IV Igrzyska Olimpijskie. Przełom w historii kobiecego sportu

126 lat temu, 13 lipca 1908 roku w Londynie, król Edward VII dokonał uroczystego otwarcia IV Igrzysk Olimpijskich. Po raz pierwszy w historii w olimpiadzie pozwolono wziąć udział tak licznej kobiecej reprezentacji - wystąpiło w niej 37 przedstawicielek pochodzących z czterech krajów. 

Uczestniczki (i jeden uczestnik) londyńskiej olimpiady w 1908 roku: brytyjska tenisistka Dorothea Douglass Chambers, para niemieckich łyżwiarzy Anna Hübler i Heinrich Burger oraz łuczniczka Lottie Dod

Foto: Polskie Radio/grafika na podstawie materiałów z serwisu wikimedia/domena publiczna

Ze słonecznej Italii do deszczowej Wielkiej Brytanii 

Pierwotnie igrzyska miały się odbyć w Rzymie. Decyzja ta była umotywowana przekonaniem, że dzięki sławie miasta uda się zachęcić do uczestnictwa w zawodach sportowców z całego świata, gdyż frekwencja na olimpiadzie z 1904 roku, które odbyły się w amerykańskim Saint Louis była rozczarowująca.

Gdy termin rozpoczęcia zawodów zaczął się nieubłaganie zbliżać, okazało się, że włoscy organizatorzy nie są w stanie zdążyć z przygotowaniem wydarzenia. Sprawę skomplikował również wybuch Wezuwiusza w kwietniu 1906 roku – Włosi ogłosili wówczas, że pieniądze przeznaczone na organizację olimpiady są zmuszeni przeznaczyć między innymi na odbudowę zniszczonego Neapolu i dlatego muszą zrezygnować z bycia gospodarzem igrzysk. Stąd Międzynarodowy Komitet Olimpijski zaprosił Wielką Brytanię do podjęcia się tego zadania.

Przygotowaniami zajął się Charles William Grenfell – przewodniczący Brytyjskiego Stowarzyszenia Olimpijskiego. Z jego inicjatywy w ciągu zaledwie dziesięciu miesięcy powstał olbrzymi White City Stadium mieszczący boisko lekkoatletyczne, basen, tor rowerowy oraz trybuny mogące pomieścić ponad 60 tysięcy osób siedzących.

Olimpiada trwała od 27 kwietnia do 31 października 1908 roku. Inauguracja wydarzenia odbyła się jednak dopiero 13 lipca. Uroczystego otwarcia igrzysk dokonał król Wielkiej Brytanii Edward VII. Z ceremonią związanych jest kilka kontrowersji - gospodarze zapomnieli chociażby wywiesić flagi Stanów Zjednoczonych, a Finowie odmówili wyjścia pod sztandarem carskiej Rosji (Finlandia do 1917 roku była częścią Imperium Rosyjskiego).

Mimo że organizatorzy mieli mało czasu na przygotowania, wydarzenie zorganizowano w sposób bardzo profesjonalny. W zawodach wzięły udział dwadzieścia dwie reprezentacje narodowe – łącznie 2008 sportowców. Było to prawie trzykrotnie więcej niż na igrzyskach w Saint Louis z 1904 roku. Program sportowy obejmował sto dziesięć konkurencji w dwudziestu czterech dyscyplinach sportowych. Po raz pierwszy w planie pojawił się między innymi lacrosse (gra drużynowa polegająca na umieszczeniu za pomocą specjalnej rakietki piłki w bramce przeciwnika) i jeau de paumme (francuska gra polegająca na odbijaniu piłki przez siatkę początkowo gołą dłonią, a następnie rakietką), które po tym debiucie nigdy już nie wróciły do programu olimpijskich zmagań.

Igrzyska były o tyle nowatorskie, że po raz pierwszy w zawodach wzięła udział tak liczna reprezentacja kobieca.

Skutek ingerencji sufrażystek 

Gdy koniec XIX wieku arystokrata Pierre de Coubertin wskrzesił ideę nowożytnych igrzysk olimpijskich, stanowczo sprzeciwił się pomysłowi dopuszczenia kobiet do zawodów. Francuz uważał, że byłoby to pogwałceniem starożytnej tradycji olimpijskiej. Jego zdaniem przedstawicielki "płci pięknej" podczas olimpiady mogą jedynie pełnić funkcję dekoracyjną. Ich przeznaczeniem jest rola dobrej matki i żony, więc nie przystoi im brać udziału w zawodach sportowych.

Kobiety dopuszczono do olimpiady dopiero w 1900 (Paryż) i 1904 roku (Saint Louis, Stany Zjednoczone) - wówczas pokazały swoje umiejętności podczas meczu krykieta, golfa i zawodów łuczniczych. Konkurencje zostały jednak zignorowane przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Co ciekawe w Saint Louis odbył się również kobiecy pojedynek bokserki, który został wygwizdany przez publiczność.

Przełomem w sprawie uczestnictwa przedstawicielek "płci pięknej" w igrzyskach okazał się właśnie rok 1908 i londyńska olimpiada.

Nie da się ukryć, że był to skutek kampanii angielskich sufrażystek, które zagroziły organizatorom, że jeżeli nie zgodzą się dopuścić kobiet do zawodów, to ich organizacja zrobi wszystko, aby przerwać wydarzenie. 

Kobiety wzięły udział w trzech dyscyplinach – tenisie, łucznictwie i łyżwiarstwie figurowym.

Publicysta Stephen Halliday w swoim artykule "London’s Olympics, 1908" pisze, że jedną z uczestniczek zawodów tenisowych była Charlotte "Lottie" Dod, która – jako najmłodsza osoba w historii – mając zaledwie piętnaście lat, zdobyła tytuł singlistki podczas Wimbledonu w 1887 roku. Co ciekawe podczas igrzysk w 1908 roku nie startowała w turnieju tenisowym, lecz łuczniczym – zdobyła wówczas srebrny medal. Gdy jej brat William zwyciężył w męskiej kategorii, stali się pierwszym w historii rodzeństwem, któremu udało się uzyskać medale olimpijskie. 

Olbrzymi sukces Wielkiej Brytanii

Podczas igrzysk olimpijskich w Londynie wszystkim zwycięzcom po raz pierwszy w historii przyznano złote medale – we wcześniejszych latach niektórzy wygrani otrzymywali jedynie dyplomy. Największe osiągnięcia sportowe przypadły Wielkiej Brytanii, która zdobyła ponad sto czterdzieści sześć medali – było to aż dwukrotnie więcej niż państwo zajmujące drugą pozycję w rankingu, czyli Stany Zjednoczone. Dwa złote medale – w wyścigu na 400 i 1500 metrów - zdobył pływak Henry Taylor. 

Z wydarzeniem z 1908 roku związany jest również incydent, który miał miejsce podczas maratonu. Włoski zawodnik Dorand Pietri kilkaset metrów przed osiągnięciem mety, upadł z wycieńczenia. Pomocy udzielili kibice, dzięki którym udało mu się przekroczyć linię mety. W związku ze sprzeciwem innych zawodników wyścigu Pietri został zdyskwalifikowany.

Mimo że podczas organizacji dopuszczono się licznych błędów – jednym z nich był fakt, że sędziami wszystkich zawodów byli prawie wyłącznie Brytyjczycy, przez co oskarżano organizatorów o stronniczość – igrzyska okazały się sukcesem. 

jb

Podczas pracy korzystałam z artykułu Stephena Hallidaya "London’s Olympics, 1908", który ukazał się w 2008 roku na łamach 58 numeru pisma "History Today" oraz z tekstu badaczki gender studies Doroty Myśliwy "Kobiety na Igrzyskach Olimpijskich", który został opublikowany w publikacji zbiorowej "Kalejdoskop genderowy: w drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce".