Bezcenne materiały zostały odkryte w dwóch zbiorach dotyczących działalności "Szarych Szeregów" (taki kryptonim konspiracyjny nosiła Organizacja Harcerzy ZHP oraz cały Związek podczas okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej).
Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny
Zostały one zebrane przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego oraz ówczesną prokuraturę wojskową, które prowadziły po zakończeniu wojny śledztwo przeciwko rotmistrzowi Pileckiemu. W pokazowym i sterowanym ręcznie procesie tak zwanej "grupy Pileckiego" zapadło kilka wyroków śmierci, zamienionych w przypadku Marii Szelągowskiej i Tadeusza Płużańskiego na dożywocie.
Prośby o ułaskawienie Witolda Pileckiego nie zostały uwzględnione. Odrzucił je ówczesny prezydent Bolesław Bierut. Egzekucję wykonano. Rotmistrza zabito go strzałem w tył głowy 25 maja 1948 roku w stołecznym więzieniu na Rakowieckiej.
Zdjęcia Witolda Pileckiego wykonane po aresztowaniu przez UB w maju 1947 roku/źr. IPN
Raporty rotmistrza "Witolda" z powstańczej Warszawy
Pilecki walczył w Powstaniu Warszawskim jako strzelec w niewielkiej kompanii Narodowych Sił Zbrojnych "Warszawianka". W trakcie dalszych walk dowodził I Batalionem zgrupowania "Chrobry II" i to na jego temat pisał w jednym z zachowanych raportów.
Zobacz raporty rtm. Pileckiego: Batalion Zgrupowania CHROBRY II_powstanie warszawskie.pdf
Wspomniane walki miały miejsce niedaleko przedwojennej siedziby dziennika "Rzeczpospolita", w tzw. Reducie Witolda w centrum stolicy. Pilecki sporządził nawet odręczny szkic tego właśnie rejonu starć z Niemcami.
Witold Pilecki - zobacz serwis specjalny
Dwa starannie opracowane maszynopisy powstały już po upadku powstania. Prawdopodobnie jesienią 1944 roku lub wczesną wiosną 1945. Tylko jeden z nich jest odręcznie podpisany przez Pileckiego i jego towarzyszy walki: porucznika Kazika i podporuczników: Stefana oraz Leka. Raporty ze względu na ich konspiracyjny charakter zawierają przede wszystkim pseudonimy, stopnie wojskowe i imiona. Bardzo rzadko pojawiają się w nich nazwiska. Opisują też bardzo dokładnie powstanie oddziałów, w których walczył Pilecki a nawet wysokość żołdu wypłacanego powstańcom w dolarach.
Zobacz Raporty Pileckiego z Powstania Warszawskiego.pdf
Co charakterystyczne, jedna z powstańczych relacji powstała najprawdodpodobniej w tym samym czasie, co słynny "Raport Witolda Pileckiego z Auschwitz". Wskazuje na to podobna czcionka maszyny do pisania i papier użyty do sporządzenia obydwu dokumentów.
Walki na ulicach
Powstańcze raporty Pileckiego przypominają reportaże wojenne: jest w nich dużo szczegółów, opisów rodzajów używanej przez powstańców broni, potyczek z Niemcami, czasami podawane są liczby zabitych i rannych powstańców.
"Powstanie wybuchło w Warszawie – pisze Pilecki – dn.[ia] 1 sierpnia 1944 r. w godzinach popołudniowych [i] zastało poszczególnych żołnierzy, którzy potem tworzyli I Baon [skrót od batalionu – przyp. PL] Zgrupowania Chrobry II w różnych sytuacjach i rejonach miasta, gdzie walcząc opanowują poszczególne obiekty, ulice, odcinki".
I dalej:
"Przez noc z 1-go na 2-gi[ego] sierpnia [1944 r.] sytuacja zaczyna się wyjaśniać o tyle, że można scalić opanowane przez nas odcinki w większe rejony. Powstają [wtedy] zawiązki oddziałów, plutonów, kompanii, dowództwa odcinków. (…) Rotmistrz "Witold" i por.[ucznik] "Janek" (…) otrzymują od mjr. "Lika" nowe zadanie: opanować skrzyżowanie Alei Jerozolimskich i Żelaznej oraz Pl.[acu] Starynkiewicza, zakorkować arterię główną, po której posuwały się [niemieckie] oddziały panc.[erne] (…) siejąc ogniem wzdłuż Żelaznej i grożąc wtargnięciem w głąb rejonu Chrobry II".
17 dni w dwóch opisach, kilku tabelach i meldunku
Obydwa raporty z Powstania Warszawskiego kończą się opisami walk z 13 sierpnia 1944 roku. Dołączone są do nich dane statystyczne z okresu 28 września – 1 października (wśród nich m.in. lista powstańczych płac).
Ostatnią część odnalezionych materiałów kończy krótki meldunek sytuacyjny rotmistrza Pielckiego z 2 października 1944 roku:
"Z powodu zawieszenia broni żadnej akcji bojowej ze strony naszej ani npla [nieprzyjaciela – przy. PL] nie było. D-ca 2giej Komp.[anii] Witold rtm.:. I nieczytelny podpis.
Piotr Litka
