Izabela, królowa Hiszpanii. Ślub, którego miało nie być

Okoliczności towarzyszące zamążpójściu Izabeli, tytułowej bohaterki serialu "Izabela, królowa Hiszpanii", z Ferdynandem Aragońskim były dramatyczne i sensacyjne. Młody książę musiał m.in. jechać do swojej narzeczonej przebrany za służącego.

Portret ślubny Izabeli i Ferdynanda, autor nieznany, XV w.

Foto: wikimedia/domena publiczna

Izabela (w serialu "Izabela, królowa Hiszpanii" gra ją Michelle Jenner) była godną pożądania kandydatką na żonę. Jako córka króla Jana II Kastylijskiego stała się, po śmierci w 1468 roku swojego młodszego brata Alfonsa, spadkobierczynią korony Kastylii i Leónu.

Posłuchaj

58:43 izabela katolicka_ kobiety na tronach świata___949_10_ii_tr_0-0_6db21dd9[00].mp3 Rozmowa Hanny Marii Gizy z prof. Januszem Tazbirem na temat Izabeli Katolickiej w audycji "Klub ludzi ciekawych wszystkiego" (PR 18.12.2010)

 

Konkurentką była dla niej Joanna, córka władającego wówczas króla Henryka IV, przyrodniego brata Izabeli (w serialu gra go Pablo Derqui). Polityczni przeciwnicy Henryka IV jednak nazywali ją jednak Joanna la Beltraneja - od nazwiska domniemanego kochanka królowej - podważając tym samym prawa Joanny do tronu. Ponadto król Henryk IV, nie bez przyczyny obdarzony przydomkiem Bezsilny, nie należał do władców cieszących się wielką popularnością.

W tych okolicznościach Izabela, od młodości wykazująca wielką determinację i odwagę, postanowiła sama zdecydować, z kim się zwiążę. Miała świadomość, jak wielki wpływ na układ sił – nie tylko na Półwyspie Iberyjskim – będzie miało jej małżeństwo. I nie chciała pełnić w tych grach o tron biernej roli. Wręcz przeciwnie.

***

Czytaj także:

• Izabela, królowa Hiszpanii. Świat, w którym przyszło jej żyć
• Pedro i Inês. Makabryczny koniec romantycznej miłości

***

Narzeczona wbrew woli

Kandydatów do ręki Izabeli, aranżowanych przez Henryka, było wielu. Zadziwiające wyroki losu sprawiły, że pierwszy z nich miała okazać się później tym jedynym.

Gdy Izabela miała zaledwie sześć lat, była przez krótki czas zaręczona z Ferdynandem (wówczas 5-latkiem), synem Jana II Aragońskiego. Zmieniające się szybko układy sił sprawiły, że Henryk IV chciał następnie wydać Izabelę za starszego syna Jana II – Karola z Viany. Ale Karol, nielubiany i niepopierany przez swojego ojca, nie miał szans na to małżeństwo.

Potem przyszli inni polityczni absztyfikanci.

Choćby Alfons V Portugalski.

Dla Henryka, któremu zresztą zależało na sojuszu z zachodnim sąsiadem, jednym z walorów Portugalczyka było to, że oddali Izabelę z Kastylii. Tym samym Joanna straciła konkurentkę.

Natomiast dla kilkunastoletniej wówczas Izabeli 32-letni otyły wdowiec nie mieścił się w wyobrażeniach o wymarzonym narzeczonym. Sprytnym posunięciem (nie zgodziła się na ślub bez zgody kastylijskich możnowładców) udało jej się zapobiec temu małżeństwu.

Był też Pedro Girón Acuña Pacheco – 43-letni mistrz Orderu Calatrava, zatem rycerski mnich, brat faworyta króla Henryka IV Juana Pacheco (w tej serialowej roli: Ginés García Millán). Człowiek o wątpliwej reputacji, słynący ze stylu życia dalekiego od zakonnego.

W tej sytuacji Izabela nie miała możliwości odmowy. Jej narzeczony, w świetle prawa kanonicznego mnich, dostał już nawet dyspensę od papieża Pawła II, nie było więc żadnych prawnych przeszkód. Cudownym (jak chcą niektórzy) zrządzeniem losu Pedro Girón Acuña Pacheco zmarł nagle w drodze na swój ślub.

Być może przyczynił się do tego Jan II Aragoński, który nie zapomniał o dawnych zaręczynach jego ukochanego Ferdynanda z Izabelą.

Portret królowej Izabeli I Katolickiej (Kastylijskiej), XVII w., autor nieznany

Tajne przygotowania do ślubu

Trwająca w królestwie Kastylii od połowy lat 60. XV wieku wojna domowa – stronami której byli i Henryk IV, i przeciwni mu możnowładcy, w tym ci popierający w sprawach sukcesji Izabelę – została przygaszona w 1468 roku. Zawarto wówczas pakt z Toros de Guisando.

Henryk IV uznał Izabelę za pierwszą dziedziczkę tronu Kastylii i zobowiązał się już nie narzucać jej, chyba że wyrazi zgodę, kandydata na małżonka. Izabela z kolei miała wyjść za mąż  jedynie w porozumieniu z królem.

Jakiś czas później Izabela wzięła sprawy w swoje ręce. Zwłaszcza że doradcy Henryka IV chcieli, by mimo umowy księżniczka wyszła za mąż za, odtrąconego kilka lat wcześniej, Alfonsa V Portugalskiego (na małżeńskiej giełdzie pojawiło się również nazwisko księcia Berry'ego , brata króla Francji Ludwika XI).

W tajemnicy przed królem Henrykiem, przy pomocy między innymi swojego doradcy Gonzalo Chacona (w serialu gra go Ramon Madaula) oraz arcybiskupa Toledo Alfonsa Carrillo de Acuny (Pedro Casablanc), zaczęła pertraktacje z dworem królewskim Aragonii w sprawie wyjścia za mąż za księcia Ferdynanda (Rodolfo Sancho), syna Jana II Aragońskiego.

Najprawdopodobniej oferta ta wyszła od Jana II, któremu zależało, by jego syn związał się z księżniczką Kastylii. Tak czy inaczej dla Izabeli była to dobra partia: Ferdynand był prawie w jej wieku, poza tym dziedziczył podobnie jak ona ważny tron w podzielonej wówczas Hiszpanii.

Fałszywa bulla i przebrany książę

Na drodze do tego małżeństwa piętrzyły się jednak przeszkody.

Jedna z nich była natury prawnej. Izabela i Ferdynand - co pokazuje, jak splatały się historie dynastyczne hiszpańskich królestw – byli dalekimi kuzynami. Mieli wspólnego pradziadka: Jana I Kastylijskiego.

Aby małżeństwo mogło w tej sytuacji dojść do skutku, należało otrzymać odpowiednią dyspensę od papieża. Mimo podjętych starań u papieża Pawła II ten, sprzyjający Kastylii i raczej niechętny Aragonii, nie wydał odpowiedniej bulli. Wobec tego dokument został sfałszowany.

Inną z przeszkód był fakt, że Henryk IV, dowiedziawszy się o planach Izabeli, chciał za wszelką cenę nie dopuścić do spotkania narzeczonych. Ferdynand, by dotrzeć do Izabeli, musiał jesienią 1469 roku przedrzeć się z Saragossy przez górskie przejścia przebrany za służącego (poganiacza mułów). Dopiero w miejscowości Burgo de Osma, na wschód od Sorii, spotkał lojalnych wobec Izabeli możnych. którzy dostarczyli mu ochronę.

Zmierzał dalej na zachód, do Valladolid.

**

Czytaj także:

• Rekonkwista – wypędzić Maurów z Hiszpanii
• Izabela Kastylijska - twórczyni nowoczesnej Hiszpanii

***

Młoda para

Izabela w Valladolid była już od końca sierpnia 1469 roku. Wcześniej udało jej się przechytrzyć pilnujących ją zwolenników króla Henryka IV – pod pretekstem rocznicy śmierci ukochanego brata Alfonsa pojechała najpierw do przychylnej jej Ávili. Tam, za potężnymi murami tego miasta, miała oczekiwać Ferdynanda, ale Ávilę dotknęła wówczas zaraza. Izabela wyruszyła więc wraz z eskortą na północ, ku Valladolid.

Młodzi zobaczyli się - po raz pierwszy w życiu - 14 października 1469 roku. Według jednego z kronikarzy Izabela przywitała narzeczonego "bardzo radośnie" (ponoć 17-letni Ferdynand miał ciemne migdałowe oczy oraz gęste kręcone brązowo-rude włosy).

Cztery dni później doszło do oficjalnych zaręczyn.

19 października 1469 roku w Palacio de los Vivero w Valladolid Izabela i Ferdynand pobrali się. Na mszy ślubnej było podobno dwa tysiące osób.

jp

Źródła: Warren H. Carroll, "Izabela Katolicka. Królowa Hiszpanii", Warszawa 2007; Manuel Fernández Álvarez, "Izabela Katolicka", 2012; Simon Barton, "Historia Hiszpanii", Warszawa 2011.