Historia

28 kwietnia

Ostatnia aktualizacja: 28.04.2011 00:00
Rozpoczął działalność Bank Polski.

1587 - Urodził się Krzysztof Ossoliński, wojewoda sandomierski. Zbudował zamek Krzyżtopór w Ujeździe. (zm. 1645)
1753 - Urodził się Franz Karl Achard, niemiecki chemik i fizyk, twórca przemysłowej metody otrzymywania cukru z buraków. Zmarł 20 kwietnia 1821 roku.
1817 - Urodził się Jerzy Lubomirski, polityk, mecenas sztuki, kurator zbiorów Ossolineum. Był jednym z inicjatorów utworzenia Akademii Umiejętności w Krakowie. (zm.1872)
1842 - Zmarł Charles Bell, angielski anatom, fizjolog i chirurg. Odkrył i opisał czynności komórek nerwowych. Sformułował prawo Bell-Megendiego. (ur. listopad 1774)
1874 - Urodził się Karl Kraus, austriacki pisarz, twórca tak zwanej wiedeńskiej szkoły eseju, autor dramatów i wierszy. Zmarł 13 czerwca 1936 roku.
1881 - Urodził się Paul Cazin, francuski pisarz, tłumacz, historyk literatury, popularyzator literatury polskiej we Francji, autor monografii o Ignacym Krasickim, esejów "Humanista na wojnie". Zmarł 12 czerwca 1963 roku. 130 rocznica
1891 - Urodził się Wacław Lednicki, językoznawca, historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1940 roku wykładał na amerykańskich uniwersytetach. Był współzałożycielem Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku. Autor prac: "Przyjaciele Moskale”, "Henryk Sienkiewicz”, "Russia, Poland and the West”. Zmarł 29 października 1967 roku. 120 rocznica
1889 - Urodził się Antonio Salazar, portugalski polityk i ekonomista, w latach 1932 - 68 - premier, od 1936 do 1937 roku - minister spraw zagranicznych. Faktycznie sprawował władzę dyktatorską. Twórca tak zwanego "Nowego Państwa"  - Estado Novo. Po 36 latach władzy, w 1968 roku ustąpił ze stanowiska ze względu na stan zdrowia. System wprowadzony przez Salazara ostatecznie załamał się 25 kwietnia 1974, kiedy to w Portugalii miała miejsce bezkrwawa "rewolucja goździków", która zapoczątkowała budowę demokratycznej formy rządów. Zmarł 27 lipca 1970 roku.
1899 - Urodził się Stanisław Lorentz, historyk sztuki, muzeolog, wieloletni dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie. Był autorem wielu prac naukowych i popularno-naukowych z zakresu historii sztuki "Dzieje Muzeum Narodowego”, "Muzea i zbiory w Polsce" oraz licznych wystaw. Szczególnie zasłużony dla ratowania dóbr kultury polskiej podczas okupacji, a następnie odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Ekspert UNESCO do spraw ochrony zabytków. Zmarł 15 marca 1991 roku.
1900 - Urodził się Jan Hendrik Oort, holenderski astronom, który odkrył obrót Galaktyki i opracował teorię pochodzenia komet. (zm.1992)  
1904 - Urodził się Jan Sztaudynger, poeta i satyryk, autor licznych, również frywolnych, fraszek, popularnych w latach 60. i 70. XX wieku. Organizator i propagator teatrów lalkowych, autor wielu liryków, jak "Dom mój", "Strofy wrocławskie" oraz wierszy satyrycznych: "Rzeź na Parnasie", "Piórka", "Ballady i fraszki". Zmarł 12 września 1970 roku.
1908 - Urodził się Oskar Schindler, niemiecki przemysłowiec, który zasłynął uratowaniem swoich żydowskich pracowników przed zagładą w obozach koncentracyjnych. Zmarł 9 października 1974 roku.
1916 - Urodził się Ferruccio Lamborghini, włoski przedsiębiorca, w 1949 roku założył firmę Lamborghini Trattori, która w ciągu kilkudziesięciu lat wyrosła na największego włoskiego producenta ciągników. (zm. 20.02.1993) 95 rocznica
1919 - Urodził się Leszek Prorok, pisarz, eseista, dramaturg, uczestnik powstania warszawskiego. Autor powieści: "Ziarno kąkolu”, "Wyspiarze”, "Tarantella”, "Czas stworzenia”, opowiadań - "Potop odwołany”, "Tamta jesień”. Zmarł 9 grudnia 1984 roku.
1921 - Urodził się Jerzy Kujawski, malarz surrealista i abstrakcjonista, uczestnik największej powojennej wystawy surrealistów w galerii Maeght w Paryżu w 1947 roku, większość jego prac znajduje się w galeriach Paryża, Łodzi, Darmstadtu oraz w zbiorach prywatnych, od 1944 roku na emigracji. (zm. 28.06.1998) 90 rocznica

1924 - Inauguracja działalności Banku Polskiego, będąca początkiem reformy Grabskiego. Został wprowadzony nowy polski pieniądz - złoty, który zastąpił odziedziczoną po okupacji niemieckiej, zdewaluowaną markę. Złoty był do 1939 roku walutą w pełni wymienialną o stabilnym kursie. Bank założono 20 stycznie 1924 roku. Jego główną działalnoscią była emisja pieniadza, regulowanie obiegu pieniężnego i ułatwianie kredytu. W odróżnieniu od współczesnego NBP, Bank Polski był prywatną spółką akcyjną, realizującą jednak politkę monetarną rządu. Zapasy złota i walut, które stanowiły pokrycie będących w obiegu środków płatniczych zostały wywiezione w czasie wojny do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii. Złoto powróciło po wojnie do kraju i zostało wykorzystane przez władze komunistyczne, które w miejsce Banku Polskiego powołały Narodowy Bank Polski. 

1924 - Urodził się Kenneth Kaunda, zambijski polityk, pierwszy prezydent niepodległej Zambii, od 24 października 1964 roku do 2 listopada 1991 roku.   Przywódca ruchu wyzwoleńczego w Rodezji Północnej, teoretyk afrykańskiego socjalizmu, odgrywał ważną rolę w regionalnych inicjatywach politycznych.
1925 - Urodził się Zygmunt Lichniak, eseista, poeta, krytyk literacki i filmowy, redaktor Instytutu Wydawniczego Stowarzyszenia "Pax”, autor prac: "Rzecz o Wojciechu Żukrowskim”, "Mowy i namowy”, "Owocowanie książkami”, "Raptularz literacki”.
1928 - W Paryżu na Placu Alma odsłonięto pomnik Adama Mickiewicza, dłuta francuskiego rzeźbiarza Antoine Bourdelle'a.  
1929 - Podczas konferencji Episkopatu Polski w Poznaniu podjęto decyzję o utworzeniu organizacji Akcja Katolicka w Polsce, z jednym ośrodkiem dyspozycyjnym i statutem dla całego kraju.
1934 - Na warszawskim Okęciu, w obecności prezydenta Ignacego Mościckiego, otwarto nowy port lotniczy.
1934 - Zmarł Charley Patton, właściwie Charles Patton, uważany za twórcę country bluesa z delty Missisipi, legenda bluesowej gitary. (ur. 01.05.1891)
1937 - Urodził się Saddam Husajn, iracki wojskowy, polityk, prezydent i dyktator Iraku w latach 1979 - 2003. Został stracony 30 grudnia 2006 roku.
1939 - Niemcy wypowiedziały Polsce układ o nieagresji, zawarty 26 stycznia 1934 roku. Była to właściwie deklaracja o niestosowaniu przemocy, podpisana w Berlinie przez Józefa Lipskiego i Konstantina von Neurath. Doprowadziła do czasowej normalizacji i poprawy stosunków polsko-niemieckich w latach 1934 -1939.
1944 - Urodził się Guenter Verheugen, niemiecki polityk i dyplomata. W latach 2004-2010 pełnił funkcję komisarza do spraw przemysłu i przedsiębiorczości w Komisji Europejskiej.
1945 - Zginął, rozstrzelany przez partyzantów, Benito Mussolini, włoski polityk, początkowo socjalistyczny, główny założyciel i przywódca ruchu faszystowskiego, premier Włoch w latach 1922 -1943, w 1925 roku przyjął tytuł "duce”, sprawował rządy dyktatorskie oparte na rozbudowanym systemie policji politycznej, w 1940 roku przystąpił do wojny po stronie Niemiec. (ur. 29.07.1883)
1947 - Thor Heyerdahl, norweski etnograf wypłynął na tratwie "Kon Tiki" w podróż z Peru do Polinezji. Chciał w ten sposób potwierdzić hipotezę o związkach łączących dawne cywilizacje. Wyprawa przyniosła mu sławę i została przez niego opisana w bestsellerowej książce "Wyprawa Kon-Tiki", a nakręcony według niej film dokumentalny zdobył nagrodę Oscara w 1951 roku.
1947 - Ministrowie obrony i bezpieczeństwa publicznego wydali rozkaz o organizacji grupy operacyjnej "Wisła", która, oprócz zwalczania oddziałów UPA, przystąpiła do wysiedlania mieszkańców pochodzenia ukraińskiego z południowo-wschodnich terenów Polski. Akcja trwała do 28 lipca 1947 roku.
1951 - Powstało Państwowe Wydawnictwo Naukowe - PWN.  W październiku 1992 roku zostało sprywatyzowane i zmieniło nazwę na Wydawnictwo Naukowe PWN. 60 rocznica
1955 - Zmarł Stanisław Sielański, aktor komediowy, występował w kabaretach, teatrach rewiowych i muzycznych, między innymi "Morskie Oko", w filmie był „mistrzem drugiego planu”, grywał przeważnie służących, szoferów, ekspedientów, zawsze był typem trochę fajtłapowatego warszawskiego cwaniaka o złotym sercu: "Królowa przedmieścia”, "Włóczęgi”, "Pani minister tańczy”, "Parada Warszawy”. (ur. 08.08.1899)
1956 - Nastąpiło uchylenie wyroków w tak zwanym "procesie generałów", który toczył się od 31 lipca do 13 sierpnia 1951 roku, przeciwko 9 oficerom Ludowego Wojska Polskiego, między innymi generałowi Stanisławowi Tatarowi, generałowi Franciszkowi Hermanowi, generałowi Jerzemu Kirchmayerowi i generałowi Stefanowi Mossorowi. Zapoczątkowano w ten sposób liczne procesy rehabilitacyjne, uwalniające wiele osób, skazanych niesłusznie w poprzednich latach. 55 rocznica
1957 - W Paryżu utworzono Światową Federację Miast Bliźniaczych.
1963 - Oddano do użytku kanał Żerań - Zegrze, pierwszy odcinek międzynarodowego szlaku wodnego wschód - zachód.
1969 - Generał Charles de Gaulle ustąpił ze stanowiska prezydenta Francji, gdyż wynik referendum wykazał brak poparcia dla prowadzonej przez niego polityki, chodziło o reformę Senatu. Generał umarł półtora roku później, 9 listopada 1970 roku.
1973 - Zmarł Jacques Maritain, francuski filozof, teolog i myśliciel polityczny, jeden z głównych kontynuatorów myśli świętego Tomasza z Akwinu w XX wieku, przedstawiciel personalizmu chrześcijańskiego, autor prac: "Człowiek i państwo”, "Nauka i mądrość”, "Pisma filozoficzne”. (ur. 18.11.1882)
1974 - Urodziła się Penelope Cruz, właściwe nazwisko Penélope Cruz Sánchez, hiszpańska aktorka, grała w filmach: "Gothika”, "Boskie jak diabli”, "Vanilla Sky”, "Kapitan Cirelli”, "Wszystko o mojej matce”. W 2009 roku za rolę w filmie "Vicky Cristina Barcelona” otrzymała Oscara.
1989 - Wyemitowano pierwszy legalny, półgodzinny program radia "Solidarność".
1996 - Austria podpisała w Brukseli umowę o akcesji do układu z Schengen. 15 rocznica
1999 - Zmarł sir Alfred Ernest Ramsey (Alf Ramsey), angielski piłkarz, który 31 razy występował w reprezentacji Anglii, a w latach 1963 - 74 był jej trenerem. Jego największym osiągnięciem było zdobycie 30 lipca 1966 roku tytułu mistrzowskiego z drużyną angielską podczas Mistrzostw Świata. Poprowadził również reprezentację Anglii do zdobycia 3. miejsca na Mistrzostwach Europy w 1968 roku, a dwa lata później dotarł z drużyną do ćwierćfinału Mistrzostw Świata. W 1967 nadano mu tytuł szlachecki. Urodził się 22 stycznia 1920 roku.
2000 - Zmarła Penelope Fitzgerald, brytyjska pisarka i nowelistka, autorka powieści "Złote dziecko” i "Blue Flower”, laureatka Nagrody Bookera w 1979 roku. (ur. 17.12.1916)       
2000 - Zmarł Antonio Buero Vallejo, hiszpański dramaturg, członek Królewskiej Akademii Hiszpańskiej, autor pełnych pesymizmu dramatów "Koncert świętego Owidiusza” i "Gdy rozum śpi", laureat Nagrody Servantesa w 1986 roku. (ur. 29.09.1916)
2010 - Zmarła Stefania Grodzieńska, pierwotnie Stefania Ney, pisarka, autorka tekstów satyrycznych dla teatrów i kabaretów - "Kabaretu Dudek”, prasy - tygodnika "Szpilki”, radia i telewizji, aktorka estradowa i konferansjerka, wydała zbiory satyr: "Rozmówki”, "Dzionek satyryka”, "Brzydki ogród”, "Kieszonkowe tragedie”, "Kłania się PRL”, "Wspomnienia chałturzystki”. (ur. 02.09.1914) 1 rocznica









      


Czytaj także

27 kwietnia

Ostatnia aktualizacja: 27.04.2011 00:00
Konfederacja targowicka.
rozwiń zwiń
Czytaj także

29 kwietnia

Ostatnia aktualizacja: 29.04.2011 00:00
Urodził się Hirohito - pierwszy cesarz Japonii, który zrezygnował ze swojej boskości.
rozwiń zwiń