"Przed karczmą", "Bociany" oraz "Żurawie" - to właśnie te prace wprowadzają w klimat wystawy "Józef Chełmoński" w Muzeum Narodowym w Warszawie.
28:44 Rozmowy po zmroku 2024_09_26 22-30-21.mp3 Żywiołowy kronikarz wiejskiego życia. Ponad 100 obrazów i rysunków Józefa Chełmońskiego (Rozmowy po zmroku/ Dwójka)
- Obrazy Józefa Chełmońskiego, takie jak najbardziej znane "Bociany" i "Kuropatwy", należą do kanonu polskiej sztuki XIX wieku - zaznacza Ewa Micke-Broniarek, która wraz z Wojciechem Głowackim sprawuje pieczę kuratorską nad wystawą.
Czytaj także:
Chełmoński od dziecka znał wieś...
Urodził się w 1849 roku na ziemi łowickiej we wsi Boczki, w której jego ojciec dzierżawił folwark. To właśnie dzieciństwo stworzyło mu podstawy do malarskiego przedstawiania życia wsi polskiej, a później także ukraińskiej.
Jak zaznaczają kuratorzy wystawy, pierwsze obrazy na wystawie ukazują Chełmońskiego jako malarza - kronikarza życia wsi, widzianej zarówno z perspektywy chłopskiej zagrody, jak i folwarku czy dworu. Wiejskie pejzaże i sceny rodzajowe pozostawały też stałym motywem jego późniejszej twórczości.
"Przed karczmą"
Pierwszy obraz, z którym publiczność styka się na wystawie, to jedna z najsłynniejszych i najlepszych, zdaniem historyków sztuki, scen rodzajowych malarza - "Przed karczmą" z 1877 roku. Płótno namalowane zostało podczas pobytu artysty w Paryżu. Karczma na obrazie to przysadzista, kryta strzechą pobielona chałupa. Z komina unosi się dym, w oddali widać wiejskie chaty, biedną furmankę z koniem i pochylony krzyż przydrożny. Wszystko tonie w błocie, w czarnych bruzdach ziemi i zaspach topniejącego śniegu.
Obraz, który zyskał uznanie sędziów paryskiego Salonu, uderza kontrastami: bura ciżba ludzka w zestawieniu z bielą ścian chałupy i śniegu świadczą o niezwykłej wrażliwości malarza na światło, przenikające pejzaż i powietrze.
Żywiołowy kronikarz wiejskiego życia
Widoki wiejskich chat, chałup, przydrożnego zajazdu, karczmy należały do ulubionych motywów podejmowanych przez Chełmońskiego. To właśnie w tych miejscach skupiała się lokalna społeczność. Tam toczyło się życie wsi: rozsądzano spory, wyjeżdżano na polowania, tam podchodziły wilki. Karczmy były nieodłącznym elementem pejzażu Polesia, Podola, Mazowsza.
Temat powracał w wielu pracach malarza. Na obrazach "Sprawa u wójta", "Roztopy", "Na folwarku", "Wołyńskie miasteczko" Chełmoński, jak uważny obserwator, przedstawiał typowy dla polskiej wsi przekrój społeczności.
Konie - stały motyw w malarstwie Chełmońskiego
Konie należą do stałych motywów malarstwa Chełmońskiego - w galopie, w zaprzęgach, brawurowe sanny, powroty z balu, wyjazdy na polowania. Artysta był świetnym jeźdźcem i po prostu kochał zwierzęta. Na wielu obrazach oddał ich piękno, ogromną siłę, delikatny charakter i żywiołowy temperament. Ukazywał je w szalonym pędzie, pokonujące kresowe bezdroża, pełne błota i śniegu.
Synteza natury zawarta w obrazach
- W krajobrazach z okresu zamieszkiwania w Kuklówce Chełmoński próbował stworzyć syntezę całej natury, ukazać wszystko, co w niej żywe, ruchliwe, zmienne, jak i to, co odwieczne i nieprzemijające. Takie podejście skłaniało do interpretacji dzieł artysty w duchu XIX-wiecznego symbolizmu - zaznacza w komentarzu Ewa Micke-Broniarek.
Chełmoński w Muzeum Narodowym w Warszawie
Ekspozycja obejmuje 119 obrazów i rysunków, pochodzących ze zbiorów własnych Muzeum Narodowego w Warszawie, jak i wypożyczonych z 20 placówek muzealnych i kolekcji krajowych i zagranicznych.
Wystawa zatytułowana "Józef Chełmoński" jest dostępna dla publiczności od 27 września 2024 roku do 29 stycznia 2025 roku.
Prace Józefa Chełmońskiego będzie można oglądać w muzeach: Narodowym w Warszawie, w Poznaniu i w Krakowie.
W ramach projektu odbędą się trzy odsłony wystawy:
Muzeum Narodowe w Warszawie: 27 września 2024 - 26 stycznia 2025
Muzeum Narodowe w Poznaniu: 6 marca - 29 czerwca 2025
Muzeum Narodowe w Krakowie: 8 sierpnia - 30 listopada 2025
***
Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku
Prowadziła: Aleksandra Łapkiewicz
Goście: Ewa Micke-Broniarek i Wojciech Głowacki (kuratorzy wystawy "Józef Chełmoński" w Muzeum Narodowym w Warszawie)
Data emisji: 26.09.2024
Godz. emisji: 22.30
IAR/PAP/zch/kmp
