Dzieło to (premiera w 1920 r.) jest piątą z kolei operą Janáčka i składa się w zasadzie z dwóch jednoaktowych oper. Przy jej tworzeniu autor inspirował się powieścią Svatopluka Čecha.
W pierwszej części opery tytułowy bohater Matěj Brouczek wybiera się w podróż na Księżyc. Jak się okazuje, znajduje się tam idealistyczny świat artystów, którzy nie jedzą ani nie piją, a jedynie dyskutują o sztuce.
W drugiej części Brouczek schodzi na ziemię, ale rozpoczyna podróż w czasie, cofa się do XV wieku i trafia między husytów. Głosi wśród nich konieczność obrony prawdy, ale postrzegany jest jako wróg i skazany zostaje na stos. Przed okrutną śmiercią ratuje go fakt, że... cała ta podróż była jedynie snem. Brouczek budzi się z niego w pustej beczcie od piwa przed karczmą Vikárka na Zamku w Pradze.
Leosz Janaczek (1854-1928) pochodził ze wsi Hukvaldy w kraju morawsko-śląskim w Czechach, a jego ojciec był miejscowym nauczycielem. Jako nastolatek nauczył się gry na organach. Dość skromne pochodzenie nie przeszkodziło mu w zrobieniu wielkiej światowej kariery. Studiował w Pradze, w Lipsku i w Wiedniu. W 1881 r. w Brnie założył szkołę organistów, a później został dyrygentem tamtejszej filharmonii. Wkrótce zaczął pisać opery, ale praski teatr nie chciał ich wystawiać. Dopiero po 12 latach, w 1916 r. wystawiono operę "Její pastorkyňa" ("Jej pasierbica" znana też pod tytułem "Jenůfa"), która odniosła duży sukces.
Dzięki temu, że przyjaciel Leosza Janaczka Max Brod tłumaczył libretta na język niemiecki, dzieła czeskiego twórcy zaczęły pojawiać się w operach austriackich i niemieckich i zyskały międzynarodowy rozgłos.
***
Tytuł audycji: Tematy operowe
Prowadził: Aleksander Laskowski
Data emisji: 8.03.2022
Godzina emisji: 22.00
