Historia

Krystyna Krahelska. Twarz warszawskiej Syrenki

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2024 05:45
80 lat temu zginęła Krystyna Krahelska – harcerka, poetka, żołnierz Armii Krajowej i autorka jednej z najpopularniejszych piosenek Polski Walczącej: "Hej, chłopcy, bagnet na broń!", a także kobieta, która dała twarz warszawskiej syrence.
Pomnik warszawskiej Syrenki, wykonany ze spiżu przez Ludwikę Nitsch, której pozowała w latach 1936-1937 Krystyna Krahelska
Pomnik warszawskiej Syrenki, wykonany ze spiżu przez Ludwikę Nitsch, której pozowała w latach 1936-1937 Krystyna KrahelskaFoto: Shutterstock

Moja siostra

Halina Krahelska w rozmowie nagranej w sierpniu 1971 roku przez Rocha Styczyńskiego w ten sposób wspominała swą stryjeczną siostrę: 

 Krystynę mogłabym nazwać dzieckiem wsi  mówiła. – Chowała się do czasu pójścia do szkoły stale na wsi.

Posłuchaj
27:21 Krystyna Krahelska - opowieść siostry Haliny.mp3 Krystyna Krahelska - poetka, artystka, dziewczyna, która użyczyła twarzy warszawskiej Syrence i która została śmiertelnie ranna w 1. dniu powstania warszawskiego. Opowieść siostry Haliny Krahelskiej. Aud. Rocha Styczyńskiego. (PR, 1.08.1971)

Ukochane Polesie

Krystyna Krahelska urodziła się niedługo przed wybuchem I wojny światowej, 24 marca 1914 w majątku w Mazurkach nad rzeką Szczarą. Ukończyła gimnazjum w Brześciu nad Bugiem. W 1935 roku przeniosła się do Warszawy, gdzie zaczęła studia na Wydziale Etnografii. Zaraz po przyjeździe do stolicy otrzymała propozycję - od prof. Ludwiki Nitschowej - pozowania do pomnika warszawskiej Syrenki.


Warszawa

 Ona nigdy nie lubiła miasta, miasto ją męczyło  opowiadała Halina Krahelska na antenie Polskiego Radia.  I jej ciągle było brak zieleni, w wielu jej wierszach z tego okresu ciągle przewijała się ta nuta, by uciec gdzieś, gdzie jest choć trochę drzew.

1 sierpnia 1944 roku Krystyna Krahelska została ranna na Polu Mokotowskim. Zmarła następnego dnia nad ranem.  Zginęła tak, jak sobie wymarzyła – komentowała stryjeczna siostra poetki.  Bo ona upadła nie na bruk, co byłoby dla niej straszne, ona upadła na pole działkowe, leżała wśród słoneczników, kartofli, buraków, na tej ziemi, która dla niej była wszystkim. 

Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

Powstańcza euforia

Halina Krahelska, charakteryzując swą kuzynkę, sporo uwagi poświęciła jej twórczości poetyckiej. Przypomniała ostatni czterowiersz, jaki Krystyna napisała w życiu. Pochodził z czerwca 1944 roku.

 Ten wiersz moim zdaniem był wizją poetycką, która sprawdziła się w 100 procentach  słyszymy w audycji.  Ona wtedy napisała: "Gdy przyjdzie dzień odlotu do krainy innej, chcę odlecieć w porywie szczęścia jak ptak, co uciekając z ziemi niegościnnej, ziemię na niebo zamienia". I tak właśnie zginęła. W pierwszym dniu powstania, kiedy wydawało się nam, że jesteśmy wolni, że miasto jest w naszych rękach, że nareszcie my bijemy tego wroga. Oszczędzony jej został cały tragiczny ciąg dalszy – dodała.

Krystyna Krahelska - poetka, harcerka, żołnierz Armii Krajowej. Wikimedia Commons/dp
Krystyna Krahelska - poetka, harcerka, żołnierz Armii Krajowej. Wikimedia Commons/dp

Artystyczna dusza

Krystyna Krahelska jest autorką słów do jednej z najbardziej znanych piosenek pod tytułem "Hej, chłopcy, bagnet na broń". Napisała ją w styczniu 1943 roku dla żołnierzy "Baszty". Stała się ona najpopularniejszą piosenką żołnierską Polski Walczącej i Powstania Warszawskiego. Sama Krahelska uwielbiała śpiewać, miała fenomenalny słuch, a jako studentka dała kilka koncertów w Polskim Radiu.

Przeczucie śmierci?

 Coś w niej było takiego, jakby przeczuwała, że zginie – wspominała stryjeczna siostra poetki.  W niej był nie tyle smutek, tylko taka zaduma. Ostatnie jej zdjęcie, robione tu, w Warszawie na dwa miesiące przed wybuchem powstania, jest właśnie takim zdjęciem w pewnym sensie nieobecnym, tragicznym, zdjęciem człowieka, który już się z czymś żegna.

bs

Czytaj także

Rzeź Woli - eksterminacja mieszkańców Warszawy

Ostatnia aktualizacja: 05.08.2020 06:00
"Każdego mieszkańca należy zabić, nie wolno brać żadnych jeńców. Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy" – brzmiał rozkaz wydany przez Hitlera po wybuchu Powstania Warszawskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Klimczak: Powstanie Warszawskie to jedno z najważniejszych wydarzeń w polskiej historii

Ostatnia aktualizacja: 30.08.2018 18:00
- Przesłuchiwani przez gestapo na al. Szucha krzyczeli w niebogłosy, a krew lała się po ścianach - wspominał w Polskim Radiu 24 Kazimierz Klimczak ps. "Szron".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zofia Czekalska ps. "Sosenka": nie mam i nie miałam w sobie nienawiści

Ostatnia aktualizacja: 21.09.2018 18:20
- Harcerstwo polega na tym, żeby nieść pomoc bliźnim i spowodowało, że zostałam powstańcem - mówiła na antenie Polskiego Radia 24 Zofia Czekalska ps. "Sosenka" harcerka i łączniczka w czasie Powstania Warszawskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Powstanie Warszawskie. Posłuchaj wspomnień gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego o okolicznościach wybuchu zrywu

Ostatnia aktualizacja: 31.07.2024 05:55
– Pamiętam, było to w sobotę albo niedzielę 30 lipca. Przebywałem wraz z całym sztabem w lokalu konspiracyjnym przy ulicy Pańskiej 6. To tam właśnie zapadła decyzja o wybuchu powstania – wspominał gen. Tadeusz Bór-Komorowski w rozmowie z Janem Nowakiem-Jeziorańskim, ówczesnym dyrektorem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Cmentarz Powstańców Warszawy. Sto tysięcy nieznanych imion

Ostatnia aktualizacja: 29.11.2023 05:50
29 listopada 1945 roku otwarto na warszawskiej Woli cmentarz, który stał się przede wszystkim miejscem pochówku cywilnych ofiar Powstania Warszawskiego, a także żołnierzy Armii Krajowej. To szczególne miejsce - największa nekropolia Powstania Warszawskiego - skrywa prochy ponad stu czterech tysięcy ludzi. Większość z nich pozostaje bezimienna.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tadeusz Sumiński. Powstaniec warszawski, który pokochał fotografię

Ostatnia aktualizacja: 01.04.2024 05:45
W historii zapisał się nie tylko jako jeden z najwybitniejszych fotografów polskiego krajobrazu, lecz także żołnierz Armii Krajowej, który podczas Powstania Warszawskiego brał udział m.in. w wyzwoleniu "Gęsiówki", czyli niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego w Warszawie (KL Warschau). 
rozwiń zwiń