Program dotacyjny Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika wspiera zaangażowanie społeczne w ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego poza granicami kraju. Jego wolontariusze – którzy dotarli nie tylko do krajów europejskich, ale m.in. do Ameryki Północnej, Nowej Zelandii czy Afryki – zajmują się polskimi nekropoliami, ale też w różnego rodzaju instytucjach wykonują prace inwentaryzacyjne, archiwizacyjne, digitalizacyjne oraz drobne prace z zakresu profilaktyki konserwatorskiej. Program jest odpowiedzią m.in. na działania zapoczątkowane lata temu przez Polaków, głównie potomków mieszkańców dawnych ziem wschodnich Rzeczypospolitej, którzy spontanicznie zaczęli odwiedzać i porządkować groby przodków.
Przez 5 lat trwania programu zrealizowano 103 projekty w 151 miejscowościach, w 20 krajach świata na 5 kontynentach. W działaniach uczestniczyło od 350 do 700 osób w zależności od roku i warunków (pandemia COVID-19, wojna w Ukrainie). Łączny koszt grantów przyznanych w ramach programu wyniósł łącznie 3 540 046,85 zł.
W projekt zaangażowane są osoby z różnych pokoleń – i młodzież, i seniorzy. Jednak – jak mówi Marta Szymska, jego koordynatorka – za każdym razem uczestnictwo w nim to wspaniała przygoda, a zasięg i oddziaływanie programu „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą – wolontariat” jest o wiele szersze i obejmuje o wiele więcej aspektów, niż mogłaby to sugerować sama nazwa.
Z Martą Szymską z Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika rozmawia Ewa Plisiecka.