Powstanie wielkopolskie. Bracia Wierzejewscy i ich radykalne harcerstwo

- W Wielkopolsce, na bazie wcześniejszych doświadczeń z Galicji i Królestwa, zrodził się ruch harcerski, ale o nieco odmiennym charakterze. Nie był to ruch romantyczny, on miał nastawienie radykalne, pragmatyczne, przygotowujące młodzież do przyszłej walki z zaborcą - mówił w Dwójce Wawrzyniec Wierzejewski, prezes Wielkopolskiego Oddziału Towarzystwa Przyjaciół Powstania Wielkopolskiego.

Leon Prauziński: "Powstanie Wielkopolskie 1918/19". Poznań 1931

Foto: Domena publiczna

• 27 grudnia obchodziliśmy nowe święto - Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego
• Gościem Dwójki był Wawrzyniec Wierzejewski, potomek powstańców wielkopolskich
• Jan i Wincenty Wierzejewscy to twórcy wielkopolskiego harcerstwa, które w tej części dawnej RP przyjęło bardziej radykalny charakter niż w Galicji czy Królestwie Polskim

W poniedziałek (27.12), po raz pierwszy w historii, obchodziliśmy Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.

Powstanie wielkopolskie. Przyłączyć się do macierzy

To nowe święto narodowe ustanowiono, by uczcić pamięć o Polakach, którzy pod koniec 1918 roku, po płomiennym przemówieniu Ignacego Jana Paderewskiego, chwycili za broń i walczyli o polskość Wielkopolski, bowiem rozejm z Compiegne z 11 listopada 1918 roku nie gwarantował Polsce terenów należących do niej przed rozbiorami.

- Czuję wielką satysfakcję, że to święto zyskało charakter ogólnopolski. My na terenie Wielkopolski czciliśmy powstańców, byliśmy bardzo przywiązani do tej tradycji i dumni z tego, że udało się przyłączyć Wielkopolskę do macierzy. Chociaż można powiedzieć, że ta macierz rodziła się tutaj, na naszych terenach i bez nich trudno sobie wyobrazić, żeby Polska istniała jako niepodległy kraj - mówił Wawrzyniec Wierzejewski.

Harcerstwo radykalne

Prywatnie gość audycji jest potomkiem powstańców wielkopolskich, kawalerów Krzyża Powstania Wielkopolskiego. Jego dziadek Jan Wierzejewski w roku 1917 założył w Bydgoszczy I Drużynę Skautów im. Stanisława Staszica, w której szkolił młodzież do walki z zaborcą. Był też członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego.

Brat Jana, Wincenty, to współtwórca poznańskiego skautingu, organizator polskiej konspiracji w zaborze pruskim, inicjator akcji dezercji z armii pruskiej i pierwszy komendant Polskiej Organizacji Wojskowej w zaborze pruskim.

- W Wielkopolsce, na bazie wcześniejszych doświadczeń z Galicji i Królestwa, zrodził się ruch skautowy, harcerski, ale o nieco odmiennym charakterze. Nie był to ruch romantyczny, on miał nastawienie radykalne, pragmatyczne, przygotowujące młodzież do przyszłej walki z zaborcą. To była młodzież nie tyle mniej inteligencka niż gdzie indziej, ile bardziej rzemieślnicza, robotnicza, ta młodzież znała trudy życia "pod Prusakiem" - wyjaśniał Wawrzyniec Wierzejewski.

Z ziemi lwowskiej do Wielkopolski

Wszystko zaczęło się od tego, że do pewnej poznańskiej księgarni dotarły roczniki lwowskiego czasopisma "Skaut".

- Idee, które przedstawiano w tym piśmie, bardzo zainteresowały Wincentego i Jana. Z pomocą działaczy organizacji "Sokół" do Poznania dotarły pierwsze grupy instruktorów krakowskich, którzy przeprowadzili szkolenia na temat harcerstwa - opowiadał gość audycji.

Posłuchaj

28:07 Dwojka_Rozmowy_po_zmroku 2021_12_28-21-30-58.mp3 Wawrzyniec Wierzejewski o swoich bohaterskich przodkach, powstaniu wielkopolskim i narodzinach harcerstwa w Poznaniu (Rozmowy po zmroku/Dwójka)

 

Powstanie wielkopolskie wybuchło niedługo po zakończeniu I wojny światowej w reakcji na demonstracje Niemców sprzeciwiających się wizycie w Poznaniu polskiego pianisty i działacza niepodległościowego Ignacego Jana Paderewskiego. Polacy wystąpili zbrojnie przeciwko państwu niemieckiemu i domagali się powrotu ziem zaboru pruskiego do Polski. Zryw zakończył się zwycięstwem w 1919 roku.

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadziła: Małgorzata Szymankiewicz

Gość: Wawrzyniec Wierzejewski (prezes Wielkopolskiego Oddziału Towarzystwa Przyjaciół Powstania Wielkopolskiego, potomek bohaterów audycji)

Data emisji: 28.12.2021

Godzina emisji: 21.30

mg