Historia

W "warmińskich Pompejach" archeolodzy odkryli skarb XIV-wiecznych monet

Ostatnia aktualizacja: 24.07.2023 05:50
Depozyt złożony z około 150 XIV-wiecznych brakteatów, a także głowicę średniowiecznego miecza i inne militaria odkryli archeolodzy z Uniwersytetu Gdańskiego prowadzący wykopaliska w Barczewku pod Olsztynem.
Zdjęcie ilustracyjne
Zdjęcie ilustracyjneFoto: Gorodenkoff/Shutterstock

Miejsce, w którym archeolodzy pracują już 10. sezon, nazwano "warmińskimi Pompejami", ponieważ na wczesnym etapie rozwoju miasto Wartberg zostało całkowicie zniszczone przez najazd wojsk litewskich książąt Kiejstuta i Olgierda w 1354 roku. Nigdy nie zostało odbudowane ani ponownie zasiedlone, więc zgliszcza przetrwały stulecia w nienaruszonej formie. Dla naukowców jest to "kapsuła czasu" i bezcenne źródło wiedzy o początkach Warmii.

Wszystkie nominały XIV-wiecznej Warmii

Jak przekazał PAP kierujący badaniami dr Arkadiusz Koperkiewicz z Uniwersytetu Gdańskiego, wśród tegorocznych odkryć jest depozyt monet złożony ze 150 brakteatów, czyli bitych jednostronnie monet z cienkiej srebrnej blaszki.

- Zespół składa się z tzw. fenigów brakteatowych, których wartość materialna nie była wielka. Jest cenny, ponieważ zawiera prawdopodobnie wszystkie rodzaje drobnych monet, które w poł. XIV w znajdowały się w obiegu na Warmii - powiedział archeolog.

Dodał, że po konserwacji okaże się, czy są tam jakieś ciekawe lub nieznane wcześniej egzemplarze. Po ich analizie będzie też wiadomo, czy oprócz krzyżackich emisji z mennicy w Toruniu i Elblągu mogą też być inne, które mogłyby wskazywać na istnienie mennicy biskupiej.

Cenne militaria 

Wśród tegorocznych znalezisk są również cenne militaria. W jednej z piwniczek odkryto głowicę miecza, czyli zakończenie rękojeści, stanowiącą przeciwwagę dla głowni. Odnaleziono również kord, tj. rodzaj długiego noża używanego jako broń. Natrafiono na elementy kuszy, groty oszczepów i jak zawsze liczne groty bełtów kuszy.

Podczas prac odkrywane są kolejne elementy dawnej zabudowy, zachowane w ziemi jako zwęglone pozostałości drewnianych konstrukcji. Pozwalają na odtworzenie wszystkich istotnych elementów układu przestrzennego średniowiecznego miasta.

W ocenie archeologów, badania pod Barczewkiem są istotne nie tylko dla poznania pionierskiego etapu kolonizacji Warmii, ale również procesu urbanizacji Europy Środkowo-Wschodniej i początków fenomenu powstawania miast w średniowieczu.

Jak przekazał dr Koperkiewicz, są już wstępne wyniki badań izotopowych szczątków ludzkich wykonane w specjalistycznym laboratorium w USA. Badania cmentarzyska w Barczewku są pionierskie, ponieważ dotyczą małej populacji złożonej zapewne ze śląskich osadników biskupa Eberharda jak i miejscowej, schrystianizowanej ludności pruskiej.

Dominium Eberharda z Nysy

Wykopaliska są prowadzone w miejscu, w którym podczas kolonizacji południowej części Dominium Warmińskiego w 1325 r. z inicjatywy biskupa Eberharda z Nysy podjęto próbę budowy zamku i miasta Wartberg. Znajdowało się ono między jeziorem Wadąg i rzeką Orzechówką, ok. 5 kilometrów od dzisiejszego Barczewa.

Dzięki źródłom historycznym znane są imiona niektórych mieszkańców; proboszcza Henryka, sołtysów - braci Jana i Piotra czy młynarza Wawrzyńca. Wzmianki o Wartbergu znajdują się w kronice ziemi pruskiej Piotra z Dusburga, a okoliczności jego zniszczenia wspomina Wigand z Marburga, który opisywał walki Krzyżaków z Prusami i Litwinami.

Na istnienie pierwszej lokacji miejskiej wskazuje częste występowanie nazwy "Stare Miasto". Szeroko zakrojone interdyscyplinarne badania nieinwazyjne, takie jak analiza fotografii lotniczych czy badania geofizyczne, przyczyniły się do odkrycia tego miejsca i potwierdzenia przekazów kronikarskich.

Wykopaliska będą prowadzone do połowy sierpnia. Projekt "Barczewko - historia ogniem pisana. Średniowieczne zaginione miasto i urbanizacja Puszczy Galindzkiej" powstał w ramach programu Narodowego Centrum Nauki Opus 21 i realizowany jest w latach 2022-2024 przez zespół naukowców Instytutu Archeologii Uniwersytetu Gdańskiego, przy zaangażowaniu specjalistów z Polski, Niemiec, Danii i USA.

PAP/bm

Czytaj także

Lubelskie. Skarb z epoki brązu przeleżał na łące 2500 lat. "Sensacyjne znalezisko"

Ostatnia aktualizacja: 16.06.2023 05:45
Wykonane z brązu ozdoby odnalazł poszukiwacz w Czernięcinie Poduchownym. Wśród 13 odkrytych artefaktów są m.in. szpile do mocowania na odzieży, nagolenniki i bransolety - poinformował Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Lublinie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Cypr. Odkryto grobowce bogate w bezcenne skarby

Ostatnia aktualizacja: 10.07.2023 05:45
Szwedzka ekspedycja, która od 2010 roku prowadzi wykopaliska w Hala Sultan Tekke w pobliżu miasta Larnaka na południowym wybrzeżu Cypru, nie spodziewała się takiego znaleziska. - Znaleźliśmy ponad 500 kompletnych artefaktów rozmieszczonych w dwóch grobowcach. Wiele artefaktów składa się z metali szlachetnych, klejnotów, kości słoniowej i wysokiej jakości ceramiki - mówi mówi Peter Fischer, profesor archeologii i kierownik ekspedycji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Hiszpania. W pobliżu Sorii odkryto miasto Celtoiberów

Ostatnia aktualizacja: 13.07.2023 05:40
Zespół hiszpańskich archeologów natrafił na ruiny należącego do Celtoiberów miasta sprzed ponad 2 tys. lat. Odkrycia dokonano w gminie Deza, w prowincji Soria, w środkowej części kraju. Z badania przeprowadzonego przez zespół naukowców z Politechniki Madryckiej (UPM) wynika, że na terenie tym stacjonowały również wojska Imperium Rzymskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Na terenie byłego stalagu Lamsdorf znaleziono mogiły włoskich żołnierzy

Ostatnia aktualizacja: 21.07.2023 05:55
Podczas prac prowadzonych na terenie byłego Stalagu Lamsdorf w Łambinowicach, gdzie obecnie działa Centralne Muzeum Jeńców Wojennych, znaleziono nieznaną do tej pory kwaterę z grobami prawdopodobnie żołnierzy włoskich.
rozwiń zwiń