Muzeum Guggenheima - artystycznie i nowatorsko pomyślany przybytek

63 lata temu, środowym popołudniem 21 października 1959 roku, otwarto w Nowym Jorku jedno z najsłynniejszych muzeów świata - Muzeum Guggenheima. Smaku dodaje fakt, że za niebywałym modernistycznym projektem stał najsłynniejszy architekt Stanów Zjednoczonych, przez Amerykanów uważany za "boga" architektury amerykańskiej, sam Frank Lloyd Wright. 

Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku.

Foto: Vanessa Carvalho / Zuma Press / Forum

Zaprojektowany przez niego gmach muzeum sztuki współczesnej swoim wyglądem całkowicie zaprzecza otaczającej go architekturze Upper East Side - centralnej części Manhattanu po jego wschodniej stronie, pomiędzy słynnym Central Parkiem a East River. Miejsce to wyglądające niezwykle współcześnie, przemieszaną zabudową, nie było w stanie "spokojnie znieść" tak "dziwnego tworu" jak koliście wznosząca się wstęga wystawienniczej spirali.

Nowoczesna architektura

Frank Lloyd Wright twierdził, że jego muzeum miało spowodować, że stojące nieopodal Metropolitan Museum of Art, przecież największe muzeum w USA, będzie przy Guggenheim Museum wyglądać niczym "protestancka stodoła". Zamiar ten powiódł się całkowicie. Pod każdym względem, zarówno zewnętrznie jak i wewnątrz, Muzeum Guggenheima prezentuje się niesamowicie nowatorsko. Wielu współczesnych twórców zaskoczonych formą prezentacji ich dzieł podpisało specjalną petycję, by nie wystawiać ich obrazów i rzeźb. Sprzeciw ten był podyktowany niedostatecznym doświetleniem eksponatów.

Muzeum, wizualnie przypominające biała wstęgę, owiniętą wokół niewidzialnego rdzenia - przestrzeni z umieszczonym u szczytu ogromnym świetlikiem - miało powodować naturalny ruch zwiedzających, poruszających się dookoła i kontemplujących wszystkie wystawione eksponaty. Na poszczególnych poziomach znajdowały się specjalne zaułki, zwane także niszami, w których dopełniana była cała kolekcja. Ściany jednak były nieco zaokrąglone i nie stały pod kątem prostym, co sprawiało wrażenie, że na przykład obrazy zdawały się "płynąć w powietrzu" wyraźnie od nich odstając. Wznoszące się spiralnie przejście, także pozbawione okien, zacieniało miejsca prezentacji. Umieszczony wysoko świetlik nie był w stanie odpowiednio doświetlić obrazów i rzeźb - konieczna była instalacja sztucznego oświetlenia. To był chyba główny problem stojący przed muzealnikami w "dogadywaniu się" z twórcami. 

Jednak zasada "zmuszenia" odwiedzających muzeum do obejrzenia całej wystawianej kolekcji okazała się bardzo odkrywczym pomysłem. Widz nie miał wrażenia, że cokolwiek pominął lub że zwiedza kolejną salę "drugi raz". W Muzeum Guggenheima można podziwiać dzieła impresjonistów, ale też sztuka postimpresjonistyczna, modernizm i sztuka współczesna.

Dzieło filantropa

Muzeum to było drugim w kolejności założonym przez filantropa i kolekcjonera Solomona R. Guggenheima. Pierwszym było muzeum sztuki abstrakcyjnej funkcjonujące pod nazwą The Museum of Non-Objective Painting (Muzeum Malarstwa Nieprzedstawiającego). Jeszcze wcześniej Guggenheim wystawiał gromadzone obrazy w swoim domu, ale z uwagi na fakt, że liczba eksponatów dość szybko rosła, konieczne było utworzenie odrębnej, odpowiednio pojemnej, placówki. We wszystkich staraniach pomagała mu niemiecka malarka abstrakcyjna Hilla von Rebay.

Razem utworzyli w 1937 roku specjalną fundację zobowiązaną do gromadzenia dzieł sztuki współczesnej - Fundację Solomona R. Guggenheima. Była to organizacja non-profit, która oprócz gromadzenia miała również za zadanie prezentację i badanie sztuki współczesnej. Dla zwiedzenia, w formie wirtualnej i poznania wielu faktów z historii tego muzeum jak i fundacji nim zarządzającej warto odwiedzić oficjalną stronę guggenheim.org. Tam każdy zainteresowany może znaleźć pełen zestaw informacji o gromadzonych dziełach sztuki współczesnej z okresu XX i XXI wieku. Tu zabrakłoby miejsca na prezentację najważniejszych nazwisk i dzieł twórców. Warto tam zajrzeć - strona jest w pełni multimedialna.

A nam pozostaje nadmienić jeszcze, że jedynym Polakiem wystawianym w tym Muzeum był Wojciech Fangor i na wystawie tematycznej w 1970 roku pokazano aż 37 jego płócien. Warto zobaczyć w Internecie wirtualne galerie z niezwykle nowatorskimi obrazami Fangora.

PP