Kodak pionierem fotografii małoobrazkowej

Dzisiaj mija 133 rocznica powstania aparatu fotograficznego, takiego właśnie, który znamy... a który w dobie powszechnej cyfryzacji młodzi ludzie nazywają aparatem analogowym. To był wtorek, 4 września 1888 roku, kiedy słynny amerykański przedsiębiorca George Eastman otrzymał patent na aparat fotograficzny oparty na technologii błony zwojowej.

George Eastman na tle fragmentów swojego patentu

Foto: Polskie Radio/grafika na podstawie materiałów dostępnych w domenie publicznej

Tak, to znana aż do teraz i niezwykle popularna klisza fotograficzna nawinięta na szpulę i dzięki niej możliwe było robienie zdjęć małoobrazkowych, które najpopularniejsze były dw drugiej połowie XX wieku.

Wszyscy znaliśmy nazwę Kodak i słusznie kojarzyliśmy ją z amerykańską firmą fotograficzną, ale mało kto wie, że w czasie powstania jej powstania była synonimem fotografii... pierwszy aparat małoobrazkowy, oparty właśnie na technologii kliszy fotograficznej w rolce, nazywał się dokładnie „Kodak” i był wytwarzany przez Eastman Dry Plate and Film Company. Mimo, że aparat nie był tani jak na tamte czasy - przeciętny robotnik musiał wydać na niego cała miesięczną pensję, czyli 25 dolarów, to popularność aparatu „Kodak nr 1” była przeogromna... każdy kogo było na niego stać chciał posiadać to cacko na własność.

Do wydatków trzeba było doliczyć jeszcze koszt szpulek z kliszą fotograficzną, a także koszty późniejszego wywoływania zdjęć i robienia odbitek. Koszty te jednak bardziej wpływały na „oszczędność” robienia zdjęć, gdzie każde ujęcie było odpowiednio przygotowywane i cyzelowane... nie tak, jak w dobie fotografii cyfrowej, kiedy to miliony „przygodnych fotografów” pstryka dosłownie wszystko, co popadnie - a ocenia się, że dziennie na świecie jest robionych ponad 9 miliardów zdjęć, o których w dużej mierze można śmiało powiedzieć, że to nie tyle zdjęcia, co ujęcia - kiedyś słowo „zdjęcie” niosło ze sobą istotną wartość artystyczną, dokumentalną bądź sentymentalną. Obecnie najczęściej to jedynie zatrzymany w czasie obrazek.

Popularność produktu Eastmana doprowadziła do zmiany nazwy przedsiębiorstwa założonego 7 lat wcześniej, w 1881 roku. To właśnie od wymyślonej nazwy pierwszego tego typu aparatu i jej ogromnej popularności zmieniono nazwę na Eastman Kodak Company... a wszyscy nazywali ją po prostu „Kodak”. Sam Eastman tak określał etymologię tego słowa: „Z filologicznego punktu widzenia słowo „kodak” jest (...) równie pozbawione znaczenia jak pierwsze „gu” dziecka. Słowo to – zwięzłe i szorstkie aż do granicy grzeczności, dosłownie ucięte z obu stron przez mocne, nieustępliwe spółgłoski – brzmi jak migawka aparatu. Czegóż chcieć więcej”. Znak graficzny firmy, w którym zawarta została nazwa Kodak, został poparty genialnym wręcz hasłem reklamowym, stworzonym przez samego Eastmana: „Ty naciskasz guzik, my robimy resztę”.

Dość powszechnie uważa się, że Eastman był wynalazcą błony fotograficznej... jednak jego zasługą jest stworzenie aparatu fotograficznego wykorzystującego wcześniejszy wynalazek pastora Hannibala Goodwina. To właśnie on, 2 maja 1887 roku uzyskał patent na metodę tworzenia przezroczystej, giętkiej kliszy filmowej z nitrocelulozowej bazy filmowej, którą w postaci małych rolek o szerokości 35 mm wykorzystał Eastman. Kliszę taką wykorzystano następnie do stworzenia kliszy filmowej, najpierw z końcem 1888 przez Louisa Le Prince’a, a później w słynnym kinetoskopie Thomasa Edisona w 1891 roku.

Oczywiście można się spierać o to jak wielką rolę odegrał Eastman w wykorzystaniu cudzych wynalazków i za sowitą opłatą, można dowodzić, że jego działania przyspieszyły coś, co było nieuchronne... ale jednak były pierwsze i dzięki nim tak bardzo spopularyzowały świat fotografii - można powiedzieć, że uczyniły go dostępnym dla wszystkich. To nie jedyne osiągnięcia Kodaka w świecie fotografii amatorskiej, bo firma ta była także pionierem fotografii kolorowej wprowadzając w 1935 roku na rynek swoją kliszę „Kodachrome” i standard jej automatycznego wywoływania w procesie „C-41”. Cokolwiek ta nazwa oznacza należy stwierdzić, że proces ten jest aż do dzisiaj stosowanym przez wszystkich wytwórców kolorowych negatywów na świecie.

Warto więc zapamiętać dzisiejszą datę jako dzień, w którym Kodak dał wszystkim do ręki jeden z najwspanialszych i najpowszechniejszych wynalazków na świece - aparat fotograficzny do zdjęć amatorskich... i choć malkontenci będą wspominać choćby rok około 1020, kiedy, dzięki arabskiemu fizykowi i matematykowi Alhazenowi z Basry, mamy pierwszy naukowy opis ciemni optycznej zwanej od czasów Arystotelesa, a później Euklidesa, jako camera obscura - pierwowzór aparatu fotograficznego, to niewątpliwym osiągnięciem Kodaka było zaopatrzenie dosłownie każdego w taką własną „camerę obscurę” do robienia dowolnej liczby powtarzalnych zdjęć. Można więc śmiało stwierdzić, że dzisiaj jest „światowy dzień fotografii prywatnej”... tej małoobrazkowej.

PP