Historia

6 września

Ostatnia aktualizacja: 06.09.2011 00:00
Początek bitwy o Warszawę w 1831 roku.

1831 - Wojska rosyjskie rozpoczęły szturm na Warszawę. Na szańcach Woli zginął generał Józef Sowiński, wychowanek Szkoły Rycerskiej, uczestnik Powstania Kościuszkowskiego i kampanii 1812 roku. Bitwa o Warszawę zakończyła się 8 września przypieczętowując klęskę Powstania Listopadowego. 180 rocznica

Pozostałe wydarzenia:

1522 - Zakończyła się pierwsza podróż morska dookoła świata, zwana "Podróżą Magellana". Rozpoczęła się 20 września 1519 roku.

1580 - Król Stefan Batory rozgromił wojska rosyjskie i zdobył twierdzę w Wielkich Łukach.

1683 - Zmarł Jean Baptiste Colbert, francuski polityk, minister finansów Ludwika XIV, zwolennik monarchii absolutnej. Zreformował system podatkowy i cła, zlikwidował przywileje miast, przyczyniając się wydatnie do rozwoju handlu i przemysłu we Francji.

1764 - Stanisław August Poniatowski został wybrany na króla Polski. Dążył do wzmocnienia władzy królewskiej, był współtwórcą Konstytucji 3 Maja. Abdykował po III rozbiorze Polski. Był ostatnim królem Polski.

1757 - Urodził się Marie Joseph de Lafayette, francuski arystokrata, polityk, generał, uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych oraz rewolucji francuskiej, członek Stanów Generalnych, dowódca paryskiej Gwardii Narodowej. Zmarł 20 maja 1834 roku. 

1766 - Urodził się John Dalton, angielski chemik i fizyk, odkrył prawo ciśnień cząstkowych, stworzył podstawy nowoczesnej atomistyki, opisał schorzenie oczu - ślepotę barw, nazwaną od jego imienia - daltonizmem.  (zm. 27.07.1844)  245 rocznica

1811 - Zmarł Johann Georg Lehmann, saksoński kartograf wojskowy, który pierwszy w sposób ścisły przedstawił na mapie różnice wysokości terenu za pomocą metody kreskowania; technikę kreskowania w mapach stosowano do końca XIX wieku; autor m.in. planu Warszawy.  200 rocznica

1812 - Rozpoczęła się bitwa pod Borodino. Obie strony - armia Napoleona I i wojska rosyjskie dowodzone przez Michaiła Kutuzowa, przypisywały sobie zwycięstwo. Częściowy sukces taktyczny osiągnęli Francuzi, zmuszając Rosjan do odwrotu. 14 września Napoleon wkroczył do Moskwy.  

1829 - Urodziła się Maria Zakrzewska, lekarz ginekolog i położnik,  feministka i abolicjonistka, pionierka kobiecej służby zdrowia w USA, bojowniczka o równouprawnienie Murzynów. Jako pierwsza kobieta w USA uzyskała stopień doktora medycyny. Zmarła 12 maja 1902 roku.

1833 - Podczas konferencji w Mũnchengratz Prusy, Austria i Rosja zawarły konwencję o współdziałaniu i zwalczaniu niepodległościowych dążeń Polaków. 

1876 - Urodził się John James Richard Macleod, szkocki fizjolog, profesor uniwersytetu w Aberdeen. W pracy naukowej zajmował się przemianą węglowodanową, ośrodkiem oddechowym i chorobą kesonową; za współpracę w odkryciu insuliny uhonorowany, wraz z F. Bantingiem Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny w 1923 r.; autor kilkunastu podręczników naukowych (zm. 16.03.1935). 135 rocznica

1857 - Zmarł Johann Schweigger, niemiecki chemik, fizyk, wynalazca galwanometru. (ur. 08.04.1779)  

1892 - Urodził się Edward Victor Appleton, angielski fizyk. W 1947 otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za badanie fizyki jonosfery, co przyczyniło się do opracowania radaru. (zm. 21.04.1965)  

1897 - Urodził się Marian Kozielewski "Pilecki", komendant Policji Państwowej miasta stołecznego Warszawy, organizator i pierwszy komendant główny Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa i Straży Samorządowych, podległych Delegaturze Rządu RP na Kraj, uczestnik Powstania Warszawskiego 1944 roku. Zmarł 8 lipca 1964 roku.  

1898 - Urodził się Wacław Ciesielski, dziennikarz, działacz narodowy na Pomorzu, zwolennik idei narodowo-katolickich. Podczas okupacji niemieckiej członek organizacji konspiracyjnej Narodowa Organizacja Bojowa. Zmarł w obozie Stutthof 2 lutego 1941 roku. 

1901 - Prezydent USA William McKinley został śmiertelnie postrzelony przez Leona Czołgosza, urodzonego w rodzinie polskich emigrantów sympatyka idei anarchistycznych. 110 rocznica

1904 - Urodziła się Maria Krueger, pisarka książek dla dzieci i młodzieży, autorka poczytnych książek, jak "Godzina pąsowej róży", "Karolcia", "Odpowiednia dziewczyna", "Klimek i Klementynka". Autorka telewizyjnej audycji "Miś z okienka". Zmarła 13 sierpnia 1999 roku.

1906 - Ur. Federico Luis Leloir, argentyński lekarz i chemik; profesor biochemii uniwersytetu w Buenos Aires; laureat Nagrody Nobla w 1970 r. za odkrycie nukleotydów i ich roli w syntezie węglowodanów; był pierwszym południowoamerykańskim laureatem tej nagrody (zm. 03.12.1987). 105 rocznica

1907 - Zmarł René Sully Prudhomme, francuski poeta, laureat pierwszej Literackiej Nagrody Nobla  w 1901 roku. Urodził się 16 marca 1839roku.  

1908 - Urodził się Korczak Ziółkowski, amerykański rzeźbiarz polskiego pochodzenia, twórca największego na świecie, jeszcze nieukończonego, pomnika wodza Dakotów Szalonego Konia. Rzeźba będzie miała 195 m długości i 172 m wysokości. Po śmierci artysty, 20 października 1982 roku, pracę kontynuuje wdowa i jego dzieci.

1909 - Urodził się Edward Hartwig, artysta fotografik, jeden z założycieli ZPAF. Opublikował ponad 30 wydawnictw albumowych - "Tematy fotograficzne", "Wariacje fotograficzne". Jest uważany za jednego z najbardziej znanych na świecie fotografików polskich, autorytet w dziedzinie fotografii artystycznej, uznawany za artystę wszechstronnego, łączącego w pracach fotografię i grafikę. Brat poetki Julii Hartwig. Zmarł 28 października 2003 roku.

1909 - Urodził się Bolesław Chwaściński, inżynier dróg i mostów, taternik i alpinista, organizator i kierownik pierwszej polskiej wyprawy w Hindukusz. Zmarł 25 grudnia 1992 roku.

1925 - Urodził się Jimmy Reed, amerykański czarnoskóry muzyk bluesowy - śpiewak i gitarzysta; autor takich standardów jak: "Baby, What You Want Me to Do", "Bright Lights, Big City" czy "Honest I Do"; jeden z prekursorów elektrycznego bluesa. Zmarł 29 sierpnia 1976 roku. 85 rocznica

1926 - Urodził się Zdzisław Morawski, pisarz, poeta, autor sztuk scenicznych: "Wilcze doły", "Żarty moich dni", "Rzymska potrawa" oraz zbiorów poezji "Pejzaż myśli", "Konopne sploty", "Rejs przez ciche źródła", "Dwa poematy", "Granitowe powietrze" (zm. 16.10.1992). 85 rocznica

1928 - Zmarł Henryk Czeczott, inżynier, specjalista w dziedzinie górnictwa, profesor Instytutu Górniczego w Petersburgu i Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Większą część życia spędził w Rosji gdzie prowadził badania w kopalniach złota, azbestu, rud żelaza i miedzi. Brał udział w kilku wielkich ekspedycjach poszukiwawczych w Mongolii i Chinach.

1932 - W Hiszpanii zniesiono karę śmierci i dożywotniego więzienia.  

1936 - Generał Rydz-Śmigły podczas oficjalnej wizyty we Francji parafował polsko-francuską umowę wojskową. Francja przyznała Polsce kredyt w wysokości 2,6 miliarda franków, z czego większość przeznaczono na dozbrojenie armii. 75 rocznica

1937 - Urodził się Jerzy Bińczycki, wybitny aktor, reżyser, związany z Teatrem Starym w Krakowie. Znany z roli Bogumiła Niechcica w filmie "Noce i dnie". Zmarł 2 października 1998 roku.  

1939 - II wojna światowa: Niemcy zajęli Kraków, Kielce i Nowy Sącz.

1939 - II wojna światowa: w nocy z 6 na 7 września Rząd Polski i Naczelny Wódz wraz ze sztabem opuścił Warszawę.

1939 - Prezydent miasta stołecznego Warszawy Stefan Starzyński powołał Straż Obywatelską.

1939 - Urodziła się Krystyna Mikołajewska, aktorka filmowa i teatralna,  grała w filmach: "Faraon", "Bumerang", "Cała naprzód", "Morderca zostawia ślad", "Gwiazdy na czapkach".

1939 - Zmarł śmiercią samobójczą Józef Gałuszka, poeta, autor lirycznych wierszy o tematyce patriotyczno-wojennej, redaktor krakowskiej "Gazety Literackiej". Urodził się 17 marca 1893 roku.

1941 - Zmarł śmiercią samobójczą Janusz Albrecht, żołnierz września 1939, szef sztabu Komendy Głównej ZWZ, aresztowany przez gestapo 7 lipca 1941 roku. 70. rocznica

1944 - W 37. dniu Powstania Warszawskiego oddziały Armii Krajowej  zostały wyparte przez Niemców z Powiśla.

1944 - PKWN ogłosił dekret o reformie rolnej nacjonalizujący majątki większe niż 50 hektarów.

1946 - Rada Ministrów wydała dekret o ustroju rolnym i osadnictwie na Ziemiach Zachodnich i Północnych. 65 rocznica

1962 - Zmarł Hanns Eisler, kompozytor niemiecki, autor pieśni, utworów orkiestrowych, kameralnych i fortepianowych oraz muzyki do hymnu państwowego NRD. Urodził się 6 lipca 1898 roku.  

1973 - Zmarł Kazimierz Jaworski, pisarz, założyciel i wieloletni redaktor naczelny pisma społeczno-kulturalnego "Kamena", autor tomików poezji "Czerwonej i białej kochance", "Stopy czasu", wspomnień - "Koniec seansu".

1980 - Stanisław Kania został powołany na stanowisko I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na miejsce Edwarda Gierka. Decyzję podjęto na VI Plenum KC PZPR. 30 rocznica

1988 - W Budapeszcie odbył się Concert For Human Rights Now!, zorganizowany przez Amnesty International. W ciągu ponad ośmiu godzin wystąpili między innymi: Hobo Blues Band, Tracy Chapman, Peter Gabriel i Bruce Springsteen. 

1988 - Zmarł Stefan Themerson, pisarz, poeta, reżyser filmów eksperymentalnych, autor utworów dla dzieci i młodzieży: "Pan Tom buduje dom", "Historia Felka Strąka", "Przygody Pędraka Wyrzutka", opowieści "Euklides był osłem". Od 1942 roku w Wielkiej Brytanii. 

1989 - Z powodu błędu komputerowego 41 tysięcy mieszkańców Paryża otrzymało oficjalne pisma, oskarżające ich o ciężkie przestępstwa kryminalne zamiast o wykroczenia drogowe.

1991 - Rada Państwa ZSRR oficjalnie uznała niepodległość Litwy, Łotwy i Estonii. 20 rocznica

1991 - Leningradowi przywrócono nazwę sprzed 1914 roku - Sankt Petersburg. 20 rocznica

1991 - Zmarł Charlie Barnet, amerykański saksofonista jazzowy, aranżer, popularność zdobył nagraniem utworu "Cherokee". Urodził się 26 października 1913 roku. 20 rocznica

1991 - Zmarł Charlie Barnet, amerykański saksofonista i kompozytor jazzowy. 20 rocznica   

1994 - W Rzymie Rafał Szukała został pływackim mistrzem świata na dystansie 100 metrów delfinem. Po raz pierwszy, w tej rangi imprezie, polski pływak stanął na najwyższym podium.

1994 - Zmarł James Clavell, brytyjski pisarz, scenarzysta i filmowiec, bohater II wojny światowej oraz jeniec wojenny. Autor powieści "Król szczurów", "Szogun" i "Ucieczka" oraz filmów "Mucha i "Wielka ucieczka",  "Ostatnia dolina". Urodził się 10 października 1924 roku.

1996 - Zmarł Jerzy Wdowczyk, wybitny uczony w dziedzinie fizyki promieni kosmicznych, współtwórca i organizator badań w dziedzinie fizyki promieniowania kosmicznego w Polsce, profesor Uniwersytetu Łódzkiego. Urodził się w 1935 roku. 15 rocznica

1998 - Zmarł Akira Kurosawa, japoński reżyser, scenarzysta i producent filmowy, twórca filmów historycznych "Siedmiu samurajów", "Saga o dżudo", "Pojedynek w ciszy" oraz opartych o literaturę klasyczną "Tron we krwi", "Zły śpi spokojnie", "Idiota", "Na dnie". Jego twórczość wywarła wielki wpływ na kilka pokoleń filmowców na całym świecie. Urodził się 23 marca 1910 roku.

2000 - Zmarł Roger Verey, najwybitniejszy polski wioślarz okresu międzywojennego, 7-krotny medalista mistrzostw Europy. Urodził się 14 marca 1912 roku.

2006 - Zmarł Andrzej Babaryko, poeta, dziennikarz i animator kultury, przez wiele lat kierownik literacki w łódzkich teatrach -  Teatrze Studyjnym i Teatrze Nowym. Autor zbiorów wierszy: "Sen konieczny", "W kręgu innej lampy", "Linia horyzontu". Urodził się w 1952 roku. 5 rocznica

2007 - Zmarł Luciano Pavarotti, włoski śpiewak operowy - tenor liryczny.  Specjalizował się w repertuarze bel canto, szczególnie w operach Belliniego, Donizettiego, Rossiniego i Verdiego. Występował na scenach czołowych teatrów operowych świata. Ogromną popularność przyniosły mu zapoczątkowane w latach 90. z Plácido Domingo i José Carrerasem koncerty "Trzech tenorów", wykonywane na stadionach, parkach i placach miejskich Jest uważany za jednego z najwybitniejszych śpiewaków XX wieku. Urodził się 12 października 1935 roku.

Czytaj także

5 września

Ostatnia aktualizacja: 05.09.2011 00:00
Urodził Ludwik XIV
rozwiń zwiń