7.06.1991)
Ojciec Święty powrócił do Polski w sierpniu. W dniach 13-16 sierpnia 1991 roku odwiedził Kraków, Wadowice i Częstochowę, w której wziął udział w VI Światowych Dniach Młodzieży.
40.rocznica wyboru papieża Polaka - zobacz serwis historyczny
Papież mówi o wolności
Podczas pielgrzymki Jan Paweł II przekonywał rodaków, że odzyskana wolność jest zadaniem i historyczną szansą, której nie można zmarnować. Zachęcał do sięgnięcia do fundamentu wiary, czyli Dekalogu. "Od tych dziesięciu prostych słów zależy przyszłość człowieka i społeczeństw. Przyszłość narodu, państwa, Europy, świata".
Jan Paweł II mógł po raz pierwszy przemawiać do żołnierzy, nauczycieli, więźniów. Spotkał się także w szpitalu z chorymi dziećmi, ich rodzicami i personelem, po raz pierwszy przekroczył próg świątyni prawosławnej i protestanckiej. Przemawiał do przedstawicieli świata kultury w Teatrze Narodowym oraz korpusu dyplomatycznego w nowo utworzonej Nuncjaturze Apostolskiej.
Papież w trakcie homilii wygłaszanych w odwiedzanych przez niego miastach potępiał aborcję, zwracał uwagę na moralny aspekt transformacji gospodarczej. Zwracał uwagę, że Kościół nie ma gotowych rozwiązań na problemy społeczne i polityczne, ale może apelować o ich właściwe rozwiązanie. W swoich przemówieniach często używał historycznych przykładów, które miały wskazać właściwą drogę współczesnym Polakom.
- Jeszcze raz przypominam plac Zwycięstwa, rok 1979. To wołanie młodego jeszcze papieża, można by powiedzieć świeżo upieczonego, które dziś chcę powtórzyć. Nie na placu Zwycięstwa, w Ogrodzie Łazienkowskim, w pobliżu Belwederu, rezydencji prezydenta Rzeczypospolitej, w obecności tegoż prezydenta z małżonką, przedstawicieli Sejmu i Senatu. Więc tak: niech zstąpi duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi. Tej polskiej, ziemi, tej europejskiej ziemi, tej całej Ziemi - mówił papież ostatniego dnia pielgrzymki.
Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski - zobacz serwis specjalny
Światowe Dni Młodzieży po raz pierwszy w Polsce
13 sierpnia 1991 roku Jan Paweł II ponownie odwiedził Polskę. Tę część pielgrzymki Jan Paweł II rozpoczynał od wizyty w Krakowie i Wadowicach.
Głównym punktem drugiej części pielgrzymki było spotkanie z młodzieżą w Częstochowie na VI Światowych Dniach Młodzieży. Po raz pierwszy spotkała się tu młodzież z byłego bloku wschodniego i zachodniego, stąd określenie tego spotkania "biblijną karawaną poprzez kontynenty"
15 sierpnia 1991 roku Jan Paweł II wygłosił orędzie do zgromadzonych na Jasnej Górze młodych ludzi. Przypomniał im o roli Ducha Świętego w życiu chrześcijanin oraz zwrócił uwagę na roztropne i odpowiedzialne korzystanie z wolności. Papież mówił do półtora miliona ludzi zgromadzonych w Częstochowie, że młodzież jest nadzieją świata i nadzieją Kościoła.
41:10 sprawozdanie z ostatniego dnia pielgrzymki___21804_tr_2-2_100232246ac90112[00].mp3 Sprawozdanie z ostatniego dnia IV pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. (PR, 9.06.1991)
Hasło IV papieskiej pielgrzymki "Bogu dziękujcie, Ducha nie gaście" sygnalizowało radość z odzyskanej wolności, ale także niepokój, jak ta wolność będzie dalej pielęgnowana i wykorzystana do pokonania kryzysów społeczno-ekonomicznych i moralnych polskiego społeczeństwa. Słowa papieża brzmią aktualnie także dzisiaj.
sa/im