Historia

"Pogrzeb Kiejstuta". Pionierski wyczyn Polskiego Radia i Witolda Hulewicza

Ostatnia aktualizacja: 17.05.2024 06:00
"Pogrzeb Kiejstuta" był śmiałym zamierzeniem artystycznym i technologicznym. Pierwsze, napisane specjalnie dla Polskiego Radia słuchowisko Witolda Hulewicza zrealizowano w plenerach wileńskich.
Witold Hulewicz
Witold HulewiczFoto: NAC/Jan Bułhak (1876–1950)

17 maja 1928 roku był w historii Polskiego Radia dniem szczególnym. Rozgłośnia wileńska nadała wtedy pierwsze słuchowisko oryginalne, napisane specjalnie dla Polskiego Radia zatytułowane "Pogrzeb Kiejstuta". Autorem i reżyserem przedsięwzięcia był Witold Hulewicz.

95 lat Polskiego Radia. Zobacz serwis specjalny

Teatr wyobraźni

O roli, jaką odegrał Witold Hulewicz w historii Polskiego Radia i początkach słuchowisk mówiła Anna Stempniak w audycji z cyklu "Kulturalny wieczór z Jedynką", nadanej w czerwcu 2010 r. Gościem programu był dziennikarz, krytyk, poeta, wieloletni kierownik literacki Teatru Polskiego Radia – Wacław Tkaczuk,

– Akcja słuchowiska "Pogrzeb Kiejstuta" osnuta została na legendach litewskich – powiedział Wacław Tkaczuk. – Aktorzy grali w plenerze, rzeka, którą mogli usłyszeć słuchacze to był autentyczny plener wileński.

– Takie przedsięwzięcia były wtedy pionierskie, zwłaszcza że radio nie stosowało jeszcze tak szeroko transmisji jako środka przekazu wydarzeń realnych, a tutaj od razu trzeba było nadać kształt dziełu literackiemu – dodał gość programu.


Posłuchaj
18:03 Pogrzeb Kiejstuta i inne słuchowiska - aud. Anny Stępniak.mp3 "Pogrzeb Kiejstuta" - pierwsze oryginalne słuchowisko Polskiego Radia, postać Witolda Hulewicza, rozwój teatru radiowego w okresie międzywojennym. Aud. Anny Stempniak z cyklu "Kulturalny wieczór z Jedynką". (PR, 15.06.2010)

 

W poszukiwaniu oryginału

Niestety do naszych czasów nie zachował się ani tekst autorski Witolda Hulewicza, ani to pierwsze słuchowisko. Wiadomo, że "Pogrzeb Kiejstuta" był trzykrotnie wznawiany. W roku 1929 dwukrotnie nadawała słuchowisko rozgłośnia PR w Wilnie i w roku 1935 miało ono swą premierę na antenie rozgłośni PR w Warszawie.

Okazało się, że "Pogrzeb Kiejstuta" był tekstem poetyckim. – Dowiedziałem się tego z korespondencji rodziny Hulewiczów z Emilem Zegadłowiczem – mówił Wacław Tkaczuk. – Dla mnie ta informacja była szokiem, ponieważ miałem plany, aby zrekonstruować to słuchowisko, korzystając ze źródeł, z których korzystał Witold Hulewicz. Poematu za niego napisać jednak nie mogłem.

Witold Hulewicz - wielki miłośnik słowa

Słuchowisko się nie zachowało, ale zachował się głos Witolda Hulewicza – jego rozmowa przeprowadzona w 1932 roku z pilotem, por. Franciszkiem Żwirko, po zwycięstwie w rajdzie europejskim.

– W tej chwili stanął przed naszym mikrofonem ten, którego nazwano najzupełniej słusznie najlepszym lotnikiem Europy, porucznik Franciszek Żwirko – mówił Hulewicz. – Na dźwięk tego nazwiska pręży się z dumą pierś każdego Polaka. Nazwisko to z entuzjazmem powtarza dziś każde dziecko polskie, a na całym świecie wymawiane jest z szacunkiem, niekiedy nawet z zazdrością.

O dokonaniach Witolda Hulewicza opowiadała również w audycji Justyna Berger-Kubiak.  

– Witold Hulewicz bardzo rozpropagował radio – stwierdziła.– Zapraszał do Rozgłośni Wileńskiej, nie tylko artystów, ale też naukowców, dziennikarzy. Urządzał tzw. środy literackie, na które zapraszał pisarzy. Był to człowiek niezwykle oddany radiu.

Magia Polskiego Radia

Dla Polskiego Radia w dwudziestoleciu międzywojennym pisali m.in.: Jarosław Iwaszkiewicz i Emil Zegadłowicz. W 1935 roku Jerzy Szaniawski napisał słuchowisko "Zegarek", które było realizowane przez 20 rozgłośni na całym świecie, nawet w Argentynie. Przez 14 lat, od uruchomienia Polskiego Radia, tj. od roku 1925 do 1 września 1939 roku zostało nadane w rozgłośniach Polskiego Radia ok. 2500 słuchowisk. Ostatnie ukazało się na antenie na kilka godzin przed wybuchem II wojny światowej, 31 sierpnia 1939 i nosiło tytuł "Larum w obozie".

Posłuchaj opowieści o wielkich twórcach teatru wyobraźni, posłuchaj dźwięków sprzed dziesiątków lat, zachowanych w Archiwum Polskiego Radia.

Czytaj także

Witold Hulewicz. Legenda Polskiego Radia

Ostatnia aktualizacja: 12.06.2024 05:59
- Bardzo dbał o rozpowszechnianie wszelkich dzieł kulturalnych. Miał szaloną wyobraźnię, która podsuwała mu mnóstwo pomysłów. Swoją pasją zachęcał i zarażał wszystkich wokół – mówiła na antenie Polskiego Radia Agnieszka Feill, córka Witolda Hulewicza.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wieńczysław Gliński. Ponad sto ról przed kamerą

Ostatnia aktualizacja: 10.05.2023 05:35
10 maja 1921 roku, urodził się słynny aktor teatralny i filmowy Wieńczysław Gliński. Przez lata był także jednym z najbardziej popularnych aktorów Teatru Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dzień Radia. Tak rodziła się polska radiofonia

Ostatnia aktualizacja: 11.04.2021 14:20
Dziś w Polsce jest obchodzony Dzień Radia. Dzień nie jest przypadkowy. To właśnie 11 kwietnia w 1923 roku Stowarzyszenie Radiotechników Polskich przyjęło dokument, w którym zawarło swoje opinie na temat wytycznych do ustawy radiotelegraficznej. Był to ważny krok na drodze rozwoju polskiej radiofonii. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

95. urodziny Programu 1. Historia powieści radiowych

Ostatnia aktualizacja: 19.04.2021 09:50
Z okazji 95. urodzin Programu 1 w "Kulturalnej Jedynce" przypomnieliśmy wybitne powieści radiowe. Po ich świecie oprowadzał reżyser dźwięku Andrzej Brzoska, który przez 40 lat tworzy dla Polskiego Radia wspaniałe dzieła. 
rozwiń zwiń