Historia

Joanna Chmielewska – popularna architekt powieści kryminalnych

Ostatnia aktualizacja: 07.10.2022 05:40
9 lat temu, 7 października 2013 roku, odeszła jedna z najbardziej popularnych współczesnych polskich pisarek – Joanna Chmielewska.
Joanna Chmielewska., Warszawa 1980 r.
Joanna Chmielewska., Warszawa 1980 r. Foto: PAP/Teodor Walczak

Jej analityczny umysł, bo z wykształcenia była inżynierem architektem, okazał się niezwykle płodny w dziedzinie zdawałoby się bardzo oddalonej od politechnicznych projektów: w twórczości pisarskiej. Dość powiedzieć, że napisała ponad 40 powieści, w większości kryminalnych, z lekkim zabarwieniem ironicznym, wiele książek dla młodzieży, nawet kilka dla dzieci. Ponadto bardzo dużo słuchowisk i scenariuszy wykorzystywanych w słuchowiskach Polskiego Radia oraz w filmach fabularnych.

Proza Joanny Chmielewskiej była tłumaczona na osiem języków (najwięcej na język rosyjski). Jeśli policzyć jej polskie wydania, otrzymamy liczbę sześciu milionów egzemplarzy książek, a te rosyjskie przekroczyły znacząco osiem milionów woluminów. Wszystkie tłumaczenia jej pisarskiej twórczości objęły 107 książek.

Ciągnęło ją do pisarstwa

Joanna Chmielewska to był pseudonim literacki – pisarka tak naprawdę nosiła nazwisko Irena Barbara Kuhn z domu Becker. Przyszła na świat w Warszawie z początkiem kwietnia 1932 roku. Choć dzieciństwo w dużej mierze spędzała w Grójcu i przez pewien czas w Bytomiu, to z Warszawą związała swoje życie. Tu przebywała w internacie Sióstr Zmartwychwstanek, kultowym i bezpiecznym miejscu na warszawskim Żoliborzu – a były to lata wojny, bo od 1943 roku.

Wbrew rodzinie, która pragnęła dla niej zawodu lekarki, Chmielewska wybrała architekturę na Politechnice Warszawskiej. Po ślubie z licealnym kolegą Stanisławem rozpoczęła studia na tej szacownej uczelni. Wkrótce też urodziła syna. Nie przeszkodziło jej to w studiowaniu, które ukończyła z wysoką notą.

Po studiach pracowała w wielu biurach projektowych, jednak od najmłodszych lat, kiedy to zaczęła zaczytywać się w literaturze pięknej, ciągnęło ją do pisarstwa. Dość powiedzieć, że w swoich książkach zaczerpnęła wiele z życiorysów i przygód swoich bliskich, koleżanek, a nawet nauczycieli. Nie stroniła też do obrazowania życia i działania architektonicznych pracowni, przemycając w niektórych powieściach ciekawe wątki zaczerpnięte z rzeczywistości.

"Kryminały ironiczne"

Joanna Chmielewska zadebiutowała już w 1958 roku, jeszcze jako pisarka powieści w odcinkach, na łamach "Kultury i Życia" i "Kultury i Sztuki". Pierwszą powieść - "Klin" - wydała w 1964 roku i od tej pory datuje się jej pochód na szczyty polskiej literatury współczesnej.

Była jedną z najpoczytniejszych pisarek w Polsce, znaną także za granicą. Portal "Culture.pl" tak rozpoczyna artykuł o niej: "Autorka Lesia często i chętnie podróżowała po świecie, choć z zasady nie latała samolotami. Kochała konie, namiętnie grywała na wyścigach, nie stroniła od hazardu w kasynach całej Europy. Była znawczynią i miłośniczką bursztynu. Chmielewska jest uwielbiana za nietuzinkową osobowość. W Polsce należała do grona osób publicznych najbardziej obleganych przez prasę, radio i telewizję".

W artykule tym pojawia się też swoista charakterystyka jej twórczości i to nie tylko w ujęciu polskiego czytelnictwa. Czytamy tam: "Chmielewska pisała przede wszystkim powieści kryminalne, choć takie stwierdzenie nie do końca oddaje bardzo specyficzny koloryt jej prozy. Rosjanie np. określają utwory Chmielewskiej trafnym mianem kryminały ironiczne. Intryga kryminalna, choć ważna i nieusuwalna, to tutaj zaledwie osnowa, na której rozpięta jest zawsze ściśle osadzona w realiach akcja, nad wszystkim góruje zaś humor. Autorka nie stroni od efektów groteskowych".

***

Czytaj także:

***

Joanna Chmielewska odeszła w wieku 81 lat - 7 października 2013 roku. Warto zajrzeć do licznych przedruków jej dzieł lub obejrzeć choćby jeden z filmów nakręconych na podstawie jej prozy. Jest prawdziwie wciągająca!

PP

Źródło: "Joanna Chmielewska", w: culture.pl

Czytaj także

Nie byłoby kryminałów, gdyby nie kobiety

Ostatnia aktualizacja: 22.06.2015 11:31
Powieść detektywistyczna była nośnikiem nowoczesnych treści i zarazem kołem zamachowym cywilizacyjnych przemian, które dokonały się na przełomie XIX i XX - uważa prof. Tadeusz Cegielski, wykładowca w Instytucie Historycznym UW.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Polski horror sprzed stu lat. Czytamy Grabińskiego

Ostatnia aktualizacja: 23.02.2017 14:00
W cyklu "Książka do słuchania" Tomasz Borkowski prezentował opowiadania Stefana Grabińskiego, zwanego "polskim Edgarem Allanem Poe".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Arthur Conan Doyle. 10 mniej znanych faktów z życia twórcy Sherlocka Holmesa

Ostatnia aktualizacja: 07.07.2024 05:50
Arthur Conan Doyle zmarł 7 lipca 1930 roku, przeżywszy 71 lat wypełnionych lekturą książek, praktyką lekarską, a przede wszystkim pracą pisarską, której najtrwalszym śladem jest cykl powieści i opowiadań o Sherlocku Holmesie. Lecz Doyle miał także inne pasje, a do tego spotkało go kilka interesujących przygód.
rozwiń zwiń