Historia

Maria Czaplicka - Polka wśród szamanów Syberii

Ostatnia aktualizacja: 02.06.2016 06:00
– W Polsce jest zapomniana, a w Wielkiej Brytanii Marię Czaplicką wymienia się jednym tchem razem z Bronisławem Malinowskim – mówił antropolog dr Łukasz Smyrski na antenie Polskiego Radia.
Audio
  • Audycja Piotra Kędziorka z cyklu "Inne stany skupienia" poświęcona postaci Marii Czaplickiej. (PR, 9.02.2016)
  • Rozmowa na temat Marii Antoniny Czaplickiej w audycji Bartosza Panka z cyklu "Atlas polskich podróżników". (PR, 17.07.2015)
Maria Czaplicka, źr. Wikimedia Commonsdp
Maria Czaplicka, źr. Wikimedia Commons/dp

95 lat temu, 2 czerwca 1921 zmarła Maria Czaplicka, polska antropolog, badaczka ludów syberyjskich.

W młodości pobierała nauki na stancji, a następnie na tajnym Uniwersytecie Latającym. Po studiach wyjechała z Warszawy.

- Kilka miesięcy spędziła w Zakopanem, gdzie poznała Władysława Orkana, z którym połączyło ją głębsze uczucie – mówiła dr Grażyna Kubica, autorka książki "Maria Czaplicka - płeć, szamanizm, rasa" w audycji Piotra Kędziorka z cyklu "Inne stany skupienia".

W 1910 roku, dzięki stypendium Kasy im. Mianowskiego, wyjechała na studia do Londynu, gdzie uczyła się przez rok, po czym przeniosła się do Oksfordu.

W życiu Czaplickiej wiele było analogii z losami innego polskiego antropologa, Bronisława Malinowskiego: byli rówieśnikami, oboje porzucili nauki ścisłe dla antropologii i oboje obronili doktorat na Oksfordzie.

Zdaniem autorki biografii antropologicznej Marii Czaplickiej, obecność kobiet w rodzącej się antropologii była konieczna ze względu na charakter prowadzonych wówczas badań terenowych. Dlaczego? Posłuchaj audycji.

- Robert Marett (wykładowca i mistrz Czaplickiej i Malinowskiego – przyp. red.) skonstatował brak wiedzy brytyjskiej antropologii na temat badań syberyjskich (…). Poprosił Czaplicką o skatalogowanie wiedzy na temat ludów syberyjskich dla brytyjskiego czytelnika – wyjaśniała dr Grażyna Kubica.

Gromadząc wiedzę z opracowań rosyjskich i polskich odkryła, że niewiele informacji do tej pory udało się zdobyć na temat Ewenków, ludu zamieszkującego szerokie połacie południowo-środkowej Syberii. W 1914 roku wyruszyła z własną wyprawą antropologiczną w głąb Rosji. Jak przebiegała ta ekspedycja? Posłuchaj audycji.

Po powrocie objęła Katedrę Antropologii na Uniwersytecie Oksfordzkim. Nie udało jej się napisać monografii naukowej, dokumentującej jej badania przeprowadzone podczas ekspedycji. Zamiast tego wydała pamiętnikarską książkę "My Siberian Year".

Jej życie nie potoczyło się dobrze, straciła posadę na Oksfordzie, roczny kontrakt na Uniwersytecie w Bristolu również zakończył się zwolnieniem. Czaplicka przeżyła załamanie nerwowe i odebrała sobie życie.

bm

Czytaj także

Bronisław Malinowski. Legenda antropologii

Ostatnia aktualizacja: 16.05.2021 05:32
Zalecał postawę aktywnego łowcy, kogoś, kto przebywa wśród ludności tubylczej o różnych porach dnia i nocy, stara się jak najwięcej zobaczyć, uczestniczy w ceremoniach i obrzędach. I wszystko notuje.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kolej Transsyberyjska – najdłuższa kolej świata

Ostatnia aktualizacja: 31.05.2024 05:30
Przebiega przez 8 stref czasowych, a jej całkowita długość wynosi 9288,8 km. Kolej Transsyberyjska to najdłuższa linia kolejowa na świecie. Jej główny szlak prowadzi z Moskwy do Władywostoku przez: Niżny Nowogród, Omsk, Krasnojarsk i Irkuck.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wacław Sieroszewski. Niepokorny Polak w krainie Jakutów

Ostatnia aktualizacja: 20.04.2024 05:35
79 lat temu, 20 kwietnia 1945 roku, zmarł Wacław Sieroszewski, pisarz, działacz niepodległościowy, etnograf, poseł i senator II RP.
rozwiń zwiń