Odegrali znaczącą rolę w bitwie pod Falaise we Francji, uczestnicząc w zamykaniu pierścienia wokół niemieckich dywizji i prowadząc pościg za wycofującym się wrogiem. Wyzwolili wiele belgijskich miejscowości, wśród nich Ypres. Ze względu na szybkość i skuteczność działania oraz czarne naszywki na mundurach, Niemcy nazywali ich "czarnymi diabłami".
Na początku października 1944 roku żołnierze generała Maczka zbliżyli się do granicy belgijsko-holenderskiej i leżącej tam Bredy. Stanowiła ona ważny węzeł drogowy i była silnie ufortyfikowana. Broniły jej trzy niemieckie dywizje piechoty i jednostka pancerna. Były one przygotowane na szturm od strony zachodniej. Tymczasem polski dowódca zastosował manewr, nakazując żołnierzom zwrot o niemal 90 stopni i natarcie na wschodnią część miasta, aby całkowicie zaskoczyć Niemców.
29 października rano 3. Brygada Strzelców rozpoczęła atak z południa, a 10. Brygada Kawalerii Pancernej - natarcie na północno-wschodni rejon miasta. Niemcy bronili się zaciekle, dochodziło do walk na bagnety i noże. Wieczorem miasto było wolne. W rezultacie trzy niemieckie dywizje piechoty zostały zmuszone do wycofania. Ponadto dzięki oskrzydlającemu manewrowi generała Maczka, przy celowym unikaniu ostrzałów i bombardowania, miasto zdobyto bez zniszczeń i strat wśród ludności cywilnej. 30 października zlikwidowano ostatnie punkty oporu Niemców.
Straty polskiej dywizji w walkach o Bredę wyniosły 151 zabitych i kilkuset rannych. Liczba poległych po stronie niemieckiej nie jest znana. Do polskiej niewoli dostało się ponad 570 żołnierzy Wehrmachtu.
79 lat temu żołnierze generała Maczka byli entuzjastycznie witani na ulicach Bredy przez mieszkańców. W oknach i witrynach sklepowych widniały polskie napisy "Dziękujemy Wam, Polacy". Miasto przyznało wszystkim żołnierzom Honorowe Obywatelstwo. Po wojnie, na wniosek ponad 40 tysięcy mieszkańców Bredy, generałowi Stanisławowi Maczkowi nadano honorowe obywatelstwo Holandii, a 1. Dywizja Pancerna została uhonorowana Wojskowym Orderem Wilhelma, najwyższym odznaczeniem Królestwa Niderlandów.
W Bredzie znajduje się Muzeum generała Maczka, pomnik wdzięczności mieszkańców miasta dla polskich żołnierzy i trzy wojenne polskie cmentarze.
1. Dywizja Pancerna dowodzona przez generała Stanisława Maczka została powołana 25 lutego 1942 roku. Należała do największych jednostek Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Formacja odegrała decydującą rolę w zwycięskiej dla aliantów bitwie pod Falaise w Normandii. Zdobyła Abbeville, Saint-Omer i Cassel we Francji, Ypres i Gandawę w Belgii, wsławiła się wyzwoleniem Bredy w Holandii
1. Dywizję Pancerną sformowano na rozkaz Naczelnego Wodza generała Władysława Sikorskiego, który oddał ją pod komendę generała Stanisława Maczka - jednego z najwybitniejszych polskich dowódców, biorących udział w II wojnie światowej.
Dywizja została utworzona z jednostek wydzielonych ze składu I Korpusu Polskiego w Wielkiej Brytanii, znalazła się w składzie II Korpusu 1. Armii Kanadyjskiej.
Początkowo oddziały generała Maczka uczestniczyły w osłanianiu około 200-kilometrowego odcinka wschodniego wybrzeża Szkocji przed ewentualnym desantem Wehrmachtu. Szlak bojowy 1. Dywizji Pancernej rozpoczął się w sierpniu 1944 roku w Normandii, na wybrzeżu francuskim. Formacja walczyła we Francji, w Belgii, Holandii i północnych Niemczech.
W maju 1945 roku zajęła niemiecki port Wilhelmshaven, kończąc tym samym swój zwycięski marsz bojowy. Przez następne dwa lata Polacy, pod dowództwem generała Klemensa Rudnickiego, pełnili zadania okupacyjne na terenie północno-zachodnich Niemiec. W czerwcu 1947 roku 1. Dywizja została przerzucona do Anglii, gdzie nastąpiła jej demobilizacja i rozbrojenie.
Po wojnie generał Maczek osiadł w Wielkiej Brytanii. Władze komunistyczne odebrały mu polskie obywatelstwo, odzyskał je dopiero w 1989. Rok później prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski awansował go na stopień generała broni. W 1994 roku został kawalerem Orderu Orła Białego. Zmarł w tym samym roku w Edynburgu, w wieku 102 lat. Został pochowany, zgodnie ze swoją wolą, na cmentarzu żołnierzy polskich w Bredzie.
W 2019 roku, w 75. rocznicę wyzwolenia Bredy przez 1. Dywizję Pancerną, na jeden dzień została zmieniona nazwa stadionu holenderskiej drużyny piłkarskiej NAC Breda na "Stanisław Maczek Stadion".
IAR/ho
