Historia

Ignacy Machowski - aktor tysiąca ról

Ostatnia aktualizacja: 05.07.2024 05:46
5 lipca 1920 roku w Rzeszowie urodził się Ignacy Machowski. Był aktorem z krwi i kości, który naprawdę kochał to, czym się zajmował. Najlepiej świadczy o tym jego rozbudowany dorobek artystyczny, który obejmuje ponad tysiąc trzysta kreacji - w samym tylko Teatrze Polskiego Radia Machowski występował około sześćset razy. 
Ignacy Machowski w roli Łuki w przedstawieniu Na dnie Maksyma Gorkiego w reżyserii Jana  Świderskiego.
Ignacy Machowski w roli Łuki w przedstawieniu "Na dnie" Maksyma Gorkiego w reżyserii Jana Świderskiego.Foto: NAC/dp

"Gdybym nie został aktorem, to byłbym z całą pewnością muzykiem"

Ignacy Machowski był najmłodszym z piątki dzieci Marii i Jana Machowskiego. Od dziecka zdradzał artystyczne zainteresowania – grał między innymi na skrzypcach. Jak sam wspominał na antenie Polskiego Radia, to z muzyką od zawsze był najbardziej związany.

- Gdybym nie został aktorem, to byłbym z całą pewnością muzykiem, a to dlatego, że już od dzieciństwa marzyłem o muzyce. Zawsze w najskrytszych marzeniach widziałem się za pulpitem dyrygenckim dyrygującego oczywiście swoją własną kompozycję – wspominał Ignacy Machowski w audycji Anny Retmaniak z cyklu "Portret słowem malowanym".

Posłuchaj
27:22 ignacy machowski___f 40797_tr_0-0_117210753120b1d9[00].mp3 Rozmowa Anny Retmaniak z Ignacym Machowskim o jego twórczości artystycznej, rodzinie. Audycja z cyklu "Portret słowem malowany". (PR, 22.08.1987)

Jak sam przyznawał na antenie Polskiego Radia, decyzja o zastaniu aktorem była "wypadkową zdarzeń i okoliczności".

Na prawdziwej scenie po raz pierwszy stanął w 1944 roku po otwarciu Teatru Ziemi Rzeszowskiej. Wówczas rozpoczął również studia w przyteatralnym Studiu Dramatycznym. Od 1945 do 1948 roku natomiast Machowski mieszkał w Jeleniej Górze, gdzie zaangażował się w tworzenie Teatru Dolnośląskiego – pierwszej polskiej sceny na ziemiach odzyskanych. 

Aktorstwo to jego pasja

W latach 50. Machowski występował między innymi we Wrocławiu, Poznaniu, Łodzi i Gdańsku. Wreszcie osiadł w Warszawie, gdzie rozpoczął współpracę z Teatrem Narodowym, w którym występował do 1969 roku. Z tamtego okresu pochodzi jedna z najważniejszych kreacji Machowskiego – rola Włodzimierza Lenina, w którą wcielił się w sztuce Nikołaja Pogodina "Człowiek z karabinem" (1954) w reżyserii Bohdana Korzeniewskiego.

Aktor sumiennie przygotowywał się do tego wyzwania – zbierał obrazy przedstawiające Lenina, studiował dokładnie kroniki filmowe z jego udziałem, aby jak najwierniej oddać sposób mówienia i poruszania się rosyjskiego polityka, czytał jego biografie.

Śpiewak operowy Wiesław Ochman mówił w 1979 roku w audycji Anny Retmaniak z cyklu "Portret słowem malowany", że Machowski do każdej swojej roli podchodził z niezwykłym szacunkiem i każdą graną przez siebie postać dokładnie analizował, opracowywał, ponieważ niezmiernie kochał swoją pracę. Według Ochmana aktora można porównać do pasji wielkich postaci pokroju Stefana Jaracza czy Juliusza Osterwy.

- Łapię się na tym, że na przedstawieniach teatralnych on mnie wciąga i zapominam, że to jest Igo Machowski. A to jest bardzo trudna sztuka. Świadczy to o tym, że jego gra jest niezwykle sugestywna – mówił na antenie Polskiego Radia Ochman.

Posłuchaj
30:12 ignacy machowski___c 15172_tr_0-0_9929104311fabc3[00].mp3 Ignacy Machowski opowiada o swoim życiu zawodowym i o tym, co lubi robić w wolnych chwilach. W audycji pojawiają się także wypowiedzi Wiesława Ochmana i Krzysztofa Machowskiego dotyczące aktora. Audycja Anny Retmaniak z cyklu "Portret słowem malowany". (PR, 21.01.1979)

O miłości Machowskiego do aktorstwa najlepiej świadczy jego rozbudowany dorobek artystyczny - w samym teatrze zagrał ponad siedemset razy, przy czym blisko sto razy pojawił się w Teatrze Telewizji. Ostatni spektakl z udziałem aktora - "Tajemnica zwyczajnego domu" Stanisława Grabowskiego - miał premierę w 2002 roku w Teatrze Telewizji. 

Pracując bez wytchnienia

Machowski był również silnie związany z radiem - W Teatrze Polskiego Radia wystąpił w ponad sześciuset sztukach. Najbardziej znaną była "Kariera Nikodema Dyzmy" Tadeusza Dołęgi-Mostowicza w reżyserii Juliusza Owidzkiego z 1979 roku. 

Aktor równie chętnie pojawiał się na dużym ekranie - zadebiutował w 1954 roku małą rolą w filmie Marii Kaniewskiej "Niedaleko Warszawy". W kolejnych latach wystąpił między innymi w "Cieniu" (1956) Jana Kawalerowicza, "Eroice" (1957) Andrzeja Munka, "Pętli" (1957) Wojciecha Jerzego Hasa, "Orle" (1958) Leonarda Buczkowskiego, "Popiele i diamencie" (1958) Andrzeja Wajdy oraz w "Pociągu" (1959) Jerzego Kawalerowicza. Dzięki tym kreacjom Machowski na zawsze wpisał się w historię polskiego kina i otrzymał miano jednego z najlepszych aktorów drugoplanowych. Łącznie zagrał w ponad pięćdziesięciu filmach – ostatnim był "Autoportret z kochanką" (1996) Radosława Piwowarskiego.

Machowskiego można było także oglądać w serialach - pojawił się między innymi w "Stawce większej niż życie" (1968-1969) Andrzeja Konica i Janusza Morgensterna, "07 zgłoś się" (1976-1989) Krzysztofa Szmagiera i "Zmiennikach" (1987-1988) Stanisława Barei.

W wolnych chwilach uwielbiał malować. Jak sam przyznawał w rozmowie z Anną Retmaniak w audycji "Portret słowem malowany", największą radość czerpał z uwieczniania ludzkich twarzy.

- Portret najbardziej mnie interesuje. Pasjonuje mnie analiza twarzy człowieka. Jest to dla mnie rzecz porywająca, kiedy usiądę przy sztalugach i bazgrze, bo tak to tylko można nazwać. Nic nie potrafi mnie od tego oderwać, nawet głód – mówił aktor na antenie Polskiego Radia.

Był trzykrotnie żonaty. Jego synem jest aktor Krzysztof Machowski. 

Ignacy Machowski zmarł 11 stycznia 2001 roku. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

jb

Czytaj także

Wieńczysław Gliński. Ponad sto ról przed kamerą

Ostatnia aktualizacja: 10.05.2023 05:35
10 maja 1921 roku, urodził się słynny aktor teatralny i filmowy Wieńczysław Gliński. Przez lata był także jednym z najbardziej popularnych aktorów Teatru Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Aleksander Dzwonkowski. Mistrz drugiego planu

Ostatnia aktualizacja: 23.03.2024 05:40
23 marca 1977 roku zmarł Aleksander Dzwonkowski. Był aktorem wszechstronnym - występował w teatrze, filmach, serialach, a nawet podkładał głos pod postacie z disnejowskich animacji. Dzięki swojemu talentowi potrafił zyskać sympatię widzów i zapisać się w ich pamięci. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Barbara Kwiatkowska - zapomniana gwiazda polskiego kina

Ostatnia aktualizacja: 06.03.2024 05:40
Sławę przyniosła jej rola w filmie "Ewa chce spać" w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego. Na początku lat 60. aktorka była niezwykle popularna nie tylko w Polsce, lecz także za granicą. Rozwój jej kariery zahamowało drugie małżeństwo. 
rozwiń zwiń