Powstanie warszawskie 80 lat później. Jak dziś je postrzegamy?

Ostatnia aktualizacja: 01.08.2024 07:53
- Bardzo często podczas rozmów o powstaniu warszawskim wydaje się, że o tym wątku naszej historii powiedziano już wszystko. (...) Nie do końca; jest cały czas mnóstwo historii, wątków i tematów społecznych, które zasługują na to, by o nich opowiedzieć - podkreśla Sebastian Pawlina, współautor książki "Przetrwać '44". 
Jak dziś patrzymy na powstanie warszawskie? Czy powinniśmy zmienić sposób, w jaki rozmawiamy na jego temat?
Jak dziś patrzymy na powstanie warszawskie? Czy powinniśmy zmienić sposób, w jaki rozmawiamy na jego temat?Foto: Ewkaphoto/Shutterstock
  • - Cały czas mamy traumę związaną z powstaniem warszawskim, w ogóle z wojną - mówi Sebastian Pawlina, współautor książki "Przetrwać '44".
  • Historyk, pisarz i publicysta podkreśla w rozmowie z Piotrem Firanem, że wiele pokoleń Polaków było wychowywanych w duchu pamięci o uczestnikach powstań i skazanych na walkę o przetrwanie. 

Książka "Przetrwać '44" to zbiór opowieści o sytuacji w Warszawie 1944 roku. Autorzy prezentują jedenaście scen, portretów, relacji i wspomnień z ulic stołecznego miasta. Każda z tych historii to opowieść o próbie przetrwania. Ukazują one złożony, ale pełniejszy obraz powstania warszawskiego. Poza Sebastianem Pawliną nad książką pracowali Agnieszka Cubała, Wojciech Lada, Magdalena Rigamonti, Michał Wójcik i Sylwia Zientek.

Niczym w greckiej tragedii

W dyskusji o powstaniu warszawskim jednym z najczęstszych tematów jest jego sens. Czy żołnierze podziemia powinni rozpoczynać wystąpienie zbrojne? Wiedzieli przecież, jakie są szanse na wygraną. - To pytanie zadawano już sobie, zanim powstanie jeszcze wybuchło. - Znane są relacje ludzi, którzy w lipcu 1944 roku pytali, czy jest sens walczyć z Niemcami w otwartej walce - zwraca uwagę Sebastian Pawlina.

- W moim przekonaniu to w ogóle pytanie, które dzisiaj, 80 lat po fakcie, jest źle zadawane. Nie powinniśmy pytać o to, czy powstanie miało sens. Dzisiaj wiemy, jakie miało ono efekty dla Polski - ocenia rozmówca Piotra Firana. - Powstanie nie miało sensu. Pytanie powinno zostać zadane zupełnie inaczej: czy do powstania mogło nie dojść? A jeżeli już musiało, to co spowodowało, że było ono absolutną koniecznością? To było jak w greckiej tragedii - nie było innego wyjścia, a każde wyjście było złe - wyjaśnia pisarz, publicysta i historyk.

Zrozumieć przeszłość i nazwać emocje

- Cały czas mamy traumę związaną z powstaniem warszawskim, w ogóle z wojną - ocenia gość radiowej Czwórki. - Jednym z elementów leczenia zespołu stresu pourazowego jest konfrontowanie człowieka z tym, co go boli. (...) Kiedy dziś popatrzymy na badania o tym, jak straumatyzowane jest polskie społeczeństwo, to pokolenie, które przeżyło II wojnę światową, to okaże się, że ten wynik jest w Polsce kilkukrotnie wyższy niż średnia w Unii Europejskiej. W Europie to od trzech do dziesięciu procent - wyjaśnia.

Zdaniem Sebastiana Pawliny w przypadku Polski można mówić o zjawisku przedłużonej traumy. Jak tłumaczy, jesteśmy wciąż wychowywani w przeświadczeniu, że o pewnych rzeczach nie można mówić. Ze względu na zmiany historyczne i społeczne nie pojawiło się jednak miejsce na rozmowę o emocjach wojennych. - O powstaniu warszawskim powinniśmy cały czas bardzo dużo mówić. Wyciągać i pokazywać konkretne historie, mówić o nich. Nauczyć się w końcu nazywać emocje - podkreśla. 

Czytaj także:

Inna forma rozmowy o historii

- Pokolenie powstańców warszawskich wychowało się na powstańcach styczniowych. Oni na powstańcach listopadowych, a tamci na Kościuszce. Pewne doświadczenie tego, że kolejne pokolenia były skazane na walkę o przetrwanie, jest bardzo mocno zakorzenione w naszej świadomości. Wbrew pozorom to dla nas niezwykłe doświadczenie, które dzisiaj też na nas wpływa - zwraca uwagę Sebastian Pawlina. - Bardzo bym się ucieszył, gdybyśmy mogli przestać mówić o tych trudnych tematach i zaczęli mówić o historii w sposób inny, radosny, wyciągać z niej wnioski. Nie można funkcjonować w społeczeństwie, które nie potrafi zrozumieć swojej przeszłości - ocenia.


Posłuchaj
22:10 CZWORKA (mp3) 2024_07_31-17-11-46.mp3 Powstanie warszawskie 80 lat później. Jak dziś je postrzegamy? (Świat 4.0/Czwórka)

 

***

Tytuł audycji: Świat 4.0

Prowadzi: Piotr Firan

Gość: Sebastian Pawlina (historyk, pisarz, publicysta, współautor książki "Przetrwać '44")

Data emisji: 31.07.2024

Godzina emisji: 17.11

qch/wmkor

Czytaj także

"Niechciany prezent" ma 69 lat. Urodziny Pałacu Kultury i Nauki

Ostatnia aktualizacja: 22.07.2024 19:00
Pałac Kultury i Nauki w Warszawie kończy 69 lat. Z tej okazji reporterka Czwórki Weronika Puszkar odwiedziła to miejsce, a jej przewodnikiem był miejski przewodnik i varsavianista Adrian Sobieszczański.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Monika Brodka w "Girls' talk". O sukcesie, ego, wstydzie i akceptacji

Ostatnia aktualizacja: 30.07.2024 19:30
- Przewrotnie powiem, że dla mnie sukces to jest ostatnio osadzenie się w sobie i lepszy kontakt ze sobą. Zrozumienie w ogóle emocji, które mną władają, i łączność wewnętrzna - mówi Monika Brodka w rozmowie z Ulą Kaczyńską. - To jest mój sukces, że ta Monika, o której śpiewam w piosence, połączyła się z Brodką.
rozwiń zwiń