Stefan Osiecki - taternik, filmowiec i architekt

120 lat temu, 23 lutego 1902 roku, urodził się w Warszawie znany taternik, filmowiec i architekt, Stefan Osiecki. Już od najmłodszych lat, dzięki zamiłowaniom ojca, Stanisława, żył górami, uczęszczając do szkoły w Zakopanem

Stefan Osiecki, 1937 r.

Foto: Wikipedia/domena publiczna

To właśnie z ojcem odbywał pierwsze wędrówki po Tatrach. Zdawał się oddychać górami, a pozostałe jego umiejętności i talenty w większości poświęcał właśnie górom. Oprócz wypraw w Tatry zasłynął także dwoma wyprawami w Andy, z których przywiózł kilka kapitalnych filmów dokumentalnych. Był też znanym architektem górskim i wystawienniczym oraz docenionym grafikiem - tu przede wszystkim za plakaty o tematyce górskiej.

Studia architektoniczne zakończył w 1929 roku dyplomem na Politechnice Warszawskiej. Jego osiągnięcia w tej dziedzinie wskazuje portal Pamięci Architektów Polskich, a są nimi współautorstwa górnej stacji kolejki górskiej w Krynicy oraz projekt pawilonu polskiego na Światowej Wystawie w Nowym Jorku w 1939. Obok osiągnięć projektowych pojawiają się, także w Internecie, grafiki o tematyce górskiej w formie plakatów: "Sławsko", "Zakopane - Kasprowy", "Śnieg i słońce w górach" (tu w wersji angielskiej i francuskiej) oraz "Pologne". Jednak najbardziej znany był barwny plakat Mistrzostw Świata w hokeju na lodzie w Krynicy w 1931 roku. Znawcy wzornictwa wskazują też jego pierwsze projekty Górskiej Odznaki Turystycznej.

Jednak to filmy o tematyce górskiej przyczyniły się do rozpowszechnienia jego nazwiska. Portal "Film Polski" tak charakteryzuje część jego biografii począwszy od roku 1929: "był współrealizatorem filmu krajoznawczego "Piękno Tatr", wysoko ocenionego przez krytykę. W początkach lat 30. był ilustratorem "Kina", pracował też jako dekorator filmowy. Pracował także jako architekt, wykonując wiele projektów wnętrz w Warszawie. Z zamiłowania był alpinistą. Brał udział w wyprawie w Andy (dwa razy, w latach 1933/34 i 1936/37); z każdej z nich przywiózł reportaż filmowy. W l. 1937-38 pracował jako grafik i realizator filmów w Santiago de Chile. Był współautorem nagrodzonego projektu polskiego pawilonu na Wystawie Światowej w Nowym Jorku. We wrześniu 1939 r. brał udział w obronie Lwowa; po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną przedostał się do Francji, gdzie wstąpił do WP. Ewakuowany do Anglii, po ukończeniu szkoły oficerskiej służył w 1 Brygadzie Kadrowej Strzelców w Szkocji. W r. 1941 rozpoczął pracę w Biurze Filmowym Armii Polskiej (od 1944 był jego kierownikiem). W latach wojny był współrealizatorem kilkunastu filmów dokumentalnych. Po zakończeniu wojny pozostał w Wielkiej Brytanii. Od 1946 r. pracował jako dyrektor techniczny wytwórni filmowej "Concanen Production Ltd.". W 1949 r. wyreżyserował film kryminalny No way back".

Niezwykle trudno jest znaleźć więcej ciekawych informacji dotyczących osiągnięć Osieckiego... źródła, w których także publikował albo nie przetrwały okresu wojny, albo dopiero z końcem XX wieku były odnajdywane w różnych archiwach. Dość ciekawie w świetle tych nielicznych przekazów prezentuje się anons na stronach "Niepodległej": "Zdobywał szczyty w Tatrach i Andach, gdzie udało mu się pobić polski rekord wysokości wchodząc na Aconcaguę. Tę miłość do gór Stefan Osiecki połączył z drugą pasją, sztuką: zaprojektował bowiem pierwszą Górską Odznakę Turystyczną, kręcił filmy dokumentalne i projektował plakaty. Choć jego filmy z And nie zachowały się, po jego dwóch podróżach została inna pamiątka: pewien szczyt w Andach nazwano na jego cześć Cerro Osiecki!". Musimy jednak przyznać, że informacja o tym szczycie okazała się niemożliwa do zweryfikowania ani co do nazwy, ani co do miejsca na mapie i wysokości szczytu. Ufamy przekazom mającym swoje źródła w sensacjach dwudziestolecia międzywojennego.

Stefan Osiecki, po wojnie na stałe osiadły w Wielkiej Brytanii, zajmował się głównie projektami architektonicznym pozostając współzałożycielem studia projektowego. Tam też zmarł 7 maja 1977 roku w Londynie. Warto wspominać jego wielkie zamiłowanie do piękna polskich Tatr.

PP