Historia

Marian Kukiel - służył ojczyźnie szablą i piórem

Ostatnia aktualizacja: 15.08.2023 05:40
– Znam jego tradycje rodzinne i przypuszczam, że jeszcze w niższym gimnazjum galicyjskim, na tej szkolnej ławie, już musiał roić i śnić, co będzie czynić i jak ojczyźnie służyć – tak o gen. Marianie Kukielu mówił prezydent RP na uchodźstwie Edward Raczyński.
Marian Kukiel
Marian KukielFoto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

50 lat temu, 15 sierpnia 1973, zmarł gen. Marian Kukiel, generał Wojska Polskiego, historyk i polityk. Studiował na Uniwersytecie Lwowskim. Był współzałożycielem Związku Walki Czynnej, z którego w 1914 roku wyłoniły się Legiony Polskie.

W Legionach Polskich został szefem sztabu, a następnie komendantem Lwowskiego Okręgu Organizacji Strzeleckiej.  

Brał udział w bitwach Legionów podczas I wojny światowej. W 1917 roku, już w stopniu majora, objął funkcję komendanta w Szkole Podchorążych. Koniec roku 1919 i wiosna 1920 zastały go na stanowiskach inspektora szkół wojskowych i zastępcy szefa oddziału II sztabu.

W rozstrzygających i najcięższych miesiącach wojny z najazdem bolszewickim w 1920 roku pułkownik Kukiel został najpierw dowódcą 51. Pułku Piechoty, a w czerwcu 1920 roku dowódcą 24. Brygady Piechoty. Za swoje działania bojowe otrzymał order Virtuti Militari.

W latach 1925-26 generał Kukiel objął funkcję szefa Wojskowego Biura Historycznego.
Po wypadkach politycznych w 1926 roku został przeniesiony w stan spoczynku, który stał się dla niego otwarciem niezwykle pracowitego i czynnego okresu życia. Podjął pracę wykładowcy historii wojskowości na Uniwersytecie Jagiellońskim.

– Nie byłby sobą, gdyby poświęcając się badaniom historii Polski, nie oddał się szczególnie historii wojskowej Polski. W ten sposób w nauce został nadal żołnierzem – mówił o swoim koledze gen. Władysław Anders.


Posłuchaj
52:44 urodziny gen Kukiela.mp3 80-lecie urodzin gen. Mariana Kukiela (nagranie archiwalne). Głos zabierają: Edward Raczyński, płk. Władysław Piekarczyk, gen. Władysław Anders oraz gen. Marian Kukiel.

 

Po kampanii wrześniowej gen. Kukiel przedostał się do Francji, a następnie Anglii. W sierpniu 1940 roku został dowódcą wojsk polskich w Szkocji, którymi jako I Korpusem Wojsk Polskich dowodził przez dwa lata.

We wrześniu 1942 roku rozpoczął najtrudniejszy okres w pracy polityczno-wojskowej, kiedy jako minister obrony narodowej emigracyjnego rządu w Londynie musiał walczyć z coraz bardziej nam niechętną, polityką zachodnich sojuszników. Był jednym z najbliższych współpracowników gen. Sikorskiego. Od 1946 roku był dyrektorem Instytutu Historycznego im. Sikorskiego w Londynie.

Napisał wiele prac z zakresu historii i wojskowości, m.in. "Próby powstańcze po trzecim rozbiorze 1795-1797" (1912), "Wojny napoleońskie" (1927), "Wojna 1812 roku" (t. I-III, 1938), "Książę Adam" (1950), "Dzieje Polski porozbiorowe 1795-1921" (1961), "Generał Sikorski. Żołnierz i mąż stanu Polski Walczącej" (1970) oraz wydane pośmiertnie "Dzieje polityczne Europy od rewolucji francuskiej" (1992).

– Gen. Marian Kukiel przeciwstawiał się wszelkim próbom fałszowania naszej przeszłości przez wrogą propagandę i pozbawioną swobody badań i swobody słowa naukę historii kraju – mówił płk Władysław Piekarczyk.

Marian Kukiel zmarł 15 sierpnia 1973.

W archiwach Polskiego Radia zachowało się wiele, przygotowanych i prowadzonych przez Mariana Kukiela, programów o kluczowych momentach dziejowych Polski i polskiej emigracji. Zachowały się też pogadanki radiowe generała o historycznych postaciach, z którymi współpracował.

Posłuchaj archiwalnych audycji prowadzonych przez gen. Mariana Kukiela w Radiu Wolna Europa>>>

mk

Czytaj także

Tadeusz Piskor. Zapomniany adiutant Piłsudskiego

Ostatnia aktualizacja: 22.03.2024 05:35
Był oficerem Legionów Polskich i najbliższym współpracownikiem Piłsudskiego. Tadeusz Ludwik Piskor zmarł 22 marca 1951 roku. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Komuniści odebrali mu obywatelstwo, ale dla Polaków pozostał bohaterem". 54. rocznica śmierci gen. Władysław Andersa

Ostatnia aktualizacja: 12.05.2024 05:55
Gen. Władysław Anders zapisał się w historii jako dowódca 2. Korpusu Polskiego i współautor sukcesu aliantów we Włoszech w 1944 roku. Po śmierci spoczął - tak jak prosił - obok swoich żołnierzy na Polskim Cmentarzu Wojennym pod Monte Cassino. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdańsk - miasto potrzebne Hitlerowi

Ostatnia aktualizacja: 15.11.2016 06:02
Sprawa Wolnego Miasta Gdańska stała się jednym z głównych powodów do niemieckiej napaści na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Winston Churchill. Polityk, strateg, wybitny mówca

Ostatnia aktualizacja: 24.01.2024 05:35
59 lat temu, 24 stycznia 1965 roku zmarł Winston Churchill, polityk i strateg, dwukrotny premier Zjednoczonego Królestwa, wybitny mówca, a także pisarz nagrodzony w 1953 roku literacką Nagrodą Nobla. W 2002 roku wygrał plebiscyt BBC na najwybitniejszego Brytyjczyka w historii.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tomasz Arciszewski. Legionista, konspirator, premier

Ostatnia aktualizacja: 04.11.2023 05:40
- Ten niestrudzony działacz niepodległościowy i nieustraszony bojownik o sprawę polską od lat najmłodszych, odgrywał poważną rolę w życiu Podziemnego Państwa Polskiego, wnosząc ze sobą tradycję walki czynnej od 1904 roku - tak opisywał Tomasza Arciszewskiego gen. Tadeusz Bór-Komorowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ewakuacja Armii Andersa ze Związku Sowieckiego

Ostatnia aktualizacja: 05.04.2024 05:55
82 lata temu, 5 kwietnia 1942 roku, zakończyła się ewakuacja części Polskich Sił Zbrojnych ze Związku Sowieckiego do Iranu. Od 24 marca do 5 kwietnia 1942 roku ZSRS opuściło blisko 44 tysiące osób, w tym ponad 33 tysięcy wojskowych.
rozwiń zwiń