Historia

Gustaw Lutkiewicz. Zagrał ponad 300 ról

Ostatnia aktualizacja: 29.06.2021 05:40
97 lat temu, 29 czerwca 1924 roku, w Kownie na Litwie, urodził się wybitny aktor filmowy, teatralny, telewizyjny, radiowy, znany także z pięknie nastrojowych piosenek, Gustaw Lutkiewicz. Jak mało kto potrafił wczuć się głosem w ballady Bułata Okudżawy.
Gustaw Lutkiewicz jako Mąż w sztuce Gabrieli Zapolskiej pt. Ich czworo. Teatr Powszechny w Warszawie, kwiecień 1967 r.
Gustaw Lutkiewicz jako Mąż w sztuce Gabrieli Zapolskiej pt. "Ich czworo". Teatr Powszechny w Warszawie, kwiecień 1967 r.Foto: NAC

Każda postać, w którą się wcielał zapadała w pamięci widzów i słuchaczy. Szczególnie te radiowe, z Teatru Polskiego Radia, budowały w wyobraźni każdego słuchacza niezapomniane postaci, jak choćby Polikarpa Lepieszki z niesamowitej radiowej powieści "W Jezioranach". Jak obliczają kronikarze teatru, filmu i telewizji tych wszechstronnych ról Gustawa Lutkiewicza było ponad 300 (!).

Oprócz Polskiego Radia, gdzie pojawiał się nie tylko "W Jezioranach", lecz też w słuchowiska opartych na największych działach polskiej i światowej literatury, jak choćby: "Człowiek jak człowiek" Bertolda Brechta, "Wielki los" Bolesława Prusa, "Tchórz" Grahama Greene’a, "Pani Bovary" Gustawa Flauberta, "Foma Gordiejew" Maksyma Gorkiego, "Potop" Henryka Sienkiewicza, "Legenda o Janosikowej śmierci" Kazimierza Przerwy-Tetmajera, "Życie jest snem" Pedro Calderona de la Barca, "Mariana Pineda" Federico Garcii Lorci, "Pan Geldhab" Aleksandra Fredry, "Żeglarz" Jerzego Szaniawskiego, "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego - a tych ról można tu wymieniać jeszcze kilkanaście minut.

O wiele łatwiej jest wymienić autorów sztuk, w których zagrał, co pokazuje różnorodnośc materiału scenicznego i filmowego, bo oprócz takich nazwisk jak Dostojewski, Witkacy, Bruno Schulz, Nabokov, Hugo, Reymont, Wyspiański, Sienkiewicz, Żeromski, Spiró, Camilo José Cela, Słowacki, Mickiewicz, Norwida, Conrad, Orzeszkowa, Fredro, Krasicki, Iwaszkiewicz, Anatol France, Scott Fitzgerald, Apollinaire, Leśmian, Prus czy Hrabal (nazwiska wielkich nie wymagają imion), to obok nich grał też w sztukach i filmach opartych na bardziej współczesnej literaturze np. Jerzego Janickiego, Stanisława Tyma, Jerzego Putramenta, Marka Nowakowskiego, Julii Hartwig, Mieczysława Moczara, Władysława Terleckiego, Maksyma Gorkiego, Andrzeja Mularczyka, Ernesta Brylla, Adama Bahdaja, Jarosława Abramow-Newerlego, Janusza Korczaka, Michała Bałuckiego, Franciszka Zabłockiego, Melchiora Wańkowicza czy Jerzego Krzysztonia. Niestety nie byliśmy w stanie wymienić wszystkich.

Ciekawy i zwięzły biogram aktora przedstawia portal filmowy "Filmweb.pl" - czytamy w nim: "Popularny aktor polski. W 1949 roku ukończył warszawską PWST (wówczas z siedzibą w Łodzi). Przez 12 lat występował w łódzkich teatrach: Nowym (od 1949 do 1960r.) i Teatrze 7.15 (sezon 1960/61). Następnie przeniósł się do stolicy i zaangażował do T. Dramatycznego (1961-63), potem do Powszechnego (1963-68).

W latach 1969-74 grał w Teatrze Narodowym, by w roku 1974 powrócić na deski Teatru Powszechnego. Aktor często występuje w słuchowiskach radiowych. Za tę formę twórczości w 1994 roku otrzymał Złoty Mikrofon (za rok 1993) za wybitne osiągnięcia w twórczości radiowej, wieloletnią współpracę z Teatrem Polskiego Radia i kreację Polikarpa Lepieszki w powieści radiowej "W Jezioranach". Jest też świetnym odtwórcą ballad Bułata Okudżawy (słynna "Modlitwa" z lat 60.) Zagrał w ponad 120 filmach".

Należy dodać, że z końcem sierpnia 2010 roku Gustaw Lutkiewicz wycofał się z życia artystycznego ze względu na pogłębiającą się utratę wzroku. W życiu prywatnym był szczęśliwie żonatym z równie wybitną aktorką Wiesławą Mazurkiewicz. Ich małżeństwo trwało od 1950 roku aż do śmierci aktora pod koniec lutego 2017. Pani Wiesława odeszła nieco ponad dwa miesiące temu, 20 kwietnia 2021 roku. Urna z prochami aktorki spoczęła w Alei Zasłużonych Cmentarza Wojskowego na Powązkach obok swojego męża. Co ciekawe, znana para aktorska raz jeden zagrała parę małżeńską w filmie Włodzimierza Olszewskiego "Zakole" (1988 rok).

Warto spojrzeć jeszcze w kilku słowach na filmowe i telewizyjne role Gustawa Lutkiewicza, bo te właśnie, oprócz znajomości głosu, czynią z niego postać znaną także wśród widzów. Aktor zagrał np. policjanta Dobiela w "Ewa chce spać", kapitana czytającego rękopis w "Rękopis znaleziony w Saragossie", hauptsturmführera Lohse w "Stawka większa niż życie", wachmistrza Zydora Luśnię w "Panu Wołodyjowskim" (1969), fotografa Huberta w "Wakacje z duchami", biskupa warmińskiego Jana Dantyszka w "Koperniku", Baścika w "Noce i dnie", Krzywosąda w "Doktor Judym", Raczka w "Lalce", leśnika w "Czterdziestolatku" i wielu innych. My możemy pamiętać aktora choćby z roli prezesa spółdzielni mieszkaniowej w serialu "Alternatywy 4" czy Zygmunta Karabasza w serialu  "Złotopolscy".

Za swoje wspaniałe role, także te dubbingowe i te w utworach śpiewanych, wielokrotnie był nagradzany... tu wymienić należy choćby Krzyż Kawalerski w 1970 roku i Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski w 1985 roku. Otrzymał także Złoty Krzyż Zasługi, Złoty Mikrofon czy Srebrny Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" w 2012 roku. Pięknie i z wyczuciem śpiewał Okudżawę - w Internecie można znaleźć jego niesamowite wykonania, choćby słynne "Modlitwa", "Katarynka", "Wyznanie“, albo jeszcze „Nieboszczyk“ Włodzimierza Wysockiego. Ten kresowy smak pozwalał mu grać w wielu sztukach rosyjskich klasyków... za jedną z nich - rola Osipa w "Płatonowie" Antona Czechowa otrzymał wyróżnienie na Festiwalu w Katowicach w 1962 roku.

Wspomnijmy tego Wielkiego Aktora, wyszukajmy wiele fragmentów ról w Internecie, bo warto zapamiętać tę miła, jowialną twarz i ten głęboki, męski głos, a Polskie Radio może szczycić się, że najdłużej w swojej karierze występował "na naszych deskach", grał w "naszych produkcjach". Pamiętamy Panie Gustawie.

PP

Czytaj także

"Czterdziestolatek". Opowieść o kryzysie wieku średniego

Ostatnia aktualizacja: 16.05.2024 05:38
Bolączki, z którymi usiłował uporać się kończący 40 lat tytułowy bohater serialu, przyciągnęły przed telewizory miliony widzów. Aktorzy - Anna Seniuk i Andrzej Kopiczyński - stworzyli niezapomniane kreacje, zaskarbiając sobie na długie lata sympatię widzów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Władysław Hańcza. Raz Radziwiłł, trzy razy Kargul

Ostatnia aktualizacja: 19.11.2023 05:40
46 lat temu zmarł Władysław Hańcza, aktor, reżyser teatralny i pedagog, odtwórca m.in. kultowej postaci Kargula w trylogii Sylwestra Chęcińskiego "Sami swoi", "Nie ma mocnych" oraz "Kochaj, albo rzuć".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Irena Kwiatkowska żadnej roli się nie bała. Była Zagłobą i Papkinem

Ostatnia aktualizacja: 03.03.2024 05:50
13 lat temu w Skolimowie zmarła wybitna aktorka, która przygodę ze sceną zaczęła od roli diabełka w szkolnych jasełkach, a zanim zagrała słynną kobietę pracującą, Hermenegildę Kociubińską czy Pchłę Szachrajkę, była Zagłobą, Papkinem i świerszczem za kominem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Marek Walczewski - badacz szaleństwa

Ostatnia aktualizacja: 26.05.2024 05:40
- Do kunsztu aktorstwa powinno się dodać elementy fałszu, kuglarstwa, metafizyki i telepatii. Ja bym chciał grać tak, żeby użyć jak największej ilości spośród tych mikstur. Żeby działo się jak najwięcej - mówił w Polskim Radiu w 1988 roku. 15 lat temu, 26 maja 2009 roku, zmarł w Warszawie aktor Marek Walczewski. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Kaczor: nagle ktoś popchnął mnie na scenę

Ostatnia aktualizacja: 09.02.2024 05:53
Jako aktora zawdzięczamy go dwóm osobom. Pierwsza to Zygmunt Hübner, dyrektor Starego Teatru w Krakowie, druga zaś to bezimienny inspicjent, który niespodziewanie odegrał decydującą rolę w życiu zawodowym młodego Kazimierza Kaczora.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Igor Śmiałowski - niezapomniany amant polskiej sceny

Ostatnia aktualizacja: 20.06.2021 05:35
104 lata temu, 20 czerwca 1917 roku, urodził się w Moskwie wybitny aktor Igor Śmiałowski. Zagrał w ponad 110 filmach.
rozwiń zwiń