"Wojenne losy dzieł sztuki fascynują" [ZOBACZ WIDEO]

Ostatnia aktualizacja: 23.11.2021 17:45
- Niezwykłe dzieła sztuki budzą niezwykłe emocje i przyciągają niezwykłych ludzi - dobrych i złych. Staraliśmy się pochylić nad ludźmi, których te dzieła w swoje historie w czasie wojny i po niej wciągnęły: grabieżcami i tymi, którzy je ratowali - mówił w Dwójce Włodzimierz Kalicki, współautor książki "Sztuka zagrabiona 2. Madonna znika pod szklanką kawy", o zrabowanych dziełach sztuki z polskich kolekcji.

ZOBACZ WIDEO


Posłuchaj
103:06 O wszystkim z kulturą Dwójka 2021_11_23.mp3 Monika Kuhnke i Włodzimierz Kalicki o zagrabionych podczas ostatniej wojny dziełach sztuki z polskich kolekcji (O wszystkim z kulturą/Dwójka)

(Dłuższa wersja rozmowy dostępna także w serwisie podcasty.polskieradio.pl)

tajemnice okładka 1200.jpg
"Tajemnice dzieł sztuki". Przemysław Barszcz: szukaliśmy drugiego dna

"Sztuka zagrabiona 2. Madonna znika pod szklanką kawy" to opowieść o 11 zaginionych arcydziełach. Dr Monika Kuhnke i Włodzimierz Kalicki od wielu lat podążają tropem utraconych podczas ostatniej wojny dzieł sztuki z polskich kolekcji.

Ten wyjątkowy duet bada, a ściślej tropi dzieła sztuki już niemal trzy dekady. W przypadku zaginionych prac to szukanie i opisywanie tego, co było, ale nikt nie wie, czy jeszcze będzie. Dr Monika Kuhnke stworzyła nawet "Muzeum wyobraźni" – dzieł sztuki, które w związku z zawieruchą wojenną obecnie "nie istnieją". 

Dziś wspólnie piszą o dziełach sztuki w czasie wojny i po jej zakończeniu. - To jest nie tylko sprawa Polski - podkreśliła Monika Kuhnke. - To są badania proweniencji podejmowane na ogromną skalę w muzeach amerykańskich – to już w latach 90. – a teraz w muzeach niemieckich, pod kątem obiektów, które mogły pochodzić z rabunku wojennego.

Wojna to jednak nie wszystko. Roszady na mapie, przesiedlenia i zasiedlenia dotyczyły nie tylko ludzi, ale także obiektów kultury. - Nie dość, że były straty wojenne, to jeszcze nałożyły się zmiany terytorialne i polityczne - zaznaczyła nasza rozmówczyni. - Ten problem jest szczególnie skomplikowany, ale i bardzo ważny - dodała.

Czytaj także:

Hitlerowska administracja okupacyjna miała specjalne mechanizmy i procedury dotyczące dzieł sztuki. Dochodziło także do grabieży, a nawet wzajemnego wyrywania obiektów przez urzędników zajmujących się dobrami kultury, do prywatnych kradzieży. - To sprawa wbrew pozorom skomplikowana. Jako pełna konfliktów służbowych w strukturach władz okupacyjnych, sprzyjała temu, żeby dzieła rozpływały się w nieoczekiwanych i nieznanych rejonach - tłumaczył Włodzimierz Kalicki. - Staraliśmy się to opisać.

Schody Gigantów 1200.jpg
Sztuka odzyskiwania zrabowanych dzieł

Jak się poszukuje zagrabionych obiektów? Jak się je odnajduje? Często przez przypadek, choć także dzięki rzetelnej pracy muzealników. - To, że znajdujemy jakieś polskie dzieło sztuki w jakimś muzeum, wynika najczęściej z tego, że muzeum takie prowadzi bardzo przyzwoite badania proweniencyjne - mówiła Monika Kuhnke. - Odzyskaliśmy ileś dzieł sztuki ze Stanów Zjednoczonych dlatego, że Stany odrobiły swoją lekcję badania zbiorów. Są też bardzo miłe przypadki, gdy zgłasza się potomek osoby, która "wzięła na pamiątkę" jakiś obiekt i potomek decyduje się na zwrot tej "pamiątki" Polsce.

- Zdarza się także, że niektóre sporej rangi dzieła sztuki pojawiają się w rękach polskich posiadaczy na terenie Polski i mimo wszelkich wysiłków, żeby ustalić, jak trafiły do ich rąk, jest to bardzo często niemożliwe - opowiadał Włodzimierz Kalicki. - Domyślamy się, że zostały zrabowane rabusiom w ostatnich dniach czy miesiącach wojny.

Premiera książki "Sztuka zagrabiona 2. Madonna znika pod szklanką kawy" - 24 listopada br.

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą

Prowadził: Jakub Kukla

Goście: dr Monika Kuhnke (historyk sztuki), Włodzimierz Kalicki (matematyk, dziennikarz) 

Data emisji: 23.11.2021

Godzina emisji: 17.30

Czytaj także

"Portret Salomei Bécu" i inne odzyskane dzieła

Ostatnia aktualizacja: 28.06.2020 12:22
- To zajęcie pasjonujące, szczególnie jeśli się zna całą historię przedmiotu – mówił o poszukiwaniach zaginionych czy zrabowanych dzieł sztuki i sprowadzaniu ich do Polski Maciej Radziwiłł, prezes Fundacji Trzy Trąby.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rynek sztuki w Polsce. "Blisko 22 tys. sprzedanych dzieł w ubiegłym roku"

Ostatnia aktualizacja: 09.03.2021 18:28
- Ogromne zainteresowanie rynkiem dzieł sztuki jest efektem trendu, który trwa już kilka ostatnich lat. Natomiast wygląda na to, że pandemia okazała się takim paliwem, które dolane do tych wzrostów spowodowało tak gwałtowne już zmiany - mówił w Programie 2 Polskiego Radia Rafał Kamecki z portalu Artinfo.pl.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Wiejska dziewczyna w żółtej chuście". Pastel Wyczółkowskiego wraca na Wawel

Ostatnia aktualizacja: 23.11.2021 18:22
- Przeglądając archiwalia w naszym wawelskim archiwum, zauważam, że obraz namalowany w 1900 roku przez Leona Wyczółkowskiego był przechowywany w magazynie do roku 1939, kiedy wybuchła wojna i "Wiejska dziewczyna w żółtej chuście" zniknęła - mówiła w Dwójce Agnieszka Janczyk, kurator zbiorów Prac na Papierze Zamku Królewskiego na Wawelu.
rozwiń zwiń