Historia

Rząd Vichy. Ratunek dla kraju czy hańba?

Ostatnia aktualizacja: 10.07.2024 05:40
– Tak zaczyna się dialog Pétaina z hitlerowcami za kurtyną z francuskiej flagi narodowej i za parawanem słowa ojczyzna – powiedział o powstaniu rządu Vichy gen. Charles de Gaulle.
Spotkanie Adolfa Hitlera z Philippe Ptainem, 24.10.1940. Ptain był symbolem francuskiej kolaboracji z III Rzeszą
Spotkanie Adolfa Hitlera z Philippe Pétain’em, 24.10.1940. Pétain był symbolem francuskiej kolaboracji z III RzesząFoto: Bundesarchiv, Wikipedia/dp

Rozejm w Compiègne zakładał powstanie w miejscowości Vichy francuskiego rządu. 10 lipca 1940 roku pełnię władzy od Zgromadzenia Narodowego otrzymał marszałek Philippe Pétain.

Posłuchaj
09:10 Rząd Vichy.mp3 O klęsce Francji w 1940 roku i powstaniu rządy Vichy mówi prof. Jerzy Eisler, aud. Agnieszki Steckiej i Andrzeja Sowy "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej – Francja". (PR, 17.10.2000)

Rozejm

– Trzeba przerwać walkę – nawoływał w czerwcu 1940 roku marszałek Philippe Pétain. – Zwróciłem się do przeciwnika z pytaniem, czy gotów jest przystąpić do poszukiwania, między nami żołnierzami, po walce i honorowo, środków wiodących do położenia kresu działaniom wojennym. Niech wszyscy Francuzi skupią się wokół rządu, niech się pozbędą niepokoju i oddadzą się wyłącznie wierze w przeznaczenie ojczyzny.

Zgodnie z warunkami zawieszenia broni podpisanego przez gen. Charles'a Huntzingera i gen. Wilhelma Keitla 22 czerwca 1940 w Compiègne, prawie 2/3 powierzchni Francji znalazło się pod okupacją niemiecką.

– Podpisanie zawieszenia broni francusko-niemieckiego, a wkrótce francusko-włoskiego kończyło kampanię wiosny 1940 roku – wyjaśniał sytuację Francji prof. Jerzy Eisler w aud. Agnieszki Steckiej i Andrzeja Sowy w 2000 roku. – Francja przegrała wojnę, ale nie przestała istnieć.

Generał
Na zdjęciu: Generał Charles Huntziger podpisujący w imieniu Francji dokument zawieszenia broni z Niemcami, Compiègne (22 czerwca 1940), aut. Carl Weinrother, źr. Bundesarchiv, Wikipedia/dp

Czym było Vichy?

Kresu dobiegła jednak III Republika Francuska i rozpoczął się okres Francji Vichy. Vichy ogłosiła neutralność w toczącej się wojnie. Pétain porażkę przekuł w zwycięstwo. – Reżim Vichy był klasyczną dyktaturą autorytarną – mówił prof. Eisler. – Marszałek Pétain obdarzany był przeogromnym para religijnym kultem. Pojawiały się wówczas książki, artykuły, filmy, publikacje, audycje ukazujące go niemal w glorii człowieka świętego.

Wprawdzie Francja ponosiła koszty z tytułu przebywania niemieckich wojsk okupacyjnych, ale nie można porównać tego z okupacją Europy wschodniej. Ponadto Vichy było uznawane przez większość państw na świecie, z wyłączeniem Wielkiej Brytanii.

– Marszałek Pétain posiadał przeogromną władzę – podkreślał prof. Jerzy Eisler. – Mógł tworzyć akty prawne, miał przygotować konstytucję, stawał się najwyższym arbitrem.

Kolaboracja

Reżim Vichy nie tylko przystawał na działania okupanta, ale i angażował się w nie. Rządy Vichy to dla Francji okres kolaboracji politycznej i wojskowej, handlu Żydami, współpracy w zwalczaniu ruchu oporu. Jednym z głównych propagatorów takiej polityki był wicepremier Pierre Laval.

– Lavala oskarżano, że on w tej współpracy z Niemcami idzie za daleko – wyjaśniał historyk dr Jan Zamojski w aud. Sławomira Szofa "Postacie XX wieku". – Wskutek tego 13 grudnia 1940, kiedy Pétain odsunął od władzy Lavala, doszło do zamachu stanu.


Posłuchaj
28:11 Pierre Laval_Postacie XX wieku.mp3 Audycja biograficzna na temat życia Pierre'a Lavala, czterokrotnego premiera Francji. Mówi historyk dr Jan Zamojski, aud. Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku". (PR, 28.04.1996)

Pierre Laval stał się jednak dla Pétaina idealnym kozłem ofiarnym, który został obarczony odpowiedzialnością za całe zło dokonane podczas Francji Vichy.

– On uosabiał postawę dużej części Francuzów: iść maksymalnie na współpracę z Niemcami i maksymalnie z niej korzystać, jak najwygodniej doczekać do zwycięstwa – zaznaczał dr Jan Zamojski. – Tylko on miał odwagę to artykułować. Mało tego, być gotów ponieść za to konsekwencje.

mb/im

Czytaj także

Benito Mussolini. Upadek włoskiego dyktatora

Ostatnia aktualizacja: 28.04.2024 05:30
28 kwietnia 1945 roku komunistyczni partyzanci rozstrzelali w miejscowości Giulino di Mezzegra Benita Mussoliniego i jego kochankę Clarę Petacci.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Łapanka Vel' d'Hiv. Czarna karta w historii Francji

Ostatnia aktualizacja: 16.07.2024 05:40
Z badań amerykańskich historyków, które po II wojnie zaszokowały Francuzów, wynika, ze reżim Vichy nie tylko ulegał hitlerowskim naciskom, ale także robił więcej niż od niego żądano, mi.in. w kwestii dyskryminacji Żydów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bitwa o Anglię. Przełomowy dzień 15 września 1940 roku

Ostatnia aktualizacja: 15.09.2024 06:00
- Tuż przed nami pojawiła się duża grupa samolotów, dowódca nie miał czasu na manewr. Skierował samoloty łeb w łeb. Wszystkie te nosy były czerwone, to znaczy, że był otwarty ogień. Szyk został rozbity - wspominał przełomowy dzień w bitwie o Anglię płk Marian Duryasz, pilot i późniejszy dowódca słynnego polskiego dywizjonu 303. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Charles de Gaulle apeluje o dalszą walkę

Ostatnia aktualizacja: 18.06.2014 07:00
- Honor, zdrowy rozsądek oraz interes kraju wzywają wszystkich wolnych Francuzów, gdziekolwiek teraz są, do kontynuowania walki - mówił generał Charles de Gaulle w przemówieniu w radiu BBC skierowanym do rodaków z Londynu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jean Moulin – "przywódca narodu nocy"

Ostatnia aktualizacja: 20.06.2020 05:40
"Moulin wyrósł na działacza imponującego siłą przekonania i autorytetem. Czuł, że jego dni są policzone, lecz był zdecydowany doprowadzić przedtem do końca swe zadanie" – zapisał w lutym 1943 roku Charles de Gaulle.
rozwiń zwiń