Maciej Libich: Tadeusz Borowski był totalny w swoim pisaniu

"Głównym tematem jego prozy było poczucie, że katastrofa Auschwitz rozgrywa się cały czas na nowo, a jej echa nigdy nie umilkną" - tak o twórczości Tadeusza Borowskiego mówił w Dwójce krytyk literacki Maciej Libich. 

Tadeusz Borowski na zdjęciu z 1953 roku

Foto: Polona

• Gościem audycji był Maciej Libich - krytyk literacki, redaktor i autor wstępu do nowego wydania książki "»Proszę państwa do gazu« i inne opowiadania" Tadeusza Borowskiego.
• Znalazły się w niej utwory z tomów "Pożegnanie z Marią", "Pewien żołnierz" i "Kamienny świat".

Szok większy niż dla Borowskiego

Maciej Libich pisał o tekstach swojego rówieśnika. Podkreślił jednak, że to zupełnie różne perspektywy. - On urodził się w 1922 roku i doświadczył powolnego rozpadania się świata. Ja miałem poczucie, że liberalna demokracja to ostateczny etap historii. To, co dzieje się teraz, jest gigantycznym szokiem, być może Borowski był na to bardziej gotowy niż ja - powiedział.

Różne obozowe zajęcia

Gość Dwójki mówił o pobycie pisarza w obozie w Auschwitz. - Był to pobyt długi i pełen okrucieństwa. W 1943 roku i później niemiecki przemysł zagłady działał już bardzo sprawnie. Najpierw Borowski pracował jako nocny stróż, potem był pielęgniarzem w szpitalu obozowym. Na końcu pracował jako dekarz, mógł się spotykać ze swoją narzeczoną Marią Rundo - opisywał.

Najstraszniejsza, najbardziej namacalna rzeczywistość

Katastrofizm w twórczości pisarza widać już przed zagładą. - Jego wczesna poezja jest jednak patetyczna, pełna metafor i odwołań do kultury antycznej. Wiersze napisane podczas wojny są już bardziej skondensowane. Zostaje w nich najstraszniejsza, najbardziej namacalna rzeczywistość, wyklarowało się to stylistycznie tuż po wojnie. Po wywiezieniu z Auschwitz Borowski był jeszcze w dwóch obozach, czuł, że to okrucieństwo się nie skończyło - podkreślił. 

Posłuchaj

17:48 2022_05_04 16_28_24_PR2_Wybieram_Dwojke.mp3 Maciej Libich: Tadeusz Borowski był totalny w swoim pisaniu (Wybieram Dwójkę)

 

Niestety wciąż aktualny świat

We wstępie czytamy m.in.: "[...] Swoje pierwsze opowiadania napisał w 1945 roku, kiedy w Polsce nie ukazała się jeszcze ani jedna książka, która mówiłaby o obozowej rzeczywistości. Borowski pokazał, jak ludzie przystosowywali się do nowych warunków, z jednej strony podejmując walkę o życie, ale z drugiej - zgadzając się na bierny udział w zbrodni. Portretował również ludzi gotowych dokonać potwornych rzeczy, byle tylko przetrwać, ofiary, które nieraz stawały się katami wobec swoich współwięźniów".

Ukazana w opowiadaniach Tadeusza Borowskiego obozowa rzeczywistość, przedstawiona bez przemilczeń i upiększeń, za pomocą oszczędnego, pozbawionego emocji języka, stała się przestrogą dla ludzkości przed okrucieństwami wojny. Jednak dziś - po 80 latach - ten świat wydaje się wyjątkowo aktualny...

***

Tytuł audycji: Wybieram Dwójkę

Prowadził: Jakub Kukla

Gość: Maciej Libich (krytyk literacki, redaktor i autor wstępu do nowego wydania książki "»Proszę państwa do gazu« i inne opowiadania" Tadeusza Borowskiego)

Data emisji: 4.05.2022

Godzina emisji: 16.30

mo