Фотажурналіст агенцтва RATS Агата Гжыбоўска (Agata Grzybowska) прыехала ва Украіну менш чым праз месяц пасля пачатку поўнамаштабнай вайны з Расіяй. Яна вырашыла расказаць пра людзей, якія засталіся ва Украіне, якія вырашылі не ўцякаць.
Вось вытрымкі з некаторых гісторый.
«Калі памрэм, то дома»
Партрэт жыхароў вёскі Малая Рогань, якая знаходзілася пад расійскай акупацыяй. Іх кватэра была адзінай з непашкоджанымі вокнамі. Сядзяць на канапе ў куртках, нават у склеп не заходзяць. «Калі памром, дык дома», – кажуць.
Пажылыя людзі не з’язджаюць, бо нікога няма знаёмага, нікога не ведаюць. Кажуць: «Мы тут усё жыццё пражылі, дык што, цяпер трэба ўцякаць ці хавацца ў падвал, жыць у метро? Калі нам давядзецца памерці, нам лепш застацца ў сваім ложку».
***
«Я веру ва Украіну, і гэтага ніхто ніколі не зменіць»
«У Медыцы я пазнаёмілася са Святланай. Яна адправіла свайго сына, 13-гадовага Елісея, у Італію да незнаёмцаў. Яна сказала мне, што не застанецца там, а вернецца ва Украіну. Спачатку я не магла гэтага зразумець: яна магла схавацца ў надзейным месцы, у іншай краіне, побач з дзіцем, а яна вязе сына да незнаёмых ёй людзей, якія толькі абяцалі дапамагчы. Раней Святлана была валанцёрам, у 2014 годзе ездзіла і працягвае ездзіць на Данбас і аказваць дапамогу вайскоўцам. Яе муж – сапёр, адзін з тых, хто вызваляў Бучу. Раней Святлана шыла вясельныя сукенкі, цяпер гатуе кактэйлі Молатава. Уявіце: бацькі ваююць ва Украіне, ваююць за сваю зямлю, а дзіця на іншым канцы кантынента», – піша журналістка.
– Святлана, я добра разумею, што вашы бацькі прарасійскія?
– Так. Але я думаю, што яны хутка зменяць сваё ўяўленне пра «рускі мір», таму што перажылі бамбардзіроўку Жытоміра. Яны ўжо не могуць заплюшчваць вочы на злачынствы, якія Расія здзяйсняе супраць украінскага народа.
– Але вам, напэўна, вельмі цяжка ў такой раз'яднанай сямʼі? – Не. Зусім не. Я ведаю свае каштоўнасці, ведаю, у што веру. Я веру ва Украіну, і гэтага ніхто ніколі не зменіць.
***
«На яе вачах тыя ж акупанты згвалцілі яе маці, а потым забілі»
«ІТ-спецыяліст Марына пайшла ў войскі тэрытарыяльнай абароны. Яна тэрапеўт з Кіева. Яна яшчэ вучыцца ва ўніверсітэце, але ўжо дапамагае псіхалагічна. У Дняпры яна размаўляе з салдатамі. Яна наведвае іх у шпіталях, часам чакае пакуль салдат прачнецца пасля аперацыі па ампутацыі нагі, і знаходзіцца з ім у гэты самы цяжкі для яго момант. Яна сама не ведае, як ім дапамагчы, проста застаецца з гэтымі людзьмі і слухае іх. Гэта таксама форма змагання. Яна стала для мяне важнай, хоць у мяне ёсць толькі яе партрэт. Калі я ўбачыла яе першы раз, яна была поўная энтузіязму, энергіі, сказала, што не хоча зʼязджаць з Украіны, бо для яе недапушчальна, каб нехта ўрываўся ў краіну, забіваў, гвалтаваў і краў. Калі я сустрэў яе праз дзесяць дзён, яе погляд быў пусты.
Я спытала: «У вас усё ў парадку?» Яна кіўнула і сказала: «Агата, я не ведаю, як табе дапамагчы з фотаздымкамі, я не ведаю, што фатаграфаваць. Як сядзяць на канапе і глядзяць у сцяну? Ці як мне размаўляць з тымі, хто выжыў? Як я магу запрасіць вас на сустрэчу з дзяўчынай, якая расказвае пра пекла, якое яна перажыла, яе некалькі разоў згвалтавалі расейскія акупанты? На яе вачах тыя ж акупанты згвалцілі яе маці, а потым забілі. Яна адна з тых, хто выжыў з Марыупалю.
Агата, скажыце, як я магу прывесці вас на сустрэчу з чалавекам, чыю жонку і малалетнюю дачку згвалцілі на яго вачах? Яна была дзіцем. Вы разумееце? А пазней іх абодвух расстралялі на яго вачах. Ён выжыў. Ніхто не ведае чаму. Чаму яны яго памілавалі. Я проста стараюся быць побач з ім і слухаць яго. Калі вы спыталі, як у мяне справы, я сказаў, што ўсё добра. Але на самой справе гэта не так. Я адчуваю, што мае вочы і душа пустыя ад гісторый, якія я нясу».
Цалкам мультымедыйны праект глядзіце і чытайце на сайце Gazeta Wyborcza
вх