Kim byli Awarowie? Informacje ze źródeł
Awarowie znani są przede wszystkim ze źródeł historycznych pochodzących od ich wrogów, Bizantyjczyków, którzy zastanawiali się nad pochodzeniem budzących grozę wojowników po ich nagłym pojawieniu się w Europie. W dokumentach imperium bizantyjskiego Awarowie zachowali się przede wszystkim jako groźni najeźdźcy. Występowali też w kontekście kontaktów Konstantynopola z plemionami tureckimi. Te bowiem wyrażały niezadowolenie z nawiązania relacji dyplomatycznych między Bizancjum i Awarami, których uważały za swoich zbiegłych niewolników.
Kaganat (od kagana - tytułu najwyższego władcy) Awarów prowadził przez blisko sto lat wojny z Bizancjum. W połowie VII wieku państwo osłabło na skutek konfliktów z plemionami bułgarskimi i Bawarami. Załamanie awarskiej państwowości nastąpiło z kolei ze względu na wpadnięcie w zależność od Franków. Ostatnia informacja o państwie awarskim pochodzi z 822 roku.
Kim byli Scytowie? Próbki DNA zdradzają tajemnicę ich pochodzenia
Pochodzeniem Awarów zajął się interdyscyplinarny zespół, w którego skład weszli naukowcy z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej Maxa Plancka w Lipsku, Uniwersytetu ELTE i Instytutu Archeogenomiki w Budapeszcie, Harvard Medical School w Bostonie, Austriackiej Akademii Nauk oraz Instytutu Studiów Zaawansowanych w Princeton. Badacze przeanalizowali szczątki 66 osobników z Kotliny Karpackiej. Badaniami objęto osiem najbogatszych grobów awarskich, jakie kiedykolwiek odkryto, przepełnionych złotymi przedmiotami, a także inne pochówki z regionu sprzed i w trakcie epoki awarskiej.
- Zajmujemy się pytaniem, które pozostaje tajemnicą od ponad 1400 lat: kim były elity Awarów, tajemniczy założyciele imperium, które niemal zmiażdżyło Konstantynopol i przez ponad 200 lat rządziło ziemiami dzisiejszych Węgier, Rumunii, Słowacji, Austrii, Chorwacji i Serbii - wyjaśnia Johannes Krause, współautor badania.
Państwo Awarów około roku 650.
Kim byli Awarowie? Dwie teorie
Do tej pory na podstawie źródeł opracowano dwie główne teorie dotyczące pochodzenia Awarów. Pierwsza mówi o tym, że Awarowie są potomkami Rouranów tworzących federację plemion na terenach rozciągających się między dzisiejszym wschodnim Kazachstanem, obszarem Mongolii i północnowschodnich Chin. Zgodnie z tą teorią Rouranów do migracji zmusiło obalenie ich dominacji przez plemiona tureckie. Inna teoria głosi, że Awarowie pochodzili od plemion należących do konfederacji Rouranów, które jednak w pewnym okresie zamieszkiwały obszary zajmowane przez Heftalitów (ob. obszar Afganistanu, Pakistanu i Tadżykistanu) i dopiero stąd zostali wyparci przez Turków.
Badania archeologiczne wskazują na wiele podobieństw między artefaktami koczowników z Kotliny Karpackiej a artefaktami koczowników euroazjatyckich (broń, naczynia, uprzęże końskie). Przykładem jest złoty pektorał w kształcie księżyca używany jako symbol władzy. Wiemy też, że Awarowie wprowadzili strzemię do Europy. Jednak do tej pory nie udało się ustalić ich pochodzenia z rozległych stepów euroazjatyckich.
Najszybsza długodystansowa migracja w historii ludzkości
Awarowie nie pozostawili pisemnych zapisków na temat swojej historii. Pierwsze dane genetyczne dostarczają jednak solidnych wskazówek o ich pochodzeniu.
- Nadanie historycznego kontekstu wynikom badań archeogenetycznych pozwoliło nam zawęzić prawdopodobny okres migracji Awarów. W ciągu kilku lat pokonali oni ponad 5000 kilometrów z Mongolii na Kaukaz, a po kolejnych dziesięciu latach osiedlili się na terenie dzisiejszych Węgier. Jest to najszybsza długodystansowa migracja w historii ludzkości, jaką udało nam się do tej pory zrekonstruować - wyjaśnia Choongwon Jeong, współautor badania.
Bojowe rumaki pierwszych cywilizacji okazały się... osłami
Wykazanie obszarów współczesnej Mongolii jako kolebki Awarów potwierdzają ich pochodzenie od Rouranów. Z kolei prędkość, z jaką przemierzyli drogę ze wschodniej Azji do Europy, sugeruje, że migracja mogła być związana z burzliwymi zdarzeniami – być może z obaleniem Rouranów przez Turków.
Guido Gnecchi-Ruscone, współautor badania, dodaje, że badania DNA wykazały, że za pierwszą falą osadnictwa awarskiego prawdopodobnie następowały kolejne.
- Widzimy, że elity z okresu Awarów z VII wieku wykazują 20-30 proc. dodatkowego nielokalnego rodowodu, prawdopodobnie związanego z Północnym Kaukazem i zachodnioazjatyckim stepem – wyjaśnia badacz.
Rodowód wschodnioazjatycki występuje u osobników z kilku stanowisk w głównym obszarze osadniczym między Dunajem a Cisą, na terenie dzisiejszych środkowych Węgier. Jednak poza głównym obszarem zasiedlenia obserwujemy dużą zmienność w poziomach domieszki międzyosobniczej, zwłaszcza w południowo-węgierskim stanowisku Kölked. Sugeruje to, że imigrancka elita Awarów rządziła zróżnicowaną populacją z pomocą zróżnicowanej elity lokalnej.
EurekaAlert!/Cell/bm
