Historia

Stanisław Milski. Aktor teatralny i filmowy, który zaczynał… od baletu

Ostatnia aktualizacja: 04.09.2023 05:35
51 lat temu, 4 września 1972 roku, zmarł w Warszawie Stanisław Milski - aktor i reżyser wielu teatrów, który szczególnie w drugiej części swojej kariery zagrał wiele epizodów w filmach.
Stanisław Milski w 1936 r.
Stanisław Milski w 1936 r.Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Stanisław Milski, urodzony w lutym 1897 roku w Czchowie (między Tarnowem a Nowym Sączem), zaczynał jako baletmistrz po szkole baletowej w Poznaniu. Nieszczęśliwy wypadek spowodował jednak, że kariera w balecie została zakończona.

Swoją teatralną przygodę rozpoczął natomiast w wieku 19 lat. Dość powiedzieć, że w swojej scenicznej karierze występował na deskach aż 21 teatrów w całej Polsce. Dopiero w czasach powojennych, bo w roku 1951, zaczął bogatą w epizody karierę filmową jako, właśnie, "mistrz epizodu".

W 1966 roku, po jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy artystycznej, przeszedł na emeryturę w teatrze, pojawiał się jednak wciąż filmie.

Na teatralnych scenach

Z tych kilkudziesięciu teatrów, w których grał i reżyserował, należy wymienić: Teatr Polski w Wilnie, Teatr Polski w Katowicach, Teatr Polski w Poznaniu, Teatry Miejskie (Teatr Wielki) we Lwowie, Teatr Miejski im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Teatr Jaskółka w Warszawie, Teatr Miejski w Łodzi, Teatr Ziemi Pomorskiej w Toruniu. Stanisław Milski pracował również jako spiker w Polskim Radiu do czasu wybuchu II wojny światowej.

Po wrześniu 1939 roku przeniósł się do Wilna i tam grał w Teatrze Polskim do roku 1941. Później, pod koniec wojny, kiedy Wilno było już wyzwolone, podjął pracę w Polskim Teatrze Dramatycznym jako reżyser.

Po wojnie rozpoczął ponowną wędrówkę po teatrach Polski: od Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie jako kierownik artystyczny. Następnie były to: Teatr Miejski w Toruniu, Teatr Miejski w Białymstoku (tu jako aktor, kierownik artystyczny i reżyser), Teatr Klasyczny w Warszawie, Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie i w Elblągu. Od tego momentu poświęcił się już głównie reżyserii. Kolejno reżyserował właśnie w Teatrze Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, Teatrze Wybrzeże w Gdańsku i Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie.


Spektakl "Maski" w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, 1927 r. Na zdj. Halina Starska i Stanisław Milski. Fot. NAC Spektakl "Maski" w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, 1927 r. Na zdj. Halina Starska i Stanisław Milski. Fot. NAC

Dorobek filmowy

Jak już wspomniano, Stanisław Milski dopiero w 1951 roku rozpoczął swoją filmową karierę. Tu należy wymienić role choćby w takich filmach, jak "Celuloza", "Pokolenie", "Ewa chce spać", "Pętla", "Baza ludzi umarłych", "Popiół i diament", "Krzyżacy" czy "O dwóch takich, co ukradli księżyc" (tu zgrał szewca w Zapiecku).

W słynnej komedii "Gdzie jest generał..." zagrał tytułową postać generała Ernesta von Falkenberga. Później były "Panienka z okienka", "Faraon", "Niewiarygodne przygody Marka Piegusa" (serial telewizyjny), "Pieczone gołąbki", "Stawka większa niż życie" (serial telewizyjny), "Hrabina Cosel" (zarówno w filmie kinowym, jak i w serialu), "Kierunek Berlin", "Do przerwy 0:1" (serial telewizyjny), "Jak rozpętałem drugą wojnę światową" (tu w pierwszej części ponownie zagrał niemieckiego generała).

Kolejne filmy z udziałem Stanisława Milskiego to: "Epilog norymberski", "Lokis. Rękopis profesora Wittembacha", "Nie lubię poniedziałku", "Samochodzik i templariusze" (serial telewizyjny), "Chłopi" (serial telewizyjny). W tym ostatnim zagrał ojca Hanki, zaś w kolejnym serialu, w "Grubym" - woźnego w szkole.

Z recenzji teatralnych krytyków

Portal Encyklopedia Teatru Polskiego przytacza kilka znaczących recenzji gry aktorskiej Stanisława Milskiego.

"Był najaktywniejszym bodaj inscenizatorem u nas po wojnie. Od 1945 zapisał na swym koncie przeszło 50 premier, w tym 9 prapremier polskich autorów współczesnych". (z recenzji S. Marczaka-Oborskiego)

"Warsztat reżysersko-inscenizacyjny i aktorski szlifowany dotąd przez Milskiego na repertuarze klasycznym, a nastawiony nade wszystko na organizowanie widowiskowości i podnoszenie emocji, nie nadawał się do repertuaru sztuk współczesnych". (z recenzji R. Tomczyka)

***

Czytaj także:

***

Stanisław Milski zmarł 4 września 1972 roku, a pochowany został na cmentarzu w Warszawie-Radości.

PP

Źródło: Stanisław Milski, w: encyklopediateatru.pl.

Czytaj także

Wojciech Karpiński. Siła, którą kryły "książki zbójeckie"

Ostatnia aktualizacja: 11.05.2024 05:45
- Każde pokolenie ma swoje własne tego typu teksty. Dla mnie w Warszawie w roku 1956, na kilka miesięcy przed Październikiem, taką książką zbójecką, pierwszą i najważniejszą, był "Zniewolony umysł" Miłosza - opowiadał w archiwalnym radiowym nagraniu Wojciech Karpiński. 11 maja 2024 roku wspominamy 81. rocznicę urodzin tego cenionego eseisty, znawcę sztuki i literatury.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Beata Tyszkiewicz: to nie ja wybrałam kino, to kino wybrało mnie

Ostatnia aktualizacja: 14.08.2024 05:49
- Nigdy nie miałam bakcyla teatralnego. Tak się zdarzyło, że  przechodziłam z filmu na film. I to nie było ukartowane. Nie było agentów, zespołów, nie podpisywało się kilkuletnich kontraktów – wspominała w Polskim Radiu Beata Tyszkiewicz. Dziś mija 86. rocznica urodzin tej wybitnej polskiej aktorki, "pierwszej damy polskiego filmu".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Ekier. "Spłacić dług Narodu wobec Fryderyka Chopina"

Ostatnia aktualizacja: 29.08.2024 05:59
– Oddzielenie tego, co było obcym nalotem, a co intencją Chopina, stanowiło niezwykle trudne zadanie. Ale była to fantastyczna przygoda – mówił w archiwalnych radiowych nagraniach Jan Ekier. 29 sierpnia wspominamy 111. rocznicę urodzin tego wielkiego znawcy kompozytora z Żelazowej Woli, a także cenionego pianisty i pedagoga.
rozwiń zwiń