Historia

Henryk Mikołaj Górecki. Jego muzyka jest częścią światowego dziedzictwa kulturowego

Ostatnia aktualizacja: 12.11.2023 05:40
12 listopada 2010 roku zmarł Henryk Mikołaj Górecki, "najbardziej polski" wśród klasyków XX wieku - autor III Symfonii Pieśni Żałobnych, sprzedanej w ponad milionie egzemplarzy. 
Henryk Mikołaj Górecki w siedzibie Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, 1993 r.
Henryk Mikołaj Górecki w siedzibie Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, 1993 r. Foto: PAP/Stanisław Jakubowski

Henryk Mikołaj Górecki przeszedł do historii popkultury jako autor najpopularniejszego arcydzieła muzyki współczesnej. Nagranie III Symfonii z 1992 roku zdobyło szczyty rankingów sprzedaży po obu stronach Atlantyku. Ale masowy sukces Symfonii "Pieśni żałosnych" nie przełożył się na podobne zainteresowanie innymi utworami Góreckiego.

Dlaczego tak się stało? Być może dlatego, że minimalistyczne arcydzieło Góreckiego z 1976 roku stanowi najpełniejszą syntezę jego oryginalnego stylu, a zarazem wyśmienicie wpisuje się w trwającą po dziś dzień modę na ambient i muzykę relaksacyjną. Z drugiej strony, sam kompozytor nie zabiegał nigdy o masowy sukces: w okresie największego zainteresowania swoją twórczością wyprowadził się do wsi Ząb pod Zakopanem (mówił o nim "moje miejsce na ziemi") oraz radykalnie zwolnił tempo pracy, komponując nie więcej niż jeden utwór rocznie i koncentrując się na bezpretensjonalnej, lecz mało spektakularnej muzyce chóralnej.

Górecki różnił się pod tym względem od swoich kolegów i rówieśników: Wojciecha Kilara, którego droga na światowe sale koncertowe wiodła przez Hollywood oraz Krzysztofa Pendereckiego, realizującego z rzemieślniczą pilnością i regularnością kolejne symfoniczne czy oratoryjne zamówienia.


Posłuchaj
08:18 Henryk Mikołaj Górecki o swej miłości do gór oraz tajemnicy muzyki Henryk Mikołaj Górecki o swej miłości do gór oraz tajemnicy muzyki. (Archiwum PR)

 

Warto zaznaczyć, że artystyczne drogi najwybitniejszych przedstawicieli pokolenia urodzonego w latach 30. bardzo często się krzyżowały. Wszyscy rozpoczynali od fascynacji abstrakcyjnymi konstrukcjami oraz radykalną brzmieniowością XX-wiecznej awangardy, by w siódmej dekadzie minionego stulecia dokonać wolty ku bardziej tradycyjnym środkom wyrazu.

"Konwersja" Góreckiego miała przy tym najbardziej oryginalny i głęboki charakter. Kompozytor czerpał bowiem z rytmicznej, melodycznej i wyrazowej skarbnicy polskiej muzyki ludowej (w szczególności Śląska i Podkarpacia), dawnej oraz sakralnej. Kontynuował tym samym najlepsze wzorce "etnicznej nowoczesności" czy "narodowego uniwersalizmu", zaproponowane swego czasu przez Fryderyka Chopina, a rozwinięte przez Karola Szymanowskiego.

Można ubolewać, że Górecki nie wykorzystał sukcesu III Symfonii. Z drugiej strony to właśnie w pozornym wycofaniu kompozytora, specyficznej cierpliwości i niechęci wobec muzycznego pustosłowia tkwiła jego największa siła. Dzięki temu muzyka Góreckiego pozostanie częścią światowego dziedzictwa kulturowego jako dokument specyficznej epoki, szczególnego zakątka Europy oraz unikalnej osobowości.

mjm/im

Czytaj także

Fryderyk Chopin: zabierzcie przynajmniej serce me do Warszawy

Ostatnia aktualizacja: 17.10.2020 06:00
- Warszawa przeżywa dziś podniosłe chwile. Oto do stolicy wraca serce wielkiego artysty, Fryderyka Chopina - mówił 17 października 1945 roku reporter Polskiego Radia w 96. rocznicę śmierci wybitnego pianisty i kompozytora. Dziś mija 171 lat od jego śmierci.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jerzy Petersburski. "Tango Milonga" grali nawet na Broadwayu

Ostatnia aktualizacja: 07.10.2024 05:45
Komponował dla największych gwiazd przedwojennej polskiej piosenki: m.in. dla Hanki Ordonówny i Mieczysława Fogga. W 1928 roku skomponował największy przebój w karierze - "Tango Milonga". 7 października 1979 roku zmarł Jerzy Petersburski, kompozytor i pianista.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Igor Strawiński – ucieczka w muzykę

Ostatnia aktualizacja: 06.04.2016 06:03
Twórczość i całe życie Strawińskiego można traktować jako niezwykle interesujący obraz przemian, jakie dokonały się w muzyce europejskiej w pierwszej połowie XX wieku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dorabiał, przygrywając na weselach, później zszokował muzyczny świat. 90 lat temu urodził się Krzysztof Penderecki

Ostatnia aktualizacja: 23.11.2023 06:00
Jest wymieniany jako jeden z największych kompozytorów muzyki poważnej XX wieku.  Wielokrotnie wyróżniany i nagradzany na świecie, jest także kawalerem Orderu Orła Białego, najwyższego odznaczenia w Polsce, przyznawanego za wybitne zasługi.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wojciech Kilar: "bawię się muzyką, instrumentami, dźwiękami"

Ostatnia aktualizacja: 17.07.2024 05:45
- Miałem taki okres po studiach, w którym przez 5 lat nie napisałem żadnego samodzielnego utworu. Powrót do komponowania związany był z pracą w filmie, którą zacząłem przed rokiem 60. Zostałem jakby zmuszony przez film do komponowania i to mnie z czasem ośmieliło, bo zdałem sobie sprawę, że jednak jestem kompozytorem - mówił w 1971 roku w Polskim Radiu Wojciech Kilar. Dziś wspominamy 92. rocznicę urodzin tego wybitnego kompozytora.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Józef Elsner. Niemiec, który postanowił zostać Polakiem

Ostatnia aktualizacja: 18.04.2024 05:40
Józef Elsner jest znany głównie jako nauczyciel Fryderyka Chopina. To również pełnokrwisty kompozytor, który postanowił zostać Polakiem dzięki fascynacji muzyką oraz prekursor wielu inicjatyw kulturalnych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stanisław Radwan. Posłuchaj głosu kompozytora z archiwum Polskiego Radia

Ostatnia aktualizacja: 14.10.2024 05:40
– Najchętniej robię wszystko. Poza muzyką – żartował Stanisław Radwan w radiowej rozmowie z Krzysztofem Litwinem w 1984 roku, gdy miał już na koncie setki utworów muzycznych. Kompozytor zmarł 14 października 2023 roku w wieku 84 lat. Zapraszamy do wysłuchania jego radiowych opowieści o życiu, muzyce i ludziach, z którymi był związany.
rozwiń zwiń