Historia

Pierwszy w Polsce udany przeszczep nerki. "To było dla nas ogromne przeżycie"

Ostatnia aktualizacja: 26.01.2024 05:50
- To było ogromne wydarzenie i przeżycie dla nas wszystkich. Największą bohaterką tego dnia była jednak biorczyni. Nikt nie mógł jej obiecać po pierwsze, że przeżyje, a po drugie, że operacja w ogóle się uda – stwierdził na antenie Polskiego Radia prof. Wojciech Rowiński, jeden z lekarzy, który w 1966 roku asystował podczas zabiegu.
Lekarze, który brali udział w pierwszej w Polsce transplantacji nerki, która zakończyła się sukcesem w styczniu 1966 roku.
Lekarze, który brali udział w pierwszej w Polsce transplantacji nerki, która zakończyła się sukcesem w styczniu 1966 roku. Foto: PAP/Danuta Rago

26 stycznia 1966 roku dokonano pierwszego w Polsce udanego przeszczepu nerki. Operacja odbyła się w Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie. Od 2005 roku 26 stycznia obchodzimy Dzień Transplantacji.

Wielki sukces polskiej medycyny

Pierwszy na świecie przeszczep nerki wykonał w 1954 roku zespół bostońskich lekarzy. W Polsce natomiast próby transplantacji tego narządu podjęto dopiero jedenaście lat później za sprawą starań grupy wrocławskich badaczy, kierowanych przez kardiochirurga doktora Wiktora Brossa i chirurga doktora Władysława Wrężlewicza. Ponieważ jednak pacjent zmarł podczas operacji, informacje o niej nie zostały podane do wiadomości publicznej. 

Sukcesem zakończył się dopiero zabieg przeprowadzony pod koniec stycznia 1966 roku przez warszawski lekarzy, na których czele stanęli chirurg Jan Nielubowicz i nefrolog (specjalista od chorób nerek) prof. Tadeusz Orłowski. Operacja rozpoczęła się o godzinie 17. i trwała około dwie godziny - sama transplantacja zajęła pięćdziesiąt siedem minut. 

Posłuchaj
12:10 26-01-11 Transplantacja.mp3 Prof. Wojciech Rowiński, który brał udział w pierwszym w Polsce udanym przeszczepieniu nerki, wspomina to wydarzenie. Audycja Krzysztofa Grzesiowskiego z cyklu "Sygnały Dnia". (PR, 26.01.2011) 

Biorczynią narządu była 18-letnia uczennica szkoły pielęgniarskiej Danuta Milewska, wybrana i przygotowywana do tego zabiegu przez prof. Orłowskiego. Dwa miesiące wcześniej dziewczynie - z powodu poważnej infekcji - wycięto nerki. Od tego momentu była podtrzymywana przy życiu dzięki dializom, oczyszczającym jej organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii. Dializy były jednak wówczas wyjątkowo uciążliwe: trwały od sześciu do ośmiu godzin i należało je powtarzać kilka razy w tygodniu. Przeszczep wydłużył życie biorczyni o pół roku. Danuta Milewska zmarła 16 lipca 1966 roku z powodu ostrej martwicy trzustki spowodowanej stosowaniem leków steroidowych, które miały zapobiec odrzuceniu nerki.

Piętrzące się problemy 

Dawczynią natomiast została kobieta, która zmarła w klinice na skutek rozległego urazu czaszki, którego doznała podczas wypadku samochodowego. Jak opowiadał jeden z uczestników operacji prof. Wojciech Rowiński na antenie Polskiego Radia, ponieważ w tamtym okresie nie istniała jeszcze koncepcja śmierci mózgowej (pierwsze jej kryteria opracowano dopiero dwa lata później na amerykańskim Uniwersytecie Harvarda), lekarze mogli pobrać nerkę po kilku dniach, gdy nastąpiło zatrzymanie akcji serca kobiety. Według reguł obowiązujących w latach 60. XX wieku dopiero wtedy można było stwierdzić zgon pacjentki. 

Nie była to jednak jedyna przeszkoda, którą musiał pokonać zespół. Pozostawały bowiem jeszcze zagadnienia natury prawnej - do wykonania przeszczepu trzeba było wpierw uzyskać zgodę prokuratora. 

- W latach 60. XX wieku nie było jeszcze żadnego przepisu prawnego regulującego kwestię transplantacji. Opieraliśmy się na rozporządzeniu prezydenta RP Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku o zakładach leczniczych, które mówiło o tym, że każdy człowiek, który umrze w szpitalu musi być poddany badaniu sekcyjnemu – tłumaczył prof. Wojciech Rowiński na antenie Polskiego Radia. – Obecnie obowiązuje Ustawa Transplantacyjna, więc wszystko jest dużo prostsze – dodał.

***

Zobacz także:

***

Dwa miesiące po sukcesie prof. Nielubowicza i prof. Orłowskiego, zespół wrocławskich lekarzy kierowany przez chirurga prof. Wiktora Brossa dokonał pierwszego udanego przeszczepienia nerki pobranej od żywego dawcy. Biorcą była 24-letnia pacjentka, dawcą natomiast jej 30-letni brat.

jb/im

Czytaj także

Ludwik Gąsiorowski. Lekarz nazywany ojcem polskiej medycyny

Ostatnia aktualizacja: 09.12.2023 05:35
Nie jest przesadą zdanie doktora Koehlera o Ludwiku Gąsiorowskim, iż był on jedną z najwybitniejszych postaci swoich czasów w Wielkopolsce. Nie jest również przesadnym stwierdzenie profesora Skobla, że Gąsiorowski może służyć za wzór lekarza.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Funk w Google Doodle. 140. rocznica urodzin wybitnego polskiego uczonego

Ostatnia aktualizacja: 23.02.2024 05:35
23 lutego 1884 roku w Warszawie urodził się Kazimierz Funk – światowej sławy twórca nauki o witaminach, a także autor samego terminu "witamina".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Alois Alzheimer – kamień węgielny współczesnej medycyny

Ostatnia aktualizacja: 14.06.2014 06:00
Przełom XIX i XX stulecia był dla medycyny erą wyjątkową. Okres przełomu, budowania nowych pomysłów, diagnostyki, podziału chorób. Alzheimer był współtwórcą podstaw współczesnej medycyny, funkcjonujących do dzisiaj.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wynalezienie penicyliny odmieniło medycynę

Ostatnia aktualizacja: 11.03.2022 05:45
"To natura wyprodukowała penicylinę, ja ją tylko odkryłem" - mawiał Alexander Fleming. Podczas pracy w laboratorium zauważył, że przypadkowe zanieczyszczenie podłoża pleśnią powstrzymuje wzrost rozwoju bakterii.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Edmund Biernacki. Niedoceniony ekspert od krwi i filozofii

Ostatnia aktualizacja: 29.12.2023 05:45
Ten wybitny lekarz jest twórcą badania umożliwiającego określenie szybkości opadania czerwonych krwinek w osoczu. Test ten - zwany odczynem Biernackiego, w skrócie OB - pozwala stwierdzić, czy w organizmie ludzkim rozwija się choroba. 29 grudnia mija 112. rocznica jego śmierci. 
rozwiń zwiń