Było ono jednym z pięciu największych gett w Generalnym Gubernatorstwie w czasie II wojny światowej.
Prześladowania Żydów w Krakowie rozpoczęły się wkrótce po rozpoczęciu okupacji we wrześniu 1939 roku. Na Żydów nałożono obowiązek uczestniczenia w pracach przymusowych, noszenia opasek identyfikacyjnych, synagogi w Krakowie zostały zamknięte. Bezpośrednio przed wybuchem II wojny światowej krakowska ludność żydowska liczyła ponad 60 tysięcy osób. Okupację przeżyło niespełna tysiąc z nich.
25:17 jan karski_człowiek, który próbował powstrzymać holokaust.mp3 O kurierze Polskiego Państwa Podziemnego Janie Karskim mówią: historyk prof. Marian Marek Drozdowski i dziennikarz Maciej Wierzyński, który przeprowadził z Karskim wywiad-rzekę, aud. Krzysztofa Michalskiego z cyklu "Naukowy zawrót głowy", w audycji wykorzystano nagrania archiwalne sekcji polskiej BBC z wypowiedzią Jana Karskiego z 1995 roku
Czytaj także:
Adolf Hitler zapowiada eksterminację Żydów – zlekceważone słowa
Konferencja w Wannsee, czyli urzędowa decyzja o masowym ludobójstwie europejskich Żydów
Żydzi z getta w Łodzi trafili do piekła Auschwitz
Getto warszawskie - piekło w środku miasta
Nazistowska propaganda
Decyzję o utworzeniu getta - "żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej" w dzielnicy Podgórze - podjął 3 marca 1941 roku gubernator dystryktu krakowskiego Otto Wächter. Nazistowska propaganda tłumaczyła, że jest to konieczne, by chronić Aryjczyków przed epidemiami szerzącymi się wśród Żydów. Wcześniej, w maju 1940 roku hitlerowcy wydali rozkaz o przesiedleniu Żydów z Krakowa.
Na początku października 1941 roku w getcie o powierzchni 20 hektarów mieszkało około 16 tysięcy Żydów. Zamknięty obszar obejmował 15 ulic, przy których stało 320 domów. Dzielnicę otoczono ogrodzeniem z drutu kolczastego, a w niektórych miejscach murem. Pierwsze wysiedlenia z getta nastąpiły pod koniec maja 1942 roku.
"Stąd wiodła ich ostatnia droga do obozów zagłady"
W nocy z 31 maja na 1 czerwca 1942 roku Żydów zgromadzono na centralnym placu Zgody, a następnie wywieziono do obozów koncentracyjnych, między innymi kilka tysięcy osób do obozu w Bełżcu. Kilkaset osób zamordowano na miejscu. Od tej pory Niemcy rozpoczęli systematyczną wywózkę Żydów z krakowskiego getta do okolicznych obozów koncentracyjnych.
Ostateczną likwidację getta przeprowadzono w dniach 13-14 marca 1943 roku. Na ulicach zginęło wtedy prawie dwa tysiące Żydów, a wszyscy mieszkańcy getta zdolni do pracy (około 8 tysięcy osób) zostali przeniesieni do obozu pracy w Płaszowie, później przekształconego w obóz koncentracyjny. Było to miejsce eksterminacji ludności żydowskiej nie tylko z Krakowa, ale także spoza granic Polski. Ogółem więziono tam 150 tysięcy Żydów i Cyganów. W obozie zginęło około 80 tysięcy osób, w tym kilkanaście tysięcy krakowskich Żydów.
Z getta w Krakowie Niemcy wywozili Żydów także do obozów śmierci w Bełżcu i Auschwitz. W getcie powstawały żydowskie grupy oporu (Żydowska Organizacja Bojowa), które ze wsparciem Armii Krajowej podejmowały akcje zbrojne.
Przed wybuchem II wojny światowej krakowska ludność żydowska liczyła ponad 60 tysięcy osób. Okupację przeżyło niespełna tysiąc z nich. Po krakowskim getcie zachowało się bardzo niewiele śladów. Pozostały jeszcze fragmenty jego murów przy ul. Lwowskiej, na której umieszczono tablicę z napisem: "Tu żyli, cierpieli i ginęli z rąk hitlerowskich oprawców. Stąd wiodła ich ostatnia droga do obozów zagłady".
mk/im