Historia

14 października

Ostatnia aktualizacja: 14.10.2011 00:00
Chruszczow odsunięty od władzy.

1964 - Nikita Chruszczow został pozbawiony wszystkich funkcji i urzędów. Przywódcami przewrotu na Kremlu byli Aleksiej Kosygin, który został szefem rządu radzieckiego, oraz Leonid Breżniew, kolejny sekretarz generalny KC KPZR.

Pozostałe wydarzenia:

1066 - Odbyła się bitwa pod Hastings - decydujące starcie w inwazji Normanów na Anglię. Wojska Normanów pod dowództwem Wilhelma Zdobywcy zwyciężyły anglosaskich obrońców, dowodzonych przez króla Harolda II, który zginął w bitwie. 945. rocznica

1257 - Urodził się Przemysł II, książę Wielkopolski, po śmierci Henryka IV Probusa zajął Małopolskę, przyłączył Pomorze Gdańskie. W 1295 roku został koronowany na króla Polski. Jako pierwszy zaczął używać pieczęci przedstawiającej orła w koronie na tarczy herbowej, od której wywodzi się dzisiejsze godło Polski. Zginął zamordowany 8 lutego 1296 roku.

1773 - Sejm Rzeczypospolitej powołał Komisję Edukacji Narodowej. Był to pierwszy w Europie urząd odpowiedzialny za oświatę. Uznawany jest za pierwowzór Ministerstwa Oświaty. KEN zajęła się reformą studiów wyższych, założyła seminaria nauczycielskie i szereg szkół. Zorganizowała Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które miało opracowywać podręczniki zgodne z nowym oświeceniowym programem nauczania.

1806 - Wojny napoleońskie: Napoleon Bonaparte odniósł zwycięstwo nad wojskami pruskimi w bitwie pod Jeną a marszałek Louis Davout rozgromił główne siły pruskie pod dowództwem króla Fryderyka Wilhelma III pod Auerstadt. 205. rocznica

1840 - Urodził się Friedrich Wilhelm Kohlrausch, niemiecki fizyk, profesor uniwersytetów w Getyndze i Würzburgu, autor prac między innymi o przewodnictwie elektrycznym, termoelektryczności, miernictwie elektrycznym, jeden z twórców fizyki laboratoryjnej. (zm. 17.01.1910)

1846 - Urodził się Kazimierz Badeni, konserwatywny polityk galicyjski i austriacki, namiestnik Galicji. W latach 1895 -1897 prezes Rady Ministrów Austro-Węgier. Wymógł na cesarzu Franciszku Józefie zgodę na sprowadzenie zwłok Adama Mickiewicza na Wawel. (zm. 09.07.1909) 165. rocznica

1864 - Urodził się Stefan Żeromski, pisarz, autor nowel, powieści, nowel historycznych, dramatów, prozy poetyckiej i publicystyki społecznej. Do jego najważniejszych utworów należą "Szyzyfowe prace", "Ludzie bezdomni", " Przedwiośnie", "Popioły" i "Wiatr od morza". (zm. 20.11.1925)

1878 - Urodził się Zdzisław Mączeński, architekt, przez wiele lat związany z pracowniami warszawskimi, gdzie brał udział w projektowaniu 70 kościołów oraz wykonał 39 projektów budowlanych, autor licznych prac naukowych oraz podręczników "Poradnik budowlany dla architektów", "Elementy i detale architektoniczne". (zm. 17.06.1961)

1882 - Urodził się Eamon de Valera, bojownik o niepodległość Irlandii, polityk - premier i prezydent Irlandii. Doprowadził do uniezależnienia kraju od Wielkiej Brytanii. (zm. 29.08.1975)

1888 - Urodziła się Katharine Mansfield, angielska pisarka pochodzenia nowozelandzkiego, autorka psychologicznych powieści i opowiadań - "Jej pierwszy bal", "Dziennik". (zm. 09.01.1923)

1890 - Urodził się Dwight David Eisenhower, głównodowodzący wojsk aliantów zachodnich w czasie II wojny światowej, w latach 1953 - 61 prezydent Stanów Zjednoczonych. Republikanin, przeprowadził akcje lądowania wojsk alianckich na Sycylii w 1943 roku oraz dowodził operacją D-Day w Normandii. 7 maja 1945 roku przyjął kapitulację III Rzeszy. (zm. 28.03.1969)

1896 - Urodziła się Lilian Gish, aktorka amerykańska, gwiazda kina niemego. Zagrała między innymi w filmach: "Statek miłości", "Ben-Hur", "Nie do przebaczenia". (zm. 27.02.1993) 115. rocznica

1897 - Urodziła się Alicja Dorabialska, fizykochemik, profesor Politechniki Lwowskiej, Warszawskiej i Łódzkiej. Pierwsza polska kobieta-profesor na uczelni technicznej, autorka wspomnień "Jeszcze jedno życie". (zm. 07.08.1975)

1901 - Zmarł Marceli Nencki, lekarz, chemik, fizjolog, bakteriolog, prowadzący badania między innymi nad związkami azotowymi, kwasem moczowym, a z Iwanem Pawłowem - nad chemią soków żołądkowych, autor prawie 200 prac naukowych. (ur. 15.01.1847) 110. rocznica

1910 - Urodził się Lech Miklaszewski, kompozytor, pianista, pedagog, publicysta muzyczny, kompozytor piosenek dziecięcych, autor popularnych audycji radiowych dla dzieci, autor podręczników - "Nasze pierwsze nutki. Elementarz muzyczny" i "Wesołe nutki i piosenki". (zm. 02.06.1992)

1913 - Urodził się Józef Garliński, pisarz, historyk, żołnierz AK i polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, redaktor londyńskiego "Pamiętnika Literackiego", autor opowiadań "Ziemia", "Matki i żony", szkiców "Politycy i żołnierze". (zm. 29.11.2005)

1918 - Urodziła się Justyna Kreczmarowa, aktorka, pedagog w warszawskiej PWST, zagrała między innymi w filmach: "Ulica graniczna", "Młodość Chopina", "Twarzą w twarz". (zm. 14.01.2008)

1921 - W Londynie ukazała się powieść Alana Milne'a "Kubuś Puchatek". 90. rocznica

1925 - Urodził się Zygmunt Ławrynowicz, poeta, tłumacz i publicysta polskiej prasy emigracyjnej w Anglii, członek grupy poetyckiej "Kontynenty", wydał zbiory poezji: "Epitafium jesieni", "Syn marnotrawny i inne wiersze", "Błędne ogniki", "Trujące jagody czyli Helga", od 1947 roku w Wielkiej Brytanii. (zm. 22.09.1987)

1926 - Urodził się Conrad Drzewiecki, tancerz, choreograf, solista i kierownik baletu Opery w Poznaniu, a także twórca i wieloletni dyrektor Polskiego Teatru Tańca w Poznaniu, reformator baletu, jako solista święcił triumfy między innymi w balecie Opery Poznańskiej, Ballet de Paris oraz Balecie Ludmily Czeriny, prace choreograficzne realizował także poza Polską - w Amsterdamie, Hawanie, Berlinie, Malmoe i Pradze.(zm. 25.08.2007) 85. rocznica

1927 - Urodził się Roger Moore, aktor brytyjski, odtwórca roli Simona Templera w serialu "Święty" oraz postaci Jamesa  Bonda.

1936 - Urodziła się Barbara Sass, scenarzysta i reżyser filmowy, twórca filmów: "Dziewczyna i gołębie", "Bez miłości", "Debiutantka", "Krzyk", telewizyjnych seriali - "Dziewczęta z Nowolipek", "Rajska jabłoń". 75. rocznica

1936 - Urodził się Andrzej Antkowiak, aktor teatralny i telewizyjny, występował głównie w teatrach Katowic, Poznania, Warszawy i Olsztyna, zagrał też w kilku filmach: "Jak daleko stąd, jak blisko", "Kopernik", "Kochankowie z Marony". (zm. 21.01.1979) 75. rocznica

1940 - Urodził się Cliff Richard, angielski piosenkarz, były wokalista zespołu The Shadows, na jego dorobek składa się około 70 albumów i ponad 120 singli, a jego piosenki 14 razy znajdowały się na pierwszym miejscu brytyjskich list przebojów, za całokształt twórczości w 1995 roku otrzymał tytuł szlachecki, jeden z najpopularniejszych artystów pop w Wielkiej Brytanii lat 60. i 70.

1941 - Zmarł Hjalmar Söderberg, szwedzki pisarz, tłumacz i dziennikarz, autor powieści: "Zabłąkanie", "Młodość Martina Bircka", "Niebłahe igraszki". (ur. 02.07.1869) 70. rocznica

1943 - Z obozu koncentracyjnego w Sobiborze uciekło 300 więźniów. Była to prawdopodobnie jedyna udana masowa ucieczka więźniów z niemieckiego obozu zagłady. Po stłumieniu buntu Niemcy zdecydowali się na likwidację obozu.

1944 - Zmarł Erwin Rommel, feldmarszałek III Rzeszy, zwany "lisem pustyni", dowodził jednostkami Afrika Korps w latach 1941 - 43, a następnie oddziałami we Włoszech i Francji. Ranny 17 lipca 1944 roku nie wrócił juz na front. Sympatyzował z organizatorami spisku przeciwko Hitlerowi. Zgładzony potajemnie po nieudanym zamachu na wodza III Rzeszy. (ur. 1891)

1946 - Urodził się Craig Venter, amerykański biolog i przedsiębiorca, we wrześniu 2007 roku kierowany przez Ventera zespół genetyków opublikował w czasopiśmie "PLoS Biology" pełną sekwencję jego genomu, w maju 2010 roku tenże zespół stworzył pierwszą na świecie żywą komórkę zdolną do rozmnażania, tak zwane sztuczne życie. 65. rocznica

1947 - Amerykański lotnik Chuck Yeager jako pierwszy człowiek pokonał barierę dźwięku. Lecąc samolotem Bell-1, osiągnął prędkość około 1066 kilometrów na godzinę.

1951 - W San Salwador przedstawiciele Gwatemali, Hondurasu, Kostaryki, Nikaragui, Kolumbii i Salwadoru podpisali układ o integracji gospodarczej, kulturalnej i społecznej. Utworzono Organizację Państw Środkowoamerykańskich (OCAS). 60. rocznica

1957 - Weszła w życie konwencja międzynarodowa w sprawie ochrony fok, morsów i uchatków.

1961 - Zmarł Remigiusz Kwiatkowski, podpułkownik, poeta, tłumacz i dziennikarz, w 1923 roku założyciel i redaktor dziennika "Polska Zbrojna", autor przekładów poezji z języka koreańskiego i japońskiego oraz aforyzmów i sentencji. (ur. 03.06.1884) 50. rocznica

1966 - W Sudetach, w pobliżu wsi Kletno, podczas eksploatacji wyrobiska przez Bystrzyckie Zakłady Kamienia Budowlanego, odkryto jaskinię, nazwaną później Jaskinią Niedźwiedzią. 45. rocznica

1967 - Zmarł Marcel Aymé, francuski pisarz, autor powieści, opowiadań, sztuk teatralnych i utworów dla dzieci, także scenarzysta filmowy. (ur. 29.03.1902)

1969 - Odbyła się premiera filmu Krzysztofa Zanussiego "Struktura kryształu".

1974 - Zgromadzenie Ogólne ONZ uznało Organizację Wyzwolenia Palestyny jako reprezentanta narodu palestyńskiego i zaprosiło ją do uczestnictwa w debacie na temat Palestyny. 

1977 - Zmarł Harry Lillis "Bing" Crosby, jeden z najpopularniejszych pieśniarzy i aktorów amerykańskich XX wieku. Nagrał jedną z najbardziej znanych piosenek pop kultury anglosaskiej "White Christmas". (ur. 02.05.1903)

1981 - Hosni Mubarak został prezydentem Egiptu. Jego poprzednik, Anwar Sadat, zginął zamordowany przez przeciwników porozumienia z Izraelem. 30. rocznica

1987 - Zmarła Elżbieta Barszczewska, aktorka teatralna i filmowa. Od 1934 roku występowała w Teatrze Polskim w Warszawie. Zagrała między innymi Salomeę w "Horsztyńskim", Amelię w "Mazepie" i Dianę w "Fantazym" Juliusza Słowackiego.  W latach 1935 - 39 grała również na scenach teatrów  - Narodowego i Małego. (ur. 29.11.1913)

1990 - Zmarł Adolf Rudnicki, prozaik, felietonista, autor zbiorów felietonów "Niebieskie kartki", "Rogaty Warszawiak", i opowiadań "Ucieczka z Jasnej Polany", "Niekochana". (ur. 1912)

1990 - Zmarł Leonard Bernstein, amerykański kompozytor, pianista i dyrygenta, twórca słynnego musicalu "West Side Story“, muzyki baletowej, symfonii "Jeremiah" i "Kaddish", jeden z największych dyrygentów XX wieku. (ur. 25.08.1918)  

1992 - Borys Jelcyn przekazał Polsce kopie materiałów archiwalnch związanych ze sprawą mordu w Katyniu, Miednoje i Charkowie. Z dokumentacji wynika, że decyzję o "likwidacji" między innymi 25 tysiecy polskich jeńców wojennych i więźniów podjęło 5 marca 1940 roku Biuro Polityczne KC WKP(b).

1999 - Zmarł Julius Nyerere, prezydent Tanzanii w latach 1964 - 85, legendarny bojownik o dekolonizację Afryki. (ur. 13.04.1922)  

2002 - Zmarł Norbert Schultze, niemiecki kompozytor, znany przede wszystkim jako autor melodii do piosenki "Lili Marleen", popularnej w czasie II wojny światowej. (ur. 26.01.1911)

2010 - Zmarł Jirzi Krziżan, czeski dziennikarz, scenarzysta i doradca prezydenta Vaclava Havla, stworzył scenariusze do 13 filmów, w tym: "Zabić Sekala", "Signum Laudis", "Cienie gorącego lata". (ur. 26.10.1941)

2010 - Zmarł Benoît Mandelbrot, francuski matematyk, pochodzenia żydowskiego, opisał zbiór Mandelbrota, twórca tak zwanej geometrii fraktalnej, opisującej nieregularne kształty występujące w przyrodzie, takie jak linia brzegowa, zbocza górskie i systemy komórkowe. (ur. 20.11.1924)

Czytaj także

XX Zjazd KPZR i "Tajny referat" Chruszczowa

Ostatnia aktualizacja: 13.06.2011 18:00
Przemówienie, które I Sekretarz KC KPZR Nikita Chruszczow wygłosił w nocy z 24 na 25 lutego 1956, miało otworzyć delegatom oczy na poczynania Józefa Stalina.
rozwiń zwiń
Czytaj także

13 października

Ostatnia aktualizacja: 13.10.2011 00:00
W Greenwich wyznaczono południk zerowy.
rozwiń zwiń