Dzień dachówek. Wstęp do rewolucji francuskiej

7 czerwca 1788 roku w Grenoble zebrani na jarmarku chłopi starli się z francuskim wojskiem, jako broni używając m.in. dachówek. Był to pierwszy wybuch społecznego gniewu, który rok później zaowocował początkiem rewolucji francuskiej.

"Dzień dachówek". Obraz pędzla Alexandre'a Debelle'a

Foto: Wikimedia/pixabay/domena publiczna

Ludwik XVI – człowiek, którego jedyną winą było to, że został królem

Podatki? Owszem, ale tylko dla biednych

Grenoble było stolicą Delfinatu, prowincji, która od 1787 roku była jedną z pierwszych domagających się zwołania Stanów Generalnych w obliczu kryzysu finansowego nękającego Francję, na który w 1788 roku nałożyła się klęska nieurodzaju, skutkująca przede wszystkim wysokimi cenami chleba. Przypuszcza się, że przyczyną kiepskich zbiorów mogły być m.in. zmiany klimatyczne wywołane erupcją islandzkiego wulkanu Laki w 1783 roku.

Jednym z pomysłów na przezwyciężenie recesji było wprowadzenie podatków dla bogatszej części społeczeństwa, czemu oczywiście bogatsza część była przeciwna. Ludwik XVI również nie był entuzjastą utraty fiskalnych przywilejów. Zarazem wyższym warstwom nie mieściło się w głowie, by zrezygnować ze ściągania feudalnych należności z warstw niższych, najbardziej dotkniętych głodem i drożyzną.

Tymczasem wiosną 1788 roku krnąbrny parlament Delfinatu zebrał się w Grenoble, by znowu forsować niepopularne idee. Król wydał więc decyzję o wydaleniu parlamentarzystów z miasta, a na wykonawców swej woli wyznaczył wojsko. Oddziały, które w początku czerwca przybyły do Grenoble, miały za zadanie wyprowadzić parlamentarzystów.

Wolność, równość, braterstwo. Dla wszystkich!

Dachówki kontra karabiny

Był sobotni poranek. W mieście trwał jarmark, na który tłumnie ściągnęli okoliczni chłopi. Około godziny dziesiątej kupcy pozamykali kramy, a chwilę później grupa złożona z 300-400 mężczyzn i kobiet uzbrojonych w kamienie, kije i siekiery ruszyła w stronę bram miasta, by powstrzymać wydalenie polityków. W południe rebelianci wdarli się do katedry i uruchomili dzwony, których dźwięk sprowadził nowe zastępy chłopstwa. Tłum zaczął szturmować rezydencję księcia Clermont-Tonnerre, gubernatora Delfinatu, który oficjalnie nakazał parlamentarzystom opuścić Grenoble.

Wojsko zaczęło strzelać i raniło jednego uczestnika rozruchów, co wywołało wściekłość tłumu. Chłopi wylegli na dachy okolicznych domow, zrywali dachówki i ciskali je w żołnierzy. Incydent ten został szczególnie zapamiętany, a zamieszki przeszły do historii jako "dzień dachówek" (fr. "Journée des Tuiles").

Bastylia – znienawidzony symbol absolutyzmu

Chłopi górą

Zamieszki wybuchły w sześciu miejscach Grenoble. Chłopi powoli wypierali wojsko z miasta, przy okazji plądrując i dewastując budynki. Dowódcy oddziałów wkrótce zarządzili odwrót. Rebelianci triumfowali. Zachłyśnięci zwycięstwem, o godzinie osiemnastej zmusili członków delfinackiego parlamentu do powrotu na miejsce, z którego wcześniej wyprowadzało ich wojsko. Urzędnicy zostali obsypani przez chłopów mnóstwem kwiatów. Tłum skandował "niech żyje parlament!". Świętowano do późnej nocy przy wesołej muzyce karylionów i blasku ogromnego ogniska na placu Saint-André.

Sto lat później francuski malarz Alexandre Debelle stworzył obraz pod tytułem "Dzień dachówek, 13 czerwca 1788 roku", w którym wprawdzie pomylił datę zdarzenia, ale przedstawił je w sposób nie budzący wątpliwości, o jakie zamieszki chodzi. Z kolei 7 czerwca 2015 odbył się w Grenoble pierwszy Festiwal Dachówek, gromadzący na ulicach miasta lokalnych aktorów, stowarzyszenia i firmy.

mc