Historia

85 lat temu powstało getto w Piotrkowie Trybunalskim. Pierwsze na terenach okupowanej Polski

Ostatnia aktualizacja: 08.10.2024 05:45
Już 8 października 1939 roku Niemcy założyli getto w Piotrkowie Trybunalskim. Wystarczyły trzy lata, aby żydowscy mieszkańcy miasta zostali wymordowani.
Plan getta w Piotrkowie Trybunalskim
Plan getta w Piotrkowie Trybunalskim Foto: Adam Staskiewicz / East News

Piotrków Trybunalski został zajęty przez Niemców już 5 września 1939 roku. Pierwszymi ofiarami polityki okupanta zostali piotrkowianie pochodzenia żydowskiego. W ciągu kilku pierwszych dni po zdobyciu miasta Niemcy przeprowadzili egzekucje na kilkuset mieszkańcach miasta i okolic.

Wyzwolenie Auschwitz-Birkenau - zobacz serwis historyczny

Piotrkowskie getto                                           

Niemcy po rozpoczęciu okupacji splądrowali majątek piotrkowskich Żydów oraz rozpoczęli ich prześladowania. Na początku października 1939 roku rządy w mieście objął dygnitarz NSDAP Hans Drechsel, który wydał rozkaz o utworzeniu zamkniętej dzielnicy żydowskiej.

Getto zostało zlokalizowane na niewielkim terenie Starego Miasta. Niemal dziesięciotysięczna społeczność żydowska Piotrkowa została stłoczona w 182 domach, w których znajdowało się jedynie 4187 izb mieszkalnych.

Z biegiem czasu Niemcy osiedlali w getcie piotrkowskim Żydów z innych miejscowości. Jesienią 1942 roku przebywało w nim aż 29 tysięcy ludzi. Przeludnienie potęgowało złe warunki sanitarne panujące w getcie od początku jego istnienia. Wielu z mieszkańców zmarło wskutek chorób i pracy ponad siły.

Getto w Piotrkowie Trybunalskim wyróżniało się tym, że było otwarte. Nie było otoczone murem, ale jego obszar wytyczały oznakowane słupy ostrzegające o zakazie przekraczania granic.

Powstanie w getcie - zobacz serwis historyczny

W nocy z 13 na 14 października 1942 roku Niemcy w ramach akcji "Reinhardt" rozpoczęli likwidację getta piotrkowskiego. 22 tysiące Żydów zostało wywiezionych do obozów zagłady, a część z mieszkańców getta została zamordowana w trakcie likwidacji. Trzy tysiące Żydów nadających się do pracy w niemieckich fabrykach zostało osadzonych w tzw. małym getcie, które funkcjonowało do 1944 roku.

Niemiecki terror wobec polskich Żydów

– Prześladowanie Żydów rozpoczęło się od drwin, pomiatania, incydentalnych, aczkolwiek idących w dziesiątki tysięcy morderstw w momencie wkraczania okupacyjnych sił niemieckich na tereny polskie – mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz w audycji z cyklu "Historia Polski – XX wiek".


Posłuchaj
06:16 historia polski (359) - xx wiek___998_04_iv_tr_0-0_102607331968cb99[00].mp3 Audycja prof. Pawła Wieczorkiewicza z cyklu "Historia Polski - XX wiek" - prześladowania Żydów w Polsce podczas II wojny światowej. (PR, 6.10.2004)

 

Uzasadnieniem tworzenia gett żydowskich na terenie okupowanej Polski był rozkaz szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy Reinharda Heydricha. Zalecał w nim koncentrację ludności żydowskiej pod ścisłym nadzorem z powodu jej rzekomej działalności partyzanckiej we wrześniu 1939 roku. W tym czasie nie istniały oddziały leśne, ale niemieccy żołnierze byli ogarnięci psychozą partyzancką. Podejrzenie o działalność partyzancką było pretekstem do wielu zbrodni na cywilnej ludności we wrześniu 1939 roku oraz w trakcie okupacji.

– Mieszkanie w gettach miało być obowiązkiem wszystkich Żydów. Początkowo plan niemiecki nie zakładał masowej eksterminacji. Żydom dano umierać z głodu – wyjaśniał prof. Paweł Wieczorkiewicz. – Jeszcze do 1941 roku w gettach na terenie Generalnego Gubernatorstwa można było umrzeć z głodu, ale dało się przeżyć jeżeli były jakiekolwiek szanse dodatkowego zaopatrzenia. Jak się miało okazać, do czasu.

sa/PAP

Czytaj także

Mord profesorów lwowskich. Jak Niemcy zacierali ślady swoich zbrodni

Ostatnia aktualizacja: 08.10.2024 05:55
Rodziny zamordowanych we Lwowie profesorów długo miały nadzieję, że oni żyją gdzieś w obozach, że jest szansa na ich powrót. Wydawało się, że to jest absurd, absolutnie niezgodny z tradycjami kraju europejskiego jak Niemcy, iż coś takiego mogło się wydarzyć.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Getto warszawskie. Niemcy zakończyli wielką akcję likwidacyjną

Ostatnia aktualizacja: 21.09.2024 05:45
21 września 1942 roku Niemcy, w ramach tak zwanej "Aktion Reinhard", zakończyli likwidację warszawskiego getta. W czasie jej trwania ponad 250 tys. Żydów wywieziono do obozu zagłady w Treblince, 11 tys. skierowano do obozów pracy, na miejscu rozstrzelano ok. 6 tysięcy. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Oddajcie mi swoje dzieci". Wielka czystka niemiecka w getcie łódzkim

Ostatnia aktualizacja: 05.09.2024 05:50
To był najtragiczniejszy moment w historii getta w Łodzi. 5 września 1942 roku rozpoczęła się wywózka do obozu zagłady ponad 15 tys. ludzi - dzieci poniżej 10 lat, osób starszych po 65. roku życia oraz chorych i niepracujących.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zbrodnia w Ponarach pozostała nieosądzona

Ostatnia aktualizacja: 26.09.2019 06:30
Las położony nieopodal Wilna był miejscem kaźni głównie Żydów, ale również Polaków. Od 1941 do 1944 roku w Ponarach zginęło co najmniej 80 tysięcy ludzi.
rozwiń zwiń