Historia

Dioklecjan. Reformator cesarstwa i prześladowca chrześcijan

Ostatnia aktualizacja: 22.12.2023 05:35
- Jego wielkość można mierzyć umiejętnością narzucenia swojego przewodnictwa - mówiła o Dioklecjanie prof. Ewa Wipszycka-Bravo. - Cesarz stanowić powinien wzór dla polityków: zrobił, co było w jego mocy dla uzdrowienia sytuacji w państwie, po czym odsunął się od życia publicznego.
Aurelius Valerius Diocletianus Gajusz, rzymski cesarz Dioklecjan. Marmurowe popiersie, XVII wiek, Florencja, Włochy. Na wystawie w Chteau de Vaux -le-Vicomte, Francja
Aurelius Valerius Diocletianus Gajusz, rzymski cesarz Dioklecjan. Marmurowe popiersie, XVII wiek, Florencja, Włochy. Na wystawie w Château de Vaux -le-Vicomte, FrancjaFoto: , autor zdj. Jebulon, źr. Wikimedia Commons/dp

22 grudnia 244 roku urodził się Dioklecjan, późniejszy cesarz Imperium Rzymskiego.

Cień dawnej potęgi

Dioklecjan objął władzę w sposób typowy dla cesarzy późnego okresu Imperium: przy poparciu wojska i dzięki zamordowaniu głównego przeciwnika politycznego. Cesarstwo Rzymskie w chwili objęcia przez niego władzy, w 284 roku, było już tylko cieniem dawnej potęgi.

- Cesarstwo Rzymskie miało za sobą 50 lat koszmaru - mówiła prof. Ewa Wipszycka-Bravo w audycji Elizy Bojarskiej z cyklu "Lekcja historii". - Był taki moment, dokładnie w połowie wieku, kiedy doszło do porozumienia między Gotami, którzy atakowali Cesarstwo Rzymskie na granicy bałkańskiej. Zbudowali flotę, potrafili przepłynąć przez cieśniny i wejść na Morze Egejskie i atakować porty położone na brzegu. W tym samym czasie nastąpił zmasowany atak perski na Azję Mniejszą.


Posłuchaj
04:26 Dioklecjan.mp3 Rządy i reformy Dioklecjana przybliża prof. prof. Ewa Wipszycka-Bravo. Audycja Elizy Bojarskiej z cyklu "Lekcja historii". (PR, 1.01.1994)

 

Konserwatywna rewolucja

Dioklecjan przeprowadził szereg reform mających na celu wzmocnienie państwa. Powołał na współrządcę Maksymina. W roku 293 wprowadził tetrarchię: odtąd on i Maksymin posiadali władzę zwierzchnią, nosząc tytuł augusta. Mieli do dyspozycji po jednym zastępcy z tytułem cezara.

- Wyraźnie Dioklecjan chciał powrócić do starej tradycji cesarskiej adopcji najlepszych, stworzyć ekipę, która będzie w stanie prowadzić wojnę na granicach - wyjaśniała prof. Ewa Wipszycka-Bravo.

Plan się powiódł: współrządzący kwartet uporał się z chaosem wewnętrznym w państwie i utrzymywał wrogów imperium poza granicami cesarstwa. Wśród reform wewnętrznych wymienić należy  między innymi wprowadzenie nowego podziału administracyjnego kraju, ustalenie cen maksymalnych i stałych podatków.

Prześladowca chrześcijan

Dioklecjan upatrywał siłę państwa w jego pogańskim charakterze. Za jego czasów nastąpił powrót do akcentowania kultu dawnych bogów, który słabł na rzecz nowych religii: manicheizmu i chrześcijaństwa. Politeistyczną religię Rzymu wykorzystał jako instrument umocnienia władzy. W myśl opracowanej przez niego zasady dominatu, władca był przedstawiany i traktowany jako istota półboska.

Obie monoteistyczne religie zdobywające rzesze nowych wyznawców nie zezwalały na oddawanie czci cesarzowi, dlatego w 303 roku Dioklecjan zarządził prześladowania. Dwa lata później reformator dobrowolnie abdykował i osiadł w ukochanej Dalmacji, gdzie pozostał do śmierci w 313 lub 316 roku.

bm

Zobacz więcej na temat: HISTORIA Rzym starożytność
Czytaj także

Neron. Tyran i despota o duszy artysty

Ostatnia aktualizacja: 09.06.2024 05:30
"Kazał zabić matkę, pozbawił życia żonę, oskarżany jest o podpalenie Rzymu i prześladowanie chrześcijan" - taki obraz Nerona nakreślił w "Żywotach cezarów" rzymski kronikarz Swetoniusz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Oktawian August – twórca Cesarstwa Rzymskiego

Ostatnia aktualizacja: 19.08.2014 06:00
- Dlaczego ten człowiek, który przecież doszedł do władzy poprzez niezwykle krwawe wojny domowe, zapisał się później tak dobrze w historii nie tylko politycznej, ale też kultury europejskiej – pytał na antenie PR prof. Aleksander Krawczuk.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Śmierć Brutusa. Republika we krwi

Ostatnia aktualizacja: 23.10.2021 05:30
Zdrajca czy człowiek, który w imię wyznawanych przez siebie wartości potrafił poświęcić przyjaźń? Historia surowo oceniła tę postać. Czy słusznie?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Horacy - trwalszy niż spiż

Ostatnia aktualizacja: 27.11.2014 07:00
- Stał się jednym z najbardziej nieśmiertelnych twórców, którego dzieło i wpływ na twórczość europejską są aktualne nieprzerwanie od dwóch tysięcy lat – mówił Henryk Ładosz w audycji poświęconej Horacemu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Cyceron - "groch", który niejednemu stanął w gardle

Ostatnia aktualizacja: 07.12.2014 07:00
- I z jego listów, i z jego mów jasno wynika, że był człowiekiem, który do końca bronił jednej opcji. Jego ideałem była republika i za ten ideał oddał życie – mówiła o Marku Tuliuszu Cyceronie filolog klasyczna Barbara Strycharczyk.
rozwiń zwiń