27 marca

NKWD aresztował w Pruszkowie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, w tym gen. Leopolda Okulickiego "Niedźwiadka" - ostatniego komendanta głównego AK.

Proces szesnastu, Moskwa 1945

Foto: Wikipedia, domena publiczna

1532 - Zmarł Jan II Dobry, ostatni piastowski książę Opola, Raciborza i ziemi bytowskiej. W 1528 roku wydał pierwszą w polskich dziejach ustawę górniczą.
1657 - Holenderski fizyk, astronom i matematyk, Christian Huygens, zademonstrował pierwszy w dziejach techniki użyteczny zegar wahadłowy własnej konstrukcji.        
1676 - Urodził się. Franciszek II Rakoczy, książę siedmiogrodzki; przywódca antyhabsburskiego ruchu wyzwoleńczego na Węgrzech; węgierski bohater narodowy; od jego nazwiska pochodzi tytuł rewolucyjnego hymnu Węgier. (zm. 08.04.1735)
1845 - Urodził się Wilhelm Conrad Roentgen, fizyk niemiecki, odkrywca promieni X, zwanych promieniami roentgenowskimi, laureat nagrody Nobla w 1901 roku. Profesor był wykładowcą na uniwersytetach w Strasburgu i Monachium. (zm. 10.02.1923).
1863 - Urodził się Frederick Henry Royce, brytyjski inżynier elektrotechnik, przemysłowiec i konstruktor, wraz z Charlesem Rollsem założył w 1906 roku fabrykę elitarnych samochodów Rolls-Royce. (zm. 22.04.1933)
1871 - Urodził się Henryk Mann, pisarz niemiecki, autor powieści ukazujących dekadencję niemieckiego mieszczaństwa i źródła hitleryzmu. Do najbardziej znanych należy trylogia "Cesarstwo". (zm.12.03.1950)
1899 - Urodziła się Gloria Swanson, aktorka, gwiazda amerykańskiego kina niemego. Największą kreację stworzyła  w filmie Ericha von Stroheima "Quenn Kelly".
(zm. 04.04.1983)
1900 - Urodził się Tadeusz Makowiecki, historyk literatury i sztuki, bibliotekarz; współorganizator akcji ratowania zbiorów Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego w czasie II wojny światowej.
1905 - Urodził się Witold Urbanowicz, inżynier budowy okrętów; opracował pierwsze polskie projekty towarowców; współuczestniczył w budowie pierwszego w historii polskiej żeglugi pełnomorskiego parowca towarowego „Olza”. (zm. 11.08.1998)
1917 - Urodził się Cyrus Vance, amerykański prawnik, polityk, sekretarz stanu w latach 1978 -1980, negocjator pokojowy ONZ. (zm.12.01.2002)
1923 - Zmarł James Dewar, szkocki chemik i fizyk, profesor Uniwersytetu w Cambridge. Był odkrywcą wzoru chemicznego benzenu i twórcą metody produkcji ciekłego tlenu w ilościach przemysłowych. Wynalazł termos. (ur. 20.09.1842)
1923 - Zmarł Wawrzyniec Hajda, śląski poeta ludowy i działacz społeczny, organizator akcji patriotycznych, autor między innymi 200 utworów - wierszy okolicznościowych, bajek, podań, legend o treści patriotycznej i religijnej.  (ur. 08.08.1844)
1924 - Urodziła się Sarah Vaughan, amerykańska wokalistka i pianistka jazzowa, przez znawców uznawana za posiadaczkę jednego z najwspanialszych głosów XX wieku, koncertowała i nagrywała z najwybitniejszymi muzykami, od Parkera i Petersona po Herbiego Hancocka, Rona Cartera, Dizzy'ego Gillespie'ego i Dona Cherry’ego.
(zm. 03.04.1990)
1927 - Urodził się Francois Furet, francuski historyk, badacz okresu rewolucji
francuskiej 1789 roku, autor pracy "Penser la revolution francaise". (zm. 13.07.1997)
1927 - Urodził się Mścisław Rostropowicz, rosyjski dyrygent, wiolonczelista i pedagog. Uważany jest za jednego z najwybitniejszych współczesnych wirtuozów wiolonczeli. Pisał utwory na wiolonczelę. Witold Lutosławski napisał dla niego "Koncert wiolonczelowy". (zm. 27.04.2007)
1935 - Urodził się Włodzimierz Bednarski, aktor teatralny i filmowy; grał m.in. w filmach: „Nie ma powrotu Johny”, „Na przełaj”, „Awans”, „Cudzoziemka”, „Kuchnia polska”; najbardziej znany dzięki rolom dubbingowym - przed mikrofonem spędził 40 lat.
1936 - Urodził się Jan Ptaszyn-Wróblewski, kompozytor, dyrygent, dziennikarz i krytyk muzyczny, jazzman, saksofonista. Jest autorem muzyki filmowej, popularnych piosenek i koncertów symfonicznych. Pełnił funkcję prezesa Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego. 
1940 - Szef SS Heinrich Himmler zarządził budowę obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.
1942 - Z obozu w Drancy pod Paryżem wysłano do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu-Brzezince pierwszy transport Żydów z Francji.
1942 - Urodził się Michael York, angielski aktor. Grał między innymi w filmach: "Poskromienie złośnicy", "Romeo i Julia", "Morderstwo w Orient Expresie", "Trzech muszkieterów".

1945 - NKWD aresztowało w Pruszkowie koło Warszawy 15. przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, na czele z komendantem głównym Armii Krajowej generałem Leopoldem Okulickim „Niedźwiadkiem”, przewodniczącym Rady Jedności Narodowej Kazimierzem Pużakiem, Delegatem Rządu RP na Kraj Janem Stanisławem Jankowskim, członkami Krajowej Rady Ministrów: Adamem Bieniem, Stanisławem Jasiukowiczem i Antonim Pajdakiem, przewodniczącym Zjednoczenia Demokratycznego Eugeniuszem Czarnowskim. Wszyscy zostali wywiezieni do Moskwy i tam, wraz z aresztowanym wcześniej przewodniczącym Stronnictwa Narodowego Aleksandrem Zwierzyńskim, sądzeni w tzw. „procesie szesnastu”. Z ZSRR nie wrócili generałowie: Okulicki, Jankowski i Jasiukowicz.

1946 - Zmarł Stanisław Kalinowski, fizyk, profesor Politechniki Warszawskiej, pierwszy rektor Wolnej Wszechnicy Polskiej. Zapoczątkował badania elementów magnetyzmu ziemskiego na terenie Polski i założył pierwsze w kraju obserwatorium magnetyczne w Świdrze koło Warszawy. Był autorem wielu cenionych podręczników fizyki. (ur. 03.04.1873) 
1949 - Urodził się Krzysztof Wakuliński, aktor Teatru Narodowego w Warszawie. Zagrał także w filmach: "Trapez", "Akademia Pana Kleksa", "Komediantka", "Syzyfowe prace", "Czas zdrady".
1963 - Urodził się Quentin Jerome Tarantino, amerykański reżyser, scenarzysta, producent i aktor filmowy, jeden z najwybitniejszych twórców kina postmodernistycznego. Jest twórcą filmów: „Wściekłe psy”, „Prawdziwy romans”, „Urodzeni mordercy”, „Od zmierzchu do świtu”.
1967 - Zmarł Jaroslav Heyrovský, czeski chemik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1959 roku. (ur. 20.12.1890)        
1968 - Zginął Jurij Gagarin, radziecki kosmonauta, Bohater Związku Radzieckiego, pierwszy człowiek, który 14 kwietnia 1961, roku odbył lot po orbicie okołoziemskiej. Podróż kosmiczna  trwała 108 minut. Jego imię nosi jeden z kraterów na Księżycu.
(ur. 09.03.1934)
1969 - Wytwórnia Apple wydała pierwszy album Ringo Starra - "Sentimental Journey".
1973 - Urodziła się Agnieszka Dygant, aktorka teatralna i filmowa, znana z ról w serialach telewizyjnym „Na dobre i na złe”, „Fala zbrodni” oraz „Niania”.
1977 - Na pasie startowym lotniska na wyspach Kanaryjskich zderzyły się dwa Boeingi 747 jumbo jet. Zginęło 577 pasażerów.
1983 - Zmarła Hanna Malewska, pisarka, redaktorka „Tygodnika Powszechnego”, autorka powieści „Żelazna korona”, „Przemija postać świata”, „Kamienie wołać będą” i „Panowie Leszczyńscy”. Napisała także powieść biograficzną o Cyprianie Kamilu Norwidzie „Żniwo na sierpie”. (ur. 21.06.1911)
1995 - Zginął zastrzelony w swym biurze w Mediolanie Maurizio Gucci, słynny włoski projektant mody. (ur. 1948)
1997 - Zmarł Zenon Wiktorczyk, aktor, reżyser, satyryk, twórca Kabaretu Szpak oraz radiowego "Podwieczorku przy  mikrofonie". W latach 1956 - 58 dyrektor warszawskiego teatru "Buffo". Długoletni pracownik Naczelnej Redakcji Literackiej Polskiego Radia. (ur. 1918)
2002 - Zmarł Billy Wilder, amerykański reżyser, autor wielu filmów, między innymi: "Pół żartem, pół serio", "Bulwar Zachodzącego Słońca", "Świadek oskarżenia", "Miłość po południu". (ur. 1906)
2006 - Zmarł Lesław Bartelski, poeta, pisarz, historyk, żołnierz powstania warszawskiego; autor powieści m.in.: „Dialog z cieniem”, „Ludzie zza rzeki”, „Rajski ogród”, „Droga na Glockner”, szkiców „Sylwetki polskich pisarzy współczesnych”, „Żukrowski”, monografii „Powstanie Warszawskie”, „Mokotów 1944”, „Pułk AK „Baszta”.   
2006 - Zmarł Stanisław Lem, pisarz, autor książek science-fiction, jeden z najpopularniejszych i najbardziej cenionych polskich twórców. Jetst autorem wielu powieści, między innymi: "Człowiek z Marsa", "Astronauci", "Powrót z gwiazd", "Solaris", "Opowieści o pilocie Pirxie", "Cyberiada", "Prowokacja". Nakład jego książek, tłumaczonych na 41 języków, przekroczył 27 mln egzemplarzy. (ur. 12.09.1921)
2007 - Zginął w wypadku, Wojciech Drabowicz, śpiewak operowy, baryton. Jedną z jego najwybitniejszych kreacji była rola Króla Rogera w operze Karola Szymanowskiego pod tym samym tytułem, stworzona na deskach Teatru Wielkiego - Opery Narodowej w Warszawie. (ur.1966)
2007 - Zmarł Tadeusz Kocyba, kompozytor i pedagog, autor muzyki do 160 filmów animowanych, między innymi „Przygody Bolka i Lolka”, „Przygody Baltazara Gąbki” oraz wielu spektakli teatralnych. (ur. 13.07.1933)