Proust nieznany. Z wierszy dowiadujemy się, jak kochał Chopina

- Najczęściej nie uznaje się wierszy Prousta za wybitne osiągnięcie literackie, natomiast jeśli lubi się poezję, to można rzeczywiście się wczytywać w te wiersze i próbować coś z nich wyciągnąć, na przykład to, że tak kochał Chopina - tak o mniej znanej, poetyckiej twórczości Marcela Prousta mówił w Dwójce Kajetan Maria Jaksender.

Marcel Proust zapisał się w pamięci jako autor wielkiej, siedmiotomowej powieści. Podczas audycji przyjrzymy się jego mniej znanej twórczości

Foto: Shutterstock/ronstik

Dzieło życia

18 listopada przypadała setna rocznica śmierci Marcela Prousta. Gdy odchodził, miał 51 lat. Był wtedy laureatem Nagrody Goncourtów za tom "W cieniu zakwitających dziewcząt". To drugi tom jego powieściowego arcydzieła "W poszukiwaniu straconego [jak chciał Boy-Żeleński, czy utraconego - jak czytamy w nowym przekładzie] czasu".

- Przed "W poszukiwaniu straconego czasu" on napisał kilka książek, które - można powiedzieć - stanowią podstawę tego dzieła. Ten cały proces trwał wiele lat. Natomiast później on już pędził ze swoim dziełem do zatracenia, ostatnim zdaniem, które cytował Celeście, swojej ukochanej guwernantce, było zdanie do "Poszukiwania straconego czasu" - opowiadał Kajetan Maria Jaksender, tłumacz, redaktor i znawca twórczości Prousta.

Portret Prousta w jego wierszach

Ale Proust pisał także wiersze liryczne, pastisze, opowiadania, był wytrwałym epistolografem. Ta część jego twórczości jest bardzo ważna w procesie "odnajdywania" pisarza przez współczesnych czytelników w Polsce.

- Wiersze Prousta są zupełnie autoteliczne wobec jego twórczości, jako dzieła istnieją autonomicznie. Można je czytać i lubić albo nie, najczęściej nie uznaje się wierszy Prousta za wybitne osiągnięcie literackie, natomiast jeśli lubi się poezję, to można rzeczywiście się wczytywać się w te wiersze i próbować coś z nich wyciągnąć, na przykład to, że tak kochał Chopina, o tym się najczęściej nie mówi - zauważył gość Dwójki. Jak dodał, pisarz planował stworzyć biografię kompozytora, ale ostatecznie do tego nie doszło.

W wierszach Prousta można odnaleźć też wiele innych informacji o jego zainteresowaniach i inspiracjach. - Tworzył wiersze o znanych twórcach - o malarzach, pisarzach, muzykach - w tym względzie jest to ciekawe - stwierdził Kajetan Maria Jaksender.

Podczas audycji rozmawialiśmy też o relacji Marcela z matką - Jeanne Weil-Proust.

Pożegnanie Prousta

Marcel Proust zmarł 18 listopada 1922 roku. Tak jego pogrzeb opisał w swoim "Dzienniku" przyjaciel pisarza Daniel Halevy:

"Wczoraj był pogrzeb Marcela Prousta. Na Père-Lachaise: dwieście osób. Bez przemów, słowa łacińskie, przejście. W sumie mało osób, malutka korporacja, żadnych nieudaczników ani dziennikarzy. Mau­riac opisał mi Prousta na łożu śmierci - wspaniały, młody, bardzo odmłodzony przez śmierć, i jego goły pokój, pokój studenta lub ascety.

- Czy widział go pan w ostatnim czasie?

- Ponad rok temu. Był coraz bardziej zaabsor­bowany, wręcz pożerany przez swoje dzieło. Dwa dni przed śmiercią jeszcze dyktował. Nie przyj­mował żadnej rady, żadnej pomocy, miał jedno przekonanie, że medycy nie mogli zrozumieć jego przypadku i że tylko diety, które sobie sam wymyślił, były dobre; od miesięcy (tygodni? mie­sięcy?) pił codziennie tylko jedną filiżankę kawy z mlekiem… Ach! On był prawdziwym pisarzem, wszystko dla swojego dzieła, to cudowne dzie­ło, dla którego czerpał ze wszystkiego, ze swojej choroby, pamięci, z tej pamięci, która nie opu­ściła najmniejszego odczucia…".

Posłuchaj

25:15 Dwojka Rozmowy po zmroku Proust 2022_11_22-21-31-49.mp3 Anastazja Dwulit i Kajetan Maria Jaksender w stulecie śmierci Marcela Prousta (Rozmowy po zmroku/Dwójka)

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadziła: Dorota Gacek

Goście: Anastazja Dwulit i Kajetan Maria Jaksender (znawcy twórczości Prousta)

Data emisji: 22.11.2022

Godzina emisji: 21.30

mg/kor